Okul Rehberlik Hizmetlerinde Yol Haritası: Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinin Bakış Açısıyla

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 3, 1180 - 1197, 31.12.2024

Nuri Erdemir

https://doi.org/10.17679/inuefd.1476036

Öz

Araştırmanın amacı, RAM’larda görev yapan psikolojik danışman / rehber öğretmenlerin okullarda sunulan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine yönelik görüşlerini derinlemesine incelemektir. Bu doğrultuda, psikolojik danışmanların, rehber öğretmenlerin, rehberlik hizmetlerinin etkililiği, karşılaştıkları zorluklar, önerilerine dair düşünceleri anlaşılarak, okullarda sunulan mevcut uygulamalara katkı sağlanması hedeflenmektedir. Araştırmanın modeli nitel araştırmalardan birkaç bireyin bir fenomen ya da kavramla ilgili deneyimlenmiş yaşantılarının ortak anlamını ve doğasını derinlemesine tanımlaya yardımcı olan fenomenolojik model kullanılmıştır. Çalışma grubu oluşturulurken, amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Amaçlı örneklem, belirli kriterlere uygun, bilgi yoğunluğu yüksek durumların detaylı analizini kolaylaştırmaktadır. Ölçüt örnekleme, bu yöntemler arasında yer almakta olup, araştırmacının belirlediği veya önceden var olan kriterleri karşılayan durumların incelenmesini sağlar. Çalışma grubunu Türkiye’nin Akdeniz Bölgesinde bulunan bir şehirdeki farklı RAM’larda görev yapan 9 kadın, 15 erkek psikolojik danışman / rehber öğretmen oluşturmaktadır. Çalışmaya ilişkin etik kurul kararı alındıktan sonra ilgili kurumlarda çalışan gönüllü katılımcılar üzerinden veriler toplanmıştır. Verilerin analizinde toplanan verilerin anlamlı kavramlara ve ilişkilere dönüştürülmesini hedefleyen, fark edilmemiş kavram ve temaların ortaya çıkarılmasını sağlayan içerik analizi yapılmıştır. Çalışmanın bulgularında; okullarda sunulan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin çoğunlukla problem alanlarına göre yürütüldüğü ve eğitsel ve mesleki rehberlik hizmetlerinin kişisel/sosyal rehberlik hizmetlerine göre daha ön planda olduğu söylenebilir. Okullarda sunulan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde işlevsellik ve verimlilik için günümüz değişen koşullarına göre gerek alan çalışanlarının gerekse plan ve programların revize edilmesi gerekliliği söylenebilir. Destek sistemlerinin ve işbirliğinin ve mesleki gelişim ile kariyer süreçlerinin önemi ön plana çıkmaktadır. Çalışma bulgularına göre önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul rehberlik hizmetleri, Rehberlik ve Araştırma Merkezleri, psikolojik danışmanlar, rehber öğretmenler

Etik Beyan

Bu araştırma için İnönü Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulu’ndan 12/01/2024-E.394943 (tarih-sayı no) etik izin alınmıştır.

Destekleyen Kurum

--

Proje Numarası

---

Teşekkür

Süreçte emeği geçen herkese teşekkür ederim.

Road Map in School Guidance Services: From the Perspective of Guidance and Research Centers

Öz

The aim of the study is to examine in depth the views of psychological counselors/guidance teachers working in Guidance Research Centers (GRC) on guidance and psychological counseling services provided in schools. In this direction, it is aimed to contribute to the current practices in schools by understanding the thoughts of psychological counselors and guidance counselors on the effectiveness of guidance services, the difficulties they face, and their suggestions. The phenomenological model, which helps to define in depth the common meaning and nature of the experiences of several individuals about a phenomenon or concept, was used in the study. Criterion sampling, one of the purposeful sampling methods, was used to form the study group. Purposive sampling facilitates the detailed analysis of information-intensive situations that meet certain criteria. Criterion sampling is one of these methods and enables the examination of situations that meet the criteria determined by the researcher or pre-existing criteria. The study group consisted of 9 female and 15 male psychological counselors/guidance teachers working in different GRC’s in a city located in the Mediterranean Region of Turkey. After the decision of the ethics committee for the study was obtained, data were collected from volunteer participants working in the relevant institutions. Content analysis was used to analyze the data, which aims to transform the collected data into meaningful concepts and relationships, and to reveal unrecognized concepts and themes. In the findings of the study, it can be said that guidance and counseling services provided in schools are mostly carried out according to problem areas and educational and vocational guidance services are more prominent than personal/social guidance services. For the functionality and efficiency of guidance and counseling services provided in schools, it can be said that both field staff and plans and programs should be revised according to today's changing conditions. The importance of support systems and cooperation, professional development and career processes come to the fore. Recommendations were made according to the findings of the study.

