A Survey on the Relationship Between the Levels of Intimidation (Mobbing) Behaviors of the Branch Teachers Employed in the Secondary Education and the Demographic Characteristics

Yıl 2013, Cilt: 14 Sayı: 3, 111 - 128, 21.03.2014

Serkan Hacıcaferoğlu

Öz

The purpose of this survey is to determine the level of exposure of the branch teachers working at the secondary schools to psychological intimidation. The research is of a screening model. The study population consists of total 1748 branch teachers employed in 45 secondary schools under the Ministry of the National Education in the province center of Malatya, during the 2012-2013 school year. And its sampling is consisted of 178 voluntary teachers (male=112, female=66), who fulfill duty at these schools and who were chosen by a random selection. The survey data were collected with “A Mobbing Scale for Teachers”. In the study were used descriptive statistics, frequency, percentage, arithmetic mean, t-test, one-way analysis of variance (ANOVA). As a result of the survey, it was identified that 24,7% of the branch teachers were continuously exposed to mobbing behaviors at X = 3,96 points during the last six months. In addition, the conclusion was observed that there was a statistically significant difference (p <.05) between being exposed or not being exposed to a psychological mobbing behaviors during the past six months, whereas there wasn’t any statistically significant difference between the variables of gender, marital status, education, age and tenure (p> 0.05 ).

Anahtar Kelimeler

Intimidation; mobbing; secondary education; branch teachers

Ortaöğretimde Çalışan Branş Öğretmenlerinin Yıldırma (Mobbing) Davranışlarına Uğrama Düzeyleri İle Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim okullarında görev yapan branş öğretmenlerinin maruz kaldıkları psikolojik yıldırma davranışlarının düzeylerini belirlemektir. Araştırma, tarama modelindedir. Araştırmanın evrenini, 2012-2013 eğitim öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Malatya il merkezinde bulunan 45 ortaöğretim okulunda görev yapan toplam 1748 branş öğretmeni oluşturmaktadır. Örneklemini ise bu okullarda görev yapan ve tesadüfî yöntemle seçilmiş gönüllü 178 öğretmen (erkek=112, kadın=66) oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri “Öğretmenlere Yönelik Yıldırma Ölçeği” ile toplanmıştır. Araştırmada betimsel istatistikler, frekans, yüzde, aritmetik ortalama, t- testi, tekyönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, branş öğretmenlerinin % 24,7’si son altı ay boyunca sürekli olarak X=3,96 puanında yıldırma davranışlarına maruz kaldıkları belirlenmiştir. Ayrıca öğretmenlerinin son altı ay içerisinde psikolojik yıldırma görüp görmeme durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farkın olduğu(p<.05), cinsiyet, medeni durum, eğitim, yaş ve görev süresi değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farkın olmadığı sonucu saptanmıştır (p>0.05).

