Kral Şakir Geri Dönüşüm Filminin Sosyal Bilgilerde Doğal Çevreye Duyarlılık Açısından İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 2, 877 - 895, 31.08.2024

Caner Dallı , Ercenk Hamarat

https://doi.org/10.17679/inuefd.1449788

Öz

Sosyal Bilgiler dersinin önemli amaçlarından biri içinde yaşadığımız doğal çevreyi koruma duyarlılığına sahip bireyleri yetiştirmektir. Bu bireyler Sosyal Bilgiler dersinde çevreyi tanıma ve koruma ile ilgili temel bilgileri öğrenmektedirler. Öğrenimi pekiştirmek ve eğlenceli hale getirmek adına çevre ile ilgili konularda çocukların ilgisini çeken çalışmalar ve filmler kullanılarak duyarlılık oluşturulabilir. Bu amaçla Sosyal Bilgiler dersinde eğitsel film içerikleri kullanılarak çevreyi koruma ve doğal çevreye duyarlı olma gibi kavramlar kazandırılabilir. Bu çalışmada Kral Şakir Geri Dönüşüm filmini doğal çevreye duyarlılık açısından incelemek amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Çizgi film araştırmacılar tarafından belirli aralıklarla iki defa izlenmiştir. Çizgi filme ait veriler içerik analizi kullanılarak oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda Kral Şakir Geri Dönüşüm çizgi filminde doğal çevreye duyarlılık kavramıyla ilgili 20 farklı ifade tespit edilmiştir. Bu ifadeler kullanım sıklığına ve yüzdesine göre bulgulara yansıtılmıştır. Bu ifadeler içerisinde en sık kullanıma sahip olan kavram geri dönüşüm (f=44) olarak belirlenmiştir. Doğal çevreye duyarlılık açısından incelenen çalışmada sıfır atık, temizlik ve çevre kirliliği gibi çevreye duyarlılık kavramıyla doğrudan ilgili ifadeler tespit edilmiştir. Çalışmada vurgulanan geri dönüşüm ve sıfır atık yöntemi dünyayı çöplerden kurtarmaya yarayan önemli bir araç olarak betimlenmiştir. Doğal çevreyi koruma duyarlılığına sahip öğrencilerde olumlu izler bırakmak adına ders materyalleri bu tür çizgi filmlerden seçilebilir.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler, doğal çevreye duyarlılık, kral şakir, geri dönüşüm, sıfır atık

