İNTERNET ALAN ADI (DOMAIN) UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ: AVUSTRALYA VE HOLLANDA REGÜLASYONLARI

Yıl 2025, Sayı: Advanced Online Publication, 11 - 24

Merve Aysegul Kulular , Elif Güldüz Gürel

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1738041

Öz

İnternetin sivil kullanıma açıldığı dönem, IP adreslerinin günlük kullanım için zor olması nedeniyle İnternet Alan Adları Sistemi (DNS) geliştirilmiştir. Son kullanıcılar için hatırlanabilir kelimelerden oluşan internet alan adları özellikle günümüzde marka ve diğer tanıtıcı işaret sahipleri için elzem bir unsurdur. Bununla birlikte marka ve diğer tanıtıcı ad ve işaretlerin internet ortamındaki karşılığı haline gelen alan adları beraberinde bu hukuki kavramlarla önemli sayıda uyuşmazlığı da getirmiştir. Özellikle marka hakkının ülkesel korumaya sahip olması ve pek çok farklı mal ve hizmet grubunda tescil edilebilmesine karşın, markada yer alan ifadeden oluşan alan adının teknik yapısı gereği küresel çapta tekil olması uyuşmazlığın başlıca sebebi olarak yer almıştır. Bununla birlikte, internet alan adlarının konusunu oluşturduğu uyuşmazlıklar hakkında verilen yerel mahkeme kararlarının internet ortamında icra edilebilir olmaması, internetin ruhuna uygun, hızlı ve etkin çözümler üretememesi alan adı otoriteleri için önemli bir sorun haline gelmiştir. İşte bu gerekçelerle ilk olarak internet alan adlarının uluslararası otoritesi olan İnternet Tahsisli Adlar ve Sayılar Kurumu (ICANN) tarafından 2000 yılında alan adlarına özgü uyuşmazlık çözüm mekanizması regüle edilmiştir. Bu regülasyonu, söz konusu regülasyonda yer alan hükümlerin esas alındığı ülke otoritesi düzenlemeleri takip etmiştir. Çalışma kapsamında yerel mevzuatlarında ICANN regülasyonlarına benzer birer alan adlarına özgü uyuşmazlık çözüm mekanizması düzenlemesine sahip Avustralya ve Hollanda örneklerinin regülasyon ve içtihat gelişiminin incelenmesi amaçlanmış ve bu regülasyonlardaki farklılıklarının ve bu farklılıkların etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda Türkiye için bir ihtiyari arabuluculuk sürecinin yürütülmesinin düşünülebileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İnternet Alan Adı , Arabuluculuk , Ters Alan Adı Gaspı , Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcı , Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü

DOMAIN NAME DISPUTE RESOLUTION: THE CASE OF AUSTRALIA AND NETHERLANDS

Öz

The time that internet was opened to civilian use, the Internet Domain Name System (DNS), developed in response to the need that arose from the difficulties created by numeric IP addresses for everyday use. Through the domain name system, consisting of memorable words for end users and corresponding to numerical IP addresses have become an indispensable element today, particularly for brand and other identifying sign holders. However, there were a significant number of disputes related to legal concepts considering domain names, which have become the online counterparts of trademarks and other identifying names and signs as a technical concept. In particular, while trademark rights have territorial protection and can be registered in many different classes of goods and services, the fact that domain names composed of the expression in a trademark are globally unique due to their technical structure has been the main source of conflict. Moreover, domain name authorities had another problems such as the inability to enforce local court decisions over internet domain names, and the failure to provide fast and effective solutions in line with the nature of the internet. For these reasons, ICANN regulated a domain name-specific dispute resolution mechanism for the first time in 2000. This regulation was subsequently followed by national authority regulations. This study aims to analyse the development of regulation and jurisprudence in the examples of Australia and the Netherlands—both of which have established local dispute resolution mechanisms for domain names similar to the ICANN regulations—and discuss the differences in these regulations and the impacts of those differences. Considering the dispute resolution process of Netherlands, this research proposes that an optional mediation process for domain name dispute resolution systems in Türkiye could be considered.

Anahtar Kelimeler

Internet Domain Names , Arbitration , Reverse Domain Name Hijacking , Dispute Resolution Service Provider , World Intellectual Property Organisation (WIPO).