Anahtar Kelimeler

Yıldırma; Mobbing;Ortaöğretim; Branş öğretmenleri

Kaynakça

• Akkar, A. (2010). Meslek liseleri yönetici ve öğretmenlerinde psikolojik yıldırma (mobbing). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Aktop, G.N. (2006). Anadolu üniversitesi öğretim elemanlarının duygusal tacize ilişkin görüşleri ve deneyimleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alkan, E. (2011). Yıldırma (mobbing) davranışlarının beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin tükenmişliği üzerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı.
• Alaylıoğlu, N.O. (1976). Ansiklopedik eğitim sözlüğü. İstanbul Bilim ve Kültür Eserleri.
• Asunakutlu, T. & Safran, B. (2005). Örgütlerdeki Yıldırma Uygulamaları ve Çatışma Arasındaki İlişki. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6 (11); 111-129.
• Arseven, A. (2001). Alan Araştırma Yöntemi. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Bahçe, Ç. (2007). Mobbing oluşumunda örgüt kültürünün rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baltaş, A. (2009). İnsana ve işe değer katan yeni ik. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Baypınar, B. (2003). İş yerinde cinsel taciz. http://www.pdrforum.net/index.php?topic=760.0 23.12.2013.
• Bulut, U.H. (2007). Ortaöğretim öğretmelerinde psikolojik şiddet düzeyi (mobbing). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cengiz, R. (2008). Profesyonel futbol kulübü yöneticilerinin dönüşümsel liderlik stilleri ile kulüplerinin örgüt sağlığı ve futbolcuların yıldırma (mobbing) yaşamaları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı.
• Cengiz, R., Aytaç, Y. K., Servi, T. & Yetiş, Ü. (2012). Futbol kulüplerinde yıldırma algısı ile iş doyum düzeyleri arasındaki ilişki. Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9); 65-75.
• Cemaloğlu, N. & Ertürk, A. (2007). Öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemlerinin cinsiyet yönünden incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2); 345-362.
• Ceylan, L. (2005). Psikolojik baskı ve sınıf öğretmenleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde: Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çobanoğlu, Ş. (2005). Mobbing işyerinde duygusal saldırı ve mücadele yöntemleri. İstanbul:Timaş Yayınları.
• Davenport, N., Schwartz, R.D. & Eliot, G.P. (2003). Mobbing: İş yerinde duygusal incinme. Ömertoy OC. (Çeviren). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Demirçivi, B.M. (2008). Otel İşletmelerinde Yıldırma Eylemlerinin İş Gören Verimliliğine Etkisi ve İnsan Kaynakları Yönetimi Açısından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dilman, T. (2007). Özel hastanelerde çalışan hemşirelerin duygusal tacize maruz kalma durumlarının belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Einarsen, S. (1999) The nature and causes of bullying at work. International Journal of
• Manpower, 20(1/2); 16-27.
• Einarsen, S. ( 2000). Harassment And Bullying At Work: A Review Of The Scandinavian Approach. Aggression and Violent Behavior , 5(4); 379-401.
• Einarsen, S., Hoel, H., Zapf, D. & Cooper, C.L. (2003). Bullying and Emotional Abuse in The Workplace: İnternational Oerspectives in Resarch and Practice. London: Taylor and Francis Books Ltd.
• Ertürk, A. (2005). Öğretmen ve okul yöneticilerinin okul ortamında maruz kaldıkları yıldırma eylemleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü.
• Gökçe TA. (2006). İşyerinde yıldırma: özel ve resmi ilköğretim okulu öğretmen ve yöneticileri üzerinde yapılan bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gökçe, T.A. (2008). Mobbing: işyerinde yıldırma nedenleri ve başa çıkma yöntemleri Ankara: Öğreti Yayınları.
• Güneri, M.B. (2010). Öğretim elemanlarının maruz kaldıkları yıldırma davranışlarının işe yabancılaşmaları üzerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi ve Denetimi Programı.
• Güngör, M. (2008). Çalışma hayatında psikolojik taciz. İstanbul: Derin Yayınları.
• Gürpınar, B. & Güven, Ö. (2011). Futbol hakemlerinin karşılaştıkları sportmenlik dışı davranışların incelenmesi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(1); 7-14.
• Hacıcaferoğlu, S. (2010). Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü personelinin çalışma ortamlarında maruz kaldıkları yıldırma (mobbing) davranışları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı.
