Sosyal Bilgiler Öğretiminde Temel Değerlere İlişkin Uygulamaların Öğrenci Başarısına Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 3, 1030 - 1047, 31.12.2024

Servet Hali , Sümeyra Çelebi

https://doi.org/10.17679/inuefd.1451209

Öz

Eğitim, toplumun sürekliliğini sağlamak amacıyla milli ve manevi değerlerin gelecek kuşaklara aktarılmasındaki en önemli araçtır. Sosyal bilgiler dersi ise evrensel değerlere bağlı, vatanını ve milletini seven, haklarını ve sorumluluklarını bilen ve yerine getiren, Atatürk ilke ve inkılaplarına sadık, eşitlikçi, Türk kültürüne değer veren ve kültürel mirasa duyarlı, bilim ve teknolojinin gelişimini ayrıca bilinçli kullanımı konusunda bireylere farkındalık kazandırmayı amaç edinen bir ilköğretim dersidir. Dolayısıyla bu ortak amaç etrafında eğitim kurumlarının değerler eğitimine günümüzde oldukça önem vermesi gerekmektedir. Araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretiminde temel değerlere ilişkin uygulamaların öğrenci başarısına etkisini ölçmektir. Çalışma 2022-2023 eğitim-öğretim ilk yarıyılı, Gaziantep ili Şahinbey ilçesine bağlı bulunan Nuri Pazarbaşı Ortaokulu’nda yapılmıştır. Deney ve kontrol grubu öğrencileri belirlenirken gruplar arası başarı seviyeleri ve sınıf mevcutları göz önünde bulundurulmuştur. Araştırmanın çalışma grubunu; deney grubu olan 5/E sınıfından 23, kontrol grubundan ise 20 öğrenci olarak toplam 43 öğrenci oluşturmaktadır. Uygulama sosyal bilgiler dersi “Bilim, Teknoloji ve Toplum” öğrenme alanını kapsamında deneysel bir çalışmadır. Bu çalışmanın kapsamını ‘‘Dürüstlük, Çalışkanlık ve Bilim Etiği’’ değerleri oluşturmaktadır. Araştırmanın veri toplama aracı, araştırmacı tarafından hazırlanan 16 tane çoktan seçmeli ve 4 tane açık uçlu olmak üzere toplam 20 sorudan oluşan akademik başarı testi ve değerleri kapsayan çalışma kâğıtlarından oluşmaktadır. Verilerin analizi SPSS 23 paket programı ile yapılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda sosyal bilgiler öğretiminde temel değerlere ilişkin uygulamaların deney ve kontrol grupları ön test –son test sonuçlarında farklılık olduğu gözlemlenmiştir. Bu farklılık, deney grubuna uygulanan etkinliklerin öğrencinin akademik başarısını arttırdığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilim etiği, Değerler eğitimi, Sosyal bilgiler