Kaynakça

• AuDA Overview 2.0 https://www.auda.org.au/au-domain-names/complaints-and-disputes/au-disputes/the-audrp-process/ (ET. 03.05.2025)
• AKKURT, S. S.: Sosyal Medyada Gerçekleşen İhlaller Karşısında Kişilik Hakkının Korunması, Seçkin, 2023.
• ALTINOK, A.: “Markanın İnternet Alan Adı Olarak Kullanılması”, İstanbul Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, 2019, s.61.
• BAL, N.: “İnternet Alan Adları ve İnternet Alan Adı Uyuşmazlıklarının Tahkim Yoluyla Çözümlenmesi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(2), 2013, s. 315- 352.
• BORGOLTE, K./CHATTOPADHYAY, T./FEAMSTER, N./KSHIRSAGAR, M./HOLLAND, J./HOUNSEL, A./SCHMITT, P.: “How DNS over HTTPS is Reshaping Privacy, Performance, and Policy in the Internet Ecosystem”, TPRC47: The 47th Research Conference on Communication, Information and Internet Policy, 2019, s. 1- 9, DOI: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3427563.
• CHRISTIE, A./GLOSTER, J./GODDARD, S.: “An Empirical Analysis of 15 Years of Australian Domain Name Disputes”, Melbourne Legal Studies Research Paper Series, (875), 2015.
• COUNCIL OF EUROPE, Recommendation R (1999) 5 of the Commitee of Ministers for the Protection of Privacy on the Internet: Guidelines for the Protection of Individuals with Regards to the Collection and Processing of Data on Information Highways, (1999) 5, https://www.refworld.org/legal/resolution/coe/1999/en/17648 (Erişim: 07.07.2025)
• Domeinnaam Jurisprudentie, https://www.domjur.nl/, (Erişim: 22.06.2025)
• EFRONI, Z.: (2007). “Names as Domains, Names as Marks: Issues Concerning the Interface Between Internet Domain Names and Trademark Rights”, Intellectual Property And Information Wealth: Issues And Practices In The Digital Age, 2.
• EREN B.: (2024). “DNS Abuse: Alan Adı Sisteminin Kötüye Kullanımı İle Mücadelede Dünya Örneklerinin İncelenmesi ve Ülkemiz İçin Öneriler”, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Uzmanlık Tezi, 2024
• ERDEM, F. B.: “Markanın Alan Adı Olarak Kullanılmasında Karşılaşılan Uyuşmazlıklarda Tahkim Mekanizmalarının Yeri”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 31(1), 2023, s. 261- 296.
• FREUND, C. L./WEINHOLD, D.: “The Effect of the Internet on International Trade”, Journal of International Economics, 62(1), 2004, s. 171- 189.
• GÜL, A.: “İnternet Alan Adları Uyuşmazlıkları Alternatif Çözüm Mekanizmasında Dünya Uygulamalarının İncelenmesi ve Türkiye İçin Öneriler”, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Uzmanlık Tezi, 2015.
• GÜLDÜZ GÜREL, E.: “İnternet Alan Adları İhtilaf Türleri ve Alternatif Çözüm Mekanizması: ICANN Tahkim Usulü ve “.tr” Mevzuat İncelemesi, Ülkemiz İçin Düzenleme Önerileri”, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Uzmanlık Tezi, 2023.
• HOUNSEL, Austin/HOLLAND, Jordan/KAISER, Ben/BORGOLTE, Kevin/FEAMSTER, Nick/ MAYER, Jonathan, "Supporting Early and Scalable Discovery of Disinformation Websites", arXiv, 2020, s. 1-29, https://arxiv.org/pdf/2003.07684v1, (Erişim: 02.06.2025)
• KARAMAN, Z.: İnternet Alan Adı Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları: Karşılaştırmalı Bir Analiz, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
• KARASU, R./SULUK, C./NAL, T.: Fikri Mülkiyet Hukuku, Sekin Yayıncılık, 5. Baskı, Ankara, 2021.
• KAYA, M. B.: “İnternet Alan Adı (Domain) Uyuşmazlıklarının Çözümünde Alternatif Yöntemler: UDRP, URS ve TRABİS Karşılaştırması”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 27(2), 2021, s. 1462- 1486.
• KAYA, M. B.: İnternet Hukuku, Onikilevha, 2021.
• KENT, B.: Türkiye’de İnternet Sitelerine Erişimin Engellenmesi, Adalet, 2019