Kaynakça

• Alanka, D. (2024). Nitel bir araştırma yöntemi olarak içerik analizi: teorik bir çerçeve. Kronotop İletişim Dergisi, 1(1), 62-82. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kronotop/issue/82784/1405579
• Arslan, E. (2022). "Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik", Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51(1), 395-407. https://doi.org/10.30794/pausbed.1116878
• Arslan, R., Pekşen Akça, R., Aydoğdu, F., Yanık, D. (2023). Çizgi filmlerin ilkokul öğrencileri üzerindeki etkisinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 11(1), 1122-1133. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.1231514
• Artvinli, E. & Bayar, V. (2018). İlkokul ve ortaokul öğretim programlarında bir değer olarak geri dönüşüm. Osmangazi Journal of Educational Research (OJER), 5(1), 18-34. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ojer/issue/47233/594911
• Ay, H., & Yangil, M. K. (2021). Kral şakir çizgi filminin değerler eğitimi açısından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2, 45-60. https://dergipark.org.tr/tr/pub/usaksosbil/issue/67942/915966
• Ayan, S. & Baş, B. (2015) Çizgi filmlerdeki söz varlığıyla ilkokul öğrencilerinin söz varlığı üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(4), 84-99. https://doi.org/10.16916/aded.82632
• Aziz, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma ve yöntem teknikleri. Ankara: Nobel
• Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara. Pegem
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuhfed/issue/46796/586804
• Beldağ, A., & Yarar Kaptan, S. (2017). Arabalar filminin içerdiği değerlere ilişkin bir inceleme. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 487-499. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59416/853295
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
• Büyükbaykal, G. (2007). Televizyonun çocuklar üzerindeki etkileri. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (28). https://doi.org/10.17064/iüifhd.84032.
• Cesur, S., & Paker, O. (2007). Televizyon ve çocuk: çocukların tv programlarına ilişkin tercihleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(19), 106-125. https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6133/82244
• Corbin, J. & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks: Sage
• Creswell, J. W. (2013). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. SAGE.
• Çalışkan, M. (2002). Yetişkinlerde çevre duyarlılığını etkileyen etmenler. (Yayın No. 122380) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi
• Delican, E., & Sönmez, Ö. F. (2013). Doğal çevreye duyarlılık. Journal of Inquiry Based Activities, 3(2), 59-74. https://ated.info.tr/ojs-3.2.1-3/index.php/ated/article/view/71
• Erdoğan, S., & Baran, G. (2008). A study on the opinions of parents regarding television watching habits of their children in the four-six age group. The Social Sciences, 3(3), 245-248.
• Ergun Eren, B. (2023). Varol yaşaroğlu’nun çürük ali & mikrop necati ile kral şakir mikrop avcıları serilerinin eğitsel iletiler bakımından incelenmesi. (Tez No. 781665) [Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi
• Gençtürk, M. (2005). “Tarih öğretiminde biyografi kullanımı”. (Tez No. 159028) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi
• Gezer, U., & İşcan, A. (2023). Examination of teachers' opinions on the use of cartoons in social studies course. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 13(2), 521-544. DOI: 10.18039/ajesi.1309743
• Glaveanu, V. P. (2011). Children and creativity: a most (un)likely pair? Thinking skills and creativity, 6(2), 122-131. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2011.03.002
• Jennings, N., & Alper, M. (2016). “Young children’s positive and negative parasocial relationships with media characters.” Communication research reports, 33(2): 96–102. DOI: 10.1080/08824096.2016.1154833
• Karabulut, D., & Bekler, T. (2019). Doğal afetlerin çocuklar ve ergenler üzerindeki etkileri. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(2), 368-376.
• Karakuş, S. & Akbaş, Y. (2022). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Sıfır Atık Projesinin Amaçları Kapsamında İncelenmesi. IV. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi, sunulmuş bildiri, Karabük
• Kaya, Z. & Uzoğlu, M. (2020). Çizgi filmlerin eğitim alanında kullanılmasıyla ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 16(Eğitim ve Toplum Özel sayısı), 6194-6214. https://doi.org/10.26466/opus.803593
• Keskin, Y., & Öğretici, B. (2013). Sosyal bilgiler dersinde "duyarlılık" değerinin etkinlikler yoluyla kazandırılması: Nitel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 143-181. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/29175/312424
• Klenke, K. (2016). Qualitative research in the study of leadership. Emerald Group Publishing Limited