• Hacıcaferoğlu, S. (2013). Futbol klasman hakemlerinin maruz kaldıkları yıldırma (mobbing) davranışlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı.
• Hacıcaferoğlu, S., Gündoğdu, C., Yücel, A.S. & Acet, M. (2012). Examınatıon of mobbıng behavıors experıenced by the personnel workıng at youth servıces and provıncıal dırectorates of sports. IJAR-Azerbaijan. Part B. Socıal Scıences And Humanıtıes, 4(2); 5-10.
• Hoel, H., Zaph, D. & Cooper, C.L. (2002). Wolrkplace Bullying and Stres. http://www.emeraldinsight.com/10.1016/S1479-3555(02)02008-5 Erişim Tarihi: 23.12.2013.
• Işık, E. (2007). İşletmelerde mobbing uygulamaları ile iş stresi ilişkisine yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karavardar, G. (2009). İş yaşamında psikolojik yıldırma ve psikolojik yıldırmaya direnç gösteren kişilik özellikleri ile ilişkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İnsan Kaynakları Yönetimi Bilim Dalı.
• Kırel, Ç. (2008). Örgütlerde psikolojik taciz (mobbing) ve yönetimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, 206; 11.
• Koç, M. & Bulut, H.U. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinde mobbing: cinsiyet yaş ve lise türü değişkenleri açısından incelenmesi. Uluslararası Online Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1); 64-80.
• Kök, S. (2006). İş yaşamında psiko-şiddet sarmalı olarak yıldırma. Erzurum: Atatürk Üniversitesi. 14. Yönetim Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, s 161-170.
• Köse, S. & Uysal, Ş. (2010). Kamu personelin yıldırma (mobbing) ve boyutları hakkındaki düşünceleri üzerine yönelik bir çalışma: Manisa tarım il müdürlüğü örneği. Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1); 261-276.
• Leymann, H. (1993). Atiologie und haufigkeit von mobbing am arbeitsplatz-eine ubersicht uber die bisherige forschung. Zeitschrift fur Personalforschung, 7(2); 271-283.
• Leymann, H. (1996). The Content and Development of Mobbing at Work. European journal of work and organizational Psychology, 5 (2); 165-184.
• Namie G. (2003). Workplace Bullying: Escalated İncivility. http://www.workplacebullying.org/multi/pdf/N-N-2003A.pdf Erişim Tarihi: 23.12.2013.
• Ocak, S. (2008). Öğretmenlerin duygusal tacize (mobbing ) ilişkin algıları (Edirne ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Onbaş, N. (2007). İlköğretim okulu öğretmenlerinin eğitim örgütlerinde duygusal şiddete ilişkin görüşleri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa: Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı.
• Tanhan, F. & Çam, Z. (2011). Öğretmenlere yönelik yıldırma ölçeğinin geçerlik ve güvenirliğinin yeniden belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(40); 80-97.
• Tanoğlu, Ş.Ç. (2006). İşletmelerde yıldırmanın (mobbing) değerlendirilmesi ve bir yüksek öğrenim kurumunda uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Tınaz, P. (2006). İşyerinde psikolojik taciz: mobbing. İstanbul: Beta Yayınları.
• Turan, F. (2006). İşyerlerinde psikolojik yıldırma olgusu ve konuya ilişkin bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Tüzel, E. (2009). Araştırma görevlilerinin maruz kaldıkları yıldırma (mobbing) davranışlarının araştırma görevlilerinin sahip oldukları çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Gazi Eğitim Fakültesi Örneği. Çanakkale: 1. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi.
• Uzunçarşılı, Ü. & Yoloğlu, N. (2007). Mobbing/ iş yerinde duygusal taciz: ulusal ve uluslar arası boyutu ile çatışma yüklü bir iletişim biçimi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hakemli Dergisi, 7(27); 7.
• Yalman, E. (2009). Yönetim psikoloji açısından işyerinde psiko-şiddet/mobbing. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yavuz, H. (2007). Çalışanlarda mobbing (psikolojik şiddet) algısını etkileyen faktörler: SDÜ Tıp Fakültesi üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım, T. (2008). İlköğretim okullarında öğretmen–yönetici ilişkilerinde yıldırma ve
• etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Anabilim Dalı.
• Yücetürk, E. (2003). Bilgi Çağında Örgütlerin Görünmeyen Yüzü: Mobbing. İzmit: 2. Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildiriler Kitabı, Kocaeli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.