• KONTOĞLU TAŞTAN, S.: “İnternet Alan Adlarına Dair Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Süreçlerinde Kötü Niyet Kriteri: Türk Hukuku ve ICANN Sistemlerinin Karşılaştırılması”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 16(61), 2025, s. 509- 530.
• KULULAR, M. A.: “Markanın Alan Adı olarak Kullanılması: Türkiye, ABD ve Avustralya Örnekleri”, Bilişim Hukuku Dergisi, 1(1), 2019, s. 85- 112.
• LEADR Kararı https://www.austlii.edu.au/au/cases/cth/AUDND/2010/21.pdf. (Erişim: 25.05.2025).
• LIROCCHI, M. V./KEPLER, S. J./O’BRIEN, R. C.: “Trademarks and Internet Domain Names in the Digital Millennium”, UCLA Journal of International Law and Foreign Affairs, 4(2), 1999, s. 377- 443.
• OĞUZ, S.: İnternet Alan Adı Haklarının Korunması, Seçkin Yayıncılık, 3. Baskı, 2018.
• OĞUZ, S.: “İnternet Alan Adı Hakkının Hukuki Niteliğinin Değerlendirilmesi”, Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(1), 2021, s. 13-30.
• OĞUZ, S.: “Analysing the Internet Domain Name Right's Legal Status in Turkish Law”, The Journal of World Intellectual Property, 2025, s. 1 – 13, DOI: https://doi.org/10.1111/jwip.12349. (Erişim: 05.05.2025)
• ÖZEN, A. T.: Konkludente Täuschung im Betrugstatbestand. Eine umfassende Analyse nach § 263 StGB, GRIN, 2020.
• ÖZEN, A.T.: Vergleichende Studien zum Strafrechtlichen Notstand im Deutschen und Türkischen Recht, LIT, 2024.
• ÖZKAN ÜNER, Z.: “Metaverse Teknolojisinin Fikri Mülkiyet Hukukunda Doğurabileceği Olası Sorunlar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 73(4), 2024, s. 2749-2794.
• SOYSAL, T.: İnternet Alan Adları Hukuku, Adalet, 2014.
• Stichting Internet Domeinregistratie Nederland, Complaining about a Domain Name, https://www.sidn.nl/en/nl-domain-name/complaining-about-a-domain-name, (Erişim: 09.05.2025)
• Stichting Internet Domeinregistratie Nederland. Complaining about the Content of a Website, https://www.sidn.nl/en/nl-domain-name/complaining-about-the-content-of-a-website, (Erişim 19.12.2024)
• Stichting Internet Domeinregistratie Nederland, Infringement of Rights, https://www.sidn.nl/en/nl-domain-name/infringement-of-rights, (Erişim: 21.06.2025)
• TAN, C. L./CHIEW, K. L./WONG, K./SZE, S. N.: PhishWHO: Phishing Webpage Detection via Identity Keywords. Decision Support Systems, 88, 2016, s. 18-27.
• TARCAN, A.: “Sanal Dünyada Çok Dillilik ve Türkçe’nin Konumu”, IX. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, 2007, s. 27-29, https://www.ab.org.tr.inetd.org.tr/ab07/kitap/tarcan_AB07.pdf, (Erişim: 15.06.2025).
• TOBBUYUM “petburada.com.tr” Kararı. https://tobbuyum.com.tr/wp-content/uploads/2024/10/karar16.pdf. (Erişim: 25.05.2025).
• TURP GÖLBAŞI, B.: “E-Ticaret Projelerinde Domain (Alan Adı) Yenilikleri”, Social Science Development Journal, 8(35), 2022, s. 125-155.
• USTA, S.: İnternet Alan Adlarının Korunmasında ICANN Tahkim Usulü, Bilişim Hukuku Güncel Sorunlar 1, Yetkin Yayınları, 2020, s. 99-134.
• WHITTAKER, J. M./MCGUIRE, M. R./LAZARUS, S.: Conversations with Deviant Website Developers: A Case Study of Online Shopping Fraud Enablers. Journal of Criminology, 2025, s. 1-18, DOI: https://doi.org/10.1177/26338076251321844. (Erişim: 13.04.2025).
• WIPO “mcdonaldsparties.com.au” kararı https://www.wipo.int/amc/en/domains/decisions/pdf/2025/dau2025-0001.pdf. (Erişim: 08.06.2025).
• WIPO “bouyguesconstruction.com.au” kararı https://www.wipo.int/amc/en/domains/decisions/pdf/2025/dau2025-0005.pdf. (Erişim: 08.06.2025).
• YASAMAN, Z.: Türk ve Avrupa Birliği Hukukunda İnternette Marka Hakkının İhlali, On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• ZORLUOĞLU, A.: “Alan Adlarında Kötü Niyet Kavramı”, Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(1), 2012, s.67-84.