Anahtar Kelimeler

School guidance services, Guidance Research Centers, Psychological counselors, Guidance teachers

Proje Numarası

---

Kaynakça

• Akbaba, A. ve Batikan, T. (2017). Okul yönetici ve sınıf rehber öğretmenlerinin okullardaki rehberlik servisleri hakkındaki görüşleri: Van örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (11), 89-122. https://dergipark.org.tr/en/pub/igdirsosbilder/issue/66816/1044923
• Akdeniz, A., ve Korkmaz, M. (2023). Güçlendirici liderlik, destekleyici çalışma ortamı ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiler: Rehberlik ve Araştırma Merkezleri (RAM) örneği. Eğitim ve Bilim, 48(216). http://dx.doi.org/10.15390/EB.2023.11998
• Aslan, S. ve Bal, E. (2014). Rehberlik ve araştırma merkezlerinin örgütsel analizi. Eğitim ve Bilim, 39(174), 313-324. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.1652
• Başaran, M. (2008). İlköğretim okullarındaki yönetici ve sınıf rehber öğretmenlerinin psikolojik danışma ve rehberlik faaliyetlerinden beklentileri. (Tez no: 220532) [Yüksek Lisans Tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Bengisoy, A., ve Özdemir, M. B. (2019). Psikolojik danışman/rehber öğretmenlerin bakış açısıyla psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 1(3), 189-193. https://doi.org/10.35365/ctjpp.19.1.24
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (20. Baskı). Pegem Akademi Yayınları.
• Camadan, F., ve Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin okul rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal, 4(38). https://eds.p.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=1&sid=7fc87b7a-2104-4149-a0f1-460557df884a%40redis
• Creswell, J. W. (2017). Nitel araştırmacılar için 30 beceri. Özcan, H. (Çev.). Anı Yayıncılık
• Çoban, A. E. (2005). Psikolojik danışmanlar için meslektaş dayanışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, Haziran 2005, ss. 167-174 https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/161032
• Girgin, G. (2011). Çağdaş eğitim sisteminde öğrenci kişilik hizmetleri ve rehberlik. A. Kaya. (Ed.). Psikolojik danışma ve rehberlik. (s. 2-28). 7. Baskı. Anı Yayıncılık.
• Hoy, W. K., Tarter, C. J. ve Kottkamp, R. B. (1991). Open schools/healthy schools: Measuring organizational climate. Thousand Oaks: Sage.
• İkiz, E. (2010). Psikolojik danışmanların tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 25-43. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefad/issue/59503/855347
• Korkut, F. (2007). Psikolojik danışmanların mesleki rehberlik ve psikolojik danışmanlık ile ilgili düşünceleri ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(32), 187-197.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. 3. Baskı. Nobel Yayınları. MEB,RPDH Yönetmeliği, 2020. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_08/14231603_Rehberlik_ve_Psikolojik_DanYYma_Hizmetleri_YonetmeliYi_2.pdf 19.03.2024 tarihinde erişildi. (Türkiye RAM sayıları, 2024). https://kmarasram.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/46/01/184241/dosyalar/2021_08/11123233_TUM_RAMLAR1.pdf19.03.2024 tarihinde erişildi.
• Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2022/2023 https://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=50821.03.2024 tarihinde erişildi.
• Nazlı, S., Kiye, S., Yoncalık, O., Aşçıoğlu Önal, A., Can, N. ve Çelik-Ateş, E. G. (2021). Rehberlik ve araştırma merkezleri rehberlik hizmetleri bölümünün işlevselliğinin incelenmesi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 54(1), 225-268. https://doi.org/10.30964/auebfd.645542
• Patton, M. Q. (2005). Qualitative research. John Wiley & Sons, Ltd.
• Özdemir, N., D. ve Atik, S. (2023). Öğrenen örgütler olarak rehberlik ve araştırma merkezleri. Journal of History School, 67, 3241-3272. http://dx.doi.org/10.29228/Joh.72919
• Terzi, Ş., Tekinalp, B. E., ve Leuwerke, W. (2011). Psikolojik danışmanların okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri modeline dayalı olarak geliştirilen kapsamlı psikolojik danışma ve rehberlik programını değerlendirmeleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 51-60. https://dergipark.org.tr/en/pub/pegegog/issue/22596/241351
• Tuzgöl Dost, M., & Keklik, İ. (2012). Alanda çalışanların gözünden psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 23, s. 389-407. https://dergipark.org.tr/en/pub/maeuefd/issue/19396/206064
• Yüksel-Şahin, F. (2008). Ortaöğretimdeki öğrenci görüşlerine göre psikolojik danışma ve rehberlik (PDR) hizmetlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2). https://arastirmax.com/en/publication/uluslararasi-insan-bilimleri-dergisi/5/2/ortaogretimdeki-ogrenci-goruslerine-gore-psikolojik-danisma-rehberlik-pdr-hizmetlerinin-degerlendirilmesi/arid/ea55fd7c-2f3d
• Yüksel-Şahin, F. (2016). Okul psikolojik danışmanlarının okullarında verdikleri psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerini değerlendirmeleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 281-298. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefdergi/issue/22606/241620
• Yılmaz, Y. ve Uçar A. S. (2021). Rehberlik araştırma merkezlerinde yapılan çalışmaların gözden geçirilmesi. Kalem Eğitim ve Sağlık Hizmetleri Vakfı, 11(2), 513-533. http://dx.doi.org/10.23863/kalem.2021.196
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Seçkin yayıncılık.