Kaynakça

• Akdağ, M. (2011). Bilimsel araştırmalarda istatistiksel analizler spss uygulamaları. Nobel Yayınları.
• Akyüz, Y. (2013). Türk eğitim tarihi M.Ö. 1000- M.S. 2013. Pegem.
• Aladağ, S. (2009). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde değer eğitimi yaklaşımlarının öğrencilerin sorumluluk değerini kazanma düzeyine etkisi. (Yayın No.278337) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Aydın, M. Z., & Akyol Gürler, Ş. (2014). Okulda değerler eğitimi. Nobel.
• Balcı, N. (2008). İlköğretim 6.sınıf sosyal bilgiler dersinde değer eğitiminin etkililiği.(Yayın No. 231772) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi].YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Baltacı, N. (2018). Ortaokul yöneticilerinin değerler eğitimine ilişkin görüşleri.(Yayın No.528820) [Yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (14. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni: nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (Çev. Ed: Demir, S. B.). İstanbul: Eğiten Kitap.
• Çakıroğlu, A. E. (2013). Değerler eğitiminde korku kültürünün etkisi.(Yayın No.336320) [Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Çelikkaya, H. (1996). Fonksiyonel eğitim sosyolojisi. Alfa.
• Çengelci, T. (2010). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde değerler eğitiminin gerçekleştirilmesine ilişkin bir durum çalışması. (Yayın No. 258126) (Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi). YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Dilmaç, B. (2007). Bir Grup Fen Lisesi Öğrencisine Verilen İnsani Değerler Eğitiminin İnsani Değerler Ölçeği İle Sınanması.(Yayın No. 211415) [Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Doğanay, A. (2008). Çağdaş sosyal bilgiler anlayışı ışığında yeni sosyal bilgiler programının değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 17(2), 77-96. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/4379/60037
• Durdukoca, Ş. F. (2019). Identifying the attitudes and views of social sciences teachers toward values education in Turkey. Kafkas Üniversitesi World Journal of Education, 9(1), 103-117. https://eric.ed.gov/?id=EJ1206256
• Edwards, J. (1996). Planning for values education in the school curriculum. In J.M. Halstead and M. J. Taylor (Eds.),(pp. 1-13).Routlenge.
• Ellul, J. (2003). Teknoloji toplumu (Çev. M. Ceylan). Bakış.
• Ergün, S. (2013). Ergenlere verilen değerler eğitiminin öz düzenleme stratejileri üzerindeki etkisinin sınanması. (Yayın No. 328694) [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Erkuş, A. (2005). Bilimsel araştırma sarmalı. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Fichter, J. (2006). Sosyoloji nedir?(Çev. Nilgün Çelebi). Anı.
• Fritz, M., & Berger, P. (2015). Comparing two designs (oranything else!) using independent sample T-tests, Improvingthe User Experience Through Practical Data Analytics, 4(6), 47-69. Morgan Kaufmann.https://books.google.com.tr/books hl=tr&lr=&id=b96cBAAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP1&dq=Fritz,+M.,+%26+Berger,+P.+(2015&ots=IsYgik3Za7&sig=BMOBUC8d1ymt3VcEOrLC9FDUBTY&redir_esc=y#v=onepage&q=Fritz%2C%20M.%2C%20%26%20Berger%2C%20P.%20(2015&f=false
• Halstead, J. M. (1996). Values and values education school. J. M. Halstead ve M. J. Taylor (Ed.), Values in Education and Education in Values(pp. 58-72). Oxon: Routledge Falmer.
• Herdem, K. (2016). Yedinci sınıf fen bilimleri dersi konularıyla bütünleştirilmiş değerler eğitimi etkinliklerinin öğrencilerin değer gelişimine etkisi.(Yayın No. 427689) [Yüksek lisans tezi, Adıyaman Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Izgar, G. (2013). İlköğretim Okulu 8. Sınıf öğrencilerine uygulanan değerler eğitimi programının demokratik tutum ve davranışlarına etkisi.(Yayın No. 347483) [Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• İşcan, C. D. (2007). İlköğretim düzeyinde değerler eğitimi programının etkililiği.(Yayın No.229089) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• Keskin, Y. (2008). Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programlarında değerler eğitimi: tarihsel gelişim, 1998 ve 2004 programlarının etkililiğinin araştırılması. (Yayın No. 226374) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Keskin, Y. (2010). Sosyal bilgiler derslerinde değerler eğitimin yeri ve önemi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitime Bakış, 6(18), 68-72. https://www.researchgate.net/profile/YusufKeskin6/publication/293133062_Sosyal_Bilgiler_Derslerinde_Degerler_Egitiminin_Yeri_ve_Onemi/links/56b5c6c308ae5ad36058e407/Sosyal-Bilgiler-Derslerinde-Degerler-Egitiminin-Yeri-ve-Oenemi.pdf
• Kılcan, B. (2016). Öğretmen adaylarının değerlerin kazandırılmasına yönelik görüşleri ile değerler eğitimine ilişkin algılarında değerler eğitimi dersinin rolü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(4), 605-618. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/the-effect-of-the-values-education-course-on-preservice-teachers-views-aboutintroducing-values-to-students-and-on-their-.pdf
• Kırschenbaum, H. (1995). Enhance Values and Morality in Schools and Youth Settings. Allyn&Bacon Company. Massachusetts.
• Kramer, S. N. (2002). Tarih Sümer’de başlar, yazılı tarihteki 39 ilk. Kabalcı.
• Kurtoğlu, F. S. (2017). Aşık Veysel'in şiirlerini değerler eğitimi açısından okumak. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 5(7), 101-123. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tkhcbva/issue/71937/1157378
• MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Ankara.
• Mulkey, Y. J. (1997). The history of character education. Journal of Physical Education, Recreation, and Dance, 68(9) 35-37. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/07303084.1997.10605027
• Neslitürk, S. (2013). Anne değerler eğitimi programının 5-6 yaş çocuklarının sosyal beceri düzeyine etkisi. (Yayın No. 331765) [Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Öğretici, B. (2011). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler derslerinde değerler eğitimine yönelik uygulamaların etkililiğinin araştırılması.(Yayın No. 328047)[Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Öztürk, S. A. (2011). Ayrıntılı değerler eğitimi programının 6 yaş çocuklarının sosyal ve duygusal gelişimine etkisi. (Yayın No. 279111) [Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi].YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (3. Baskıdan Çeviri) (Çevedt: M. BÜTÜN, S.B. DEMİR) Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Pekuslu, N. M. (2019). 5. sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programına ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri(Isparta ili örneği). (Yayın No. 561164) [Yüksek Lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Seyidoğlu, H. (1997). Bilimsel araştırma ve yazma el kitabı. İstanbul: Kurtiş Matbaası.
• Selanik Ay, T. (2016). Okulda değerler eğitimi. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.), Farklı Yönleriyle Değerler Eğitimi. (ss.152- 160). Pegem.
• Tonga, D. (2017). Rol model olarak sosyal bilgiler öğretmeni. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 17-30. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kusbd/issue/30549/303901
• TTKB. (2017). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine... https://ttkb.meb.gov.tr/ meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf adresinden 25.06.2023 tarihinde alındı.
• Uzunkol, E. (2014). Hayat bilgisi öğretiminde uygulanan değerler eğitimi programının öğrencilerin özsaygı düzeyleri, sosyal problem çözme becerileri ve empati düzeylerine etkisi. (Yayın No. 354658) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Values Education Study Final Report, (2003). Avustralien Government, Department of Education, Science and Traning. Canberra, ACT.
• Varış, F. (1998). Eğitim bilimine giriş. Alkım.
• Yazıcı, K. (2006). Değerler eğitimine genel bir bakış. Niğde Üniversitesi Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, (19), 500-522. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubar/issue/16960/177116
• Yıldırım, S. G., & Demirel, M. (2019). Türk tarihinde değerler ve değerler eğitimi üzerine bir inceleme. Uludağ Üniversitesi Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(5), 93. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ekuad/issue/44939/559445