Türkiye’de Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu

Yıl 2011, Cilt: 2 Sayı: 2, 119 - 157, 13.07.2016

Hayri Keser Fatma Niyazioğlu

Öz

Hâkimlerin ve savcıların atanmaları, yer değiştirmeleri, yükseltilmeleri, denetim ve disiplin işlemleri ile diğer özlük işlerini yürütecek organ veya kurulun hukuki statüsünün demokratik hukuk devleti ilkelerine uygun olarak belirlenmesi, çağdaş toplum yaşamı için hayati bir konudur. Hâkimler ile savcıların bağımsızlıklarının ve teminatlarının pratik değer kazanabilmesi için bu konulardaki yetkilerin yürütme organına verilmemesi gerekir. Aksi halde hâkimlerin ve savcıların bağımsızlığı ve teminatının değer ve etkisi önemli ölçüde azalacaktır. Böyle bir durumun hukuk devleti ilkesi ile uyumlu olması söz konusu olamaz. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, kurulduğu günden bu yana eleştirilerin odağı olmuştur. 12 Eylül 2010 tarihli referandum ile kabul edilen Anayasa değişikliği de bu konudaki eleştirileri sona erdirmemiştir. Söz konusu Anayasa değişikliği ile Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun üye kaynakları çeşitlendirilmiş ve üye sayısı artırılmıştır. Ayrıca hâkim ve savcıların meslekten çıkarma cezalarına karşı yargı yolu açılmış ve Teftiş Kurulu, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu bünyesine alınmıştır. Hâkimler ve savcılar ile ilgili denetim işlemleri ile ilgili soruşturma izni konusundaki Adalet Bakanının yetkileri Yüksek Kurula devredilmiştir. Bu değişikliklerin bir kısmı olumlu ise de hukuk devleti ilkesi ile bağdaşmayan bazı düzenlemeler de bulunmaktadır

Anahtar Kelimeler

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Yargının Tarafsızlığı ve Bağımsızlığı, Hukuk Devleti, Hak Arama Özgürlüğü, Anayasa

Board Of Judges And Prosecutors In Turkey

Öz

The determination of the legal status of the board that will carry out the appointment of judges and prosecutors, supervision and other personal works according to democratic legal principles is a vital issue for modern social life. The authority of these issues should be given to executive organ for the practibility of independence and assurance of judges and prosecuters. Otherwise, the value and influence of judicial independence and assurance would significantly decrease. The status can not be seen in comply with the principle of the rule of law. The board of Judges and Prosecutors has been the focus point of criticism since it was founded. Constitutional amendments accepted with the referendum dated September 12 2010 could not put an end to the criticism related to this topic. Through the amendments mentioned, member sources of the board have been varied and the number of the members has been increased. Besides, judicial review for the penalties of dismissal of judges and prosecutors has been opened and supervisory board was included within the board of judges and prosecutors. The authorities of the minister of justice related to supervision and inspection of judges and prosecutors have been assigned to the board. Although some of the amendments are positive, there are some regulations which do not comply with the principle of the rule of law

Anahtar Kelimeler

High Council of Judges and Prosecutors, impartiality and independence of the judiciary, the rule of law, right to legal remedies, the Constitution