• Köprülü, S. G. (2016). Erken yaşta yabancı dil öğreniminde çizgi filmlerin yeri. Diyalog Interkulturelle Zeitschrift Für Germanistik, 4(1), 88-98. https://dergipark.org.tr/tr/pub/diyalog/issue/24377/258369
• Kurtdede-Fidan, N. & Kılıç, F. (2020). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı’nda yer alan değerler açısından çizgi film inceleme: rafadan tayfa örneği. Jass studies-the journal of academic social science studies, 13(81), 49-63. DOI : 10.29228/JASSS.44068
• Labuschagne, A. (2003). Qualitative research: airy fairy or fundamental? The Qualitative Report, 8(1). DOI: 10.46743/2160-3715/2003.1901
• Mergin, B. B. (2019). İlköğretim öğrencileri üzerinde çizgi filmlerin yaratıcılığa etkisi. (Yayın No. 556110) [Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan]. YÖK Ulusal Tez Merkezi
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research. A guide to design and implementation. San Francisco: John Wiley-Sons
• Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2015). Qualitative research: A guide to design and implementation. Jossey-Bass.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6. ve 7. sınıflar) https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2023428142532575-2023_sosyal_bilgiler.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Oruç, C., Tecim, E., & Özyürek, H. (2011). Okul öncesi dönem çocuğunun kişilik gelişiminde rol modellik ve çizgi filmler. Ekev Akademi Dergisi, 15(48), 281-297. https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423877980.pdf
• Oruç, Ş. & Teymuroğlu, B. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Çizgi Film Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarılarına Etkisi. International Journal of Field Education, 2(2), 92-106. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijofe/issue/28468/303428
• Ouda, N. J. (2012). The effect of using animation on 6th graders' attitudes and comprehension of short story in gaza governmental schools. (M. A. Dissertation). http://library.iugaza.edu.ps/thesis/109559.pdf
• Öktem, F., Sayıl, M., & Çelenk Özen, S. (2006). Kodlayıcı eğitim kitapçığı. Ankara: RTÜK yayını
• Özaydın, A. (2020). Animasyon filmlerin sosyal bilgiler dersi öğretim programı bağlamında incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Özdemir, A., & Ramazan, O. (2012). Çizgi filmlerin çocukların davranışları üzerindeki etkisinin anne görüşlerine göre incelenmesi. Eğitim Bilimleri Dergisi, 35(35), 157- 173. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruaebd/issue/375/2219
• Özer, S. (2012). Sosyal bilgiler öğretiminde çizgi filmlerin kullanımı. (Yayın No. 314775) [Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi
• Öztaş, S. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminde filmlerin kullanımı. M. Safran (Ed). Sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem Yayıncılık
• Parlakyıldız, I. (2019). 5-6 Yaş Çocuklarının İzlediği Çizgi Filmlerin Gerçeklik Durumlarının İncelenmesi. (Yayın No. 608960) [Yüksek Lisans Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi
• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu. (2018). Çocukların Yeni Medya Kullanım Alışkanlıkları ve Siber Zorbalık 2018. T. C. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Kamuoyu, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Sabuncu Tanşu, G. & Yorulmaz, B. (2023). Kral Şakir çizgi filminin içerdiği değerler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi – USBED 5(8), 1-30. https://dergipark.org.tr/tr/pub/usbed/issue/74063/1183497
• Şentürk, M. (2020). Sosyal Bilgiler Dersinde Eğitici Çizgi Roman ve Eğitici Çizgi Film Kullanımının Öğrencilerin, Tutum, Motivasyon ve Akademik Başarısına Etkileri. (Yayın No. 623840) [Doktora Tezi , Atatürk Üniversitesi] YÖK Ulusal Tez Merkezi
• Şentürk, M., & Simsek, U. (2021). Educational comics and educational cartoons as teaching material in the social studies course. African Educational Research Journal, 9(2), 515-525. DOI: 10.30918/AERJ.92.21.073
• Tekin, Z. (2022). Kültür aktarımında çizgi filmlerin önemi: ‘kral şakir’ çizgi filmindeki evrensel ve milli değerler. Veche, 1 (1), 1-14. https://dergipark.org.tr/tr/pub/veche/issue/73993/1196602
• Temi̇zyürek, F., & Acar, Ü. (2014). Çizgi filmlerdeki subliminal mesajların çocuklar üzerindeki etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 3(3), 25-39. https://doi.org/10.30703/cije.321348
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2021). Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2021-41132 sayfasından erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2023-49407 sayfasından erişilmiştir
• UNDP (2022). Kral Şakir ile UNDP, 2022’de insanlar ve gezegen için güçlerini birleştiriyor. https://www.undp.org/tr/turkiye/press-releases/kral-sakirtm-ile-undp-2022de-insanlar-ve-gezegen-icin-guclerini-birlestiriyor sayfasından erişilmiştir.
• Yaşaroğlu, V. (2023). Kral Şakir Geri Dönüşüm. İstanbul: Eksik Parça Çocuk.