Kaynakça

• Adalet Bakanlığı, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun Yeniden Yapılandırılması, Ankara-2010.
• ATAR, Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, Mimoza Yayınları, Konya-2000.
• ATAY, Cevdet, Karşılaştırmalı Türk Anayasaları (Değişme ve Gelişme), Ekin Kitabevi, Bursa-1997.
• BİNGÖL, İrfan, Yargımız – Yapısı ve Tarihçesi: Oğuzlar, Emeviler, Abbasiler, Moğollar, Selçuklular, Osmanlılar ve Türkiye'nin Yargı Sistemleri, Ankara-1999.
• BEDER, Bülent, ALTUNDİŞ, Mehmet , “Yasama ve Yürütme Fonksiyonlarının Yargı Bağımsızlığına Müdahalesi”, Yasama Dergisi, S. 13, Y. 2009, s. 85- 141.
• CENTEL, Nur, Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu’nda Hâkimin Tarafsızlığı, Kazancı Yayınları, İstanbul-1996.
• DÖNMEZ, Celalettin, “Uluslararası Belgelerde Yüksek Yargı Kurulları, Ülke Örnekleri ve Avrupa Birliği Belgelerinde Hâkimler Ve Savcılar Yüksek Kurulu”, http://www.yayin.adalet.gov.tr/dergi/36.say%C4%B1/celalettind%C3%B 6nmez.pdf, Erişim Tarihi: 05.11.2011.
• EMİNAĞAOĞLU, Ömer Faruk, “ 5982 sayılı Anayasa Değişikliği Hakkındaki Yasanın Analitik İncelemesi”, http://www.yarsav.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=197:, Erişim Tarihi: 25.10.2011.
• ERDEM, Kasım, SOLAK, Mehmet, “Bazı Ülkelerde Yargı Konseylerinin Oluşumu ve Görevleri”, Yasama Dergisi, S. 13, Y. 2009, s. 123- 143.
• FENDOĞLU, Hasan Tahsin, Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı, Yetkin Yayınları, Ankara-2010.
• GERMEÇ, Mahir Ersin, “Ülkemizde Yargı Bağımsız mı? Yargıç Güvenceli mi?” Bursa Barosu Yayınları, S. 8, Y. 2006, Bursa-2006, s. 65-67, http://www.bursabarosu.org.tr/paylasim/File/dosyalar/makalemahir ersin germec.htm, Erişim Tarihi: 29.11.2011.
• GÖNENÇ, Levent, “Dünyada ve Türkiye’de Yüksek Yargı Kurulları”, Anayasa Çalışma Metinleri, Tepav, Ankara-2011, http://www.tepav.org.tr/upload/files/1299852383.Dunyada_ve_Turkiye_de_Yuksek_Yargi_Kurullari.pdf, Erişim Tarihi: 19.09.2011.
• GÖREN, Zafer, Anayasa Hukuku, Seçkin Yayınları, Ankara-2006.
• GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Ekin Kitapevi, Bursa-2000.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref, Anayasa Hukuku, Anayasa Metni ve 11. Protokole Göre Hazırlanmış Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Son Değişikliklerle Güncelleştirilmiş 11. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara-2003.
• İNCEOĞLU, Sibel, “Bağımsız ve Tarafsız Bir Yargı İçin Öneriler”, Çatışmacı Bir Toplumdan Uzlaşmaya: Özgürlükçü ve Eşitlikçi Anayasa Sempozyumu, http://www.anayasa2011.com/?p=1869, Erişim Tarihi: 18.11.2011.
• KIRMAZ, Birol, Avrupa Birliği Sürecinde Türk Anayasasında Hâkimlerin Denetimi Ve Yargı Bağımsızlığı, Yayınlanmış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya-2008.
• KUMKUMOĞLU, Kemal, KUMKUMOĞLU, Ahmet Kemal, “HSYK’nın 1961 ve 1982 Anayasaları’ndaki Durumu”, Anayasa Değişiklikleri Çerçevesinde Yargı Bağımsızlığı, (Ed. Bahri Öztürk, Fikret İlkiz, Ümit Kocasakal), Seçkin Yayıncılık, Ankara-2010, s. 105-114.
• ODYAKMAZ, Zehra, “Yeni Anayasa Çalışmalarında Anayasa Mahkemesi, Danıştay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu İçin Üye Seçimleri ve Bazı Konular Hakkında Görüşler”, Anayasa Yargısı, Ankara -2008, S. 25, s.164, http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/zehra_odyakmaz.pdf, Erişim Tarihi: 11.09.2011.
• OKUMUŞ, Ali, Türk Hukuk Sisteminde Yargı Erkinin Bağımsızlığı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya-2011.
• ÖZAY, İl Han, “Yargı Güvencesi - Bağımsızlığı ve Anayasa Mahkemesi”, Anayasa Yargısı Dergisi, S. 8, Ankara-1991, s.103-116.
• ÖZBEK, Kadir, ERTOSUN, Ali Suat, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kuruluna İlişkin Anayasa Değişikliği Konusunda Analitik Bir İnceleme, Yetkin Basımevi, Ankara-2010.
• ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Gözden Geçirilmiş 8. Baskı, Ankara-2005.
• ÖZEN, Muharrem, “Yargı Bağımsızlığını Zedeleyen Düzenleme, Uygulamalar ve Bağımsızlığı Sağlamaya Yönelik Çözüm Önerileri”, Ankara Barosu Dergisi, S. 68/1, Y.2010, Ankara-2010, s. 31- 65.
• SAYAN, İpek Özkal, “Türkiye’de Yargı Bağımsızlığı Sorunu”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Y. 4, C. 4, S. 2, Ankara-2008, s. 44-73.
• SELÇUK, Sami, “Yargı Bağımsızlığı”, Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergisi, Y. 1997, Kasım Sayısı, s. 1- 8.
• ÜNAL, Şeref, Anayasa Hukuku Açısından Mahkemelerin Bağımsızlığı ve Hâkimlik Teminatı, TBMM Kültür Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara-1994.
• YAZICI, Serap, “Yargı Reformu Projesi: Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu”, Yargısal Düğüm: Türkiye’de Anayasa Reformuna İlişki Değerlendirme ve Öneriler, (Ed. Serap Yazıcı), Tesev Yayınları, İstanbul-2010, s. 17- 20.
• http://www.inhakbb.adalet.gov.tr/aihm/karar/albayrak10032008.doc, Erişim Tarihi: 05.11.2011.
• http://www.inhakbb.adalet.gov.tr/aihm/karar/kayasu28.03.2011.doc, Erişim Tarihi: 05.11.2011.