Türkiye'de Parlamentarizm Uygulamaları

Yıl 2013, Cilt: 4 Sayı: 1, 183 - 216, 13.07.2016

Hüseyin Yıldız

Öz

Makalede Türkiye’nin anayasal gelişim sürecinde bugüne kadar uygulanan hükümet sistemleri incelenmektedir. Her ne kadar 1921 ve kısmen de 1924 Anayasası döneminde meclis hükümeti sistemi uygulanmış olsa da 1876 Anayasasıyla birlikte hukuken ağırlıklı olarak parlamenter rejim veya ona benzer bir yönetim biçimi tercih edildiğinden araştırmanın ana konusunu parlamentarizm teşkil etmektedir. Yeni anayasa tartışmaları bağlamında AK Partisi, hükümet istikrarsızlıklarını gerekçe göstererek parlamenter rejime karşı başkanlık sistemini tavsiye etmektedir. Makalede, demokrasi açığı ve hukuk devleti eksikliklerini gidermeden, ideolojik düzenlemelere son vermeden ve askeri-bürokratik vesayeti ortadan kaldırmadan farklı bir hükümet sisteminin kabul edilmesinin yönetimde arzu edilen istikrarın sağlanamayacağı gibi siyasal sorunlara da çözüm bulunamayacağı tezi savunulmaktadır

Anahtar Kelimeler

Hükümet Sistemi, Parlamenter Rejim, Başkanlık Sistemi, Anayasa Siyasal Sorun

Parliamentarism Applications in Turkey

Öz

This article examines the governmental systems implemented so far in Turkey’s constitutional development. Although” contrat de majorite” system was being applied in the constitution of 1921 and 1924 partially, starting from the Constitution of 1876 a parliamentary or alike system was preferred thus the main topic of the research is parliamentarism. In the context of recent constitutional debates the AK Government proposes the presidential system by referring to the instabilities of the parliamentary regime. This article defends the thesis that without overcoming the deficiencies of lack of democracy and rule of law, without ending ideological regulations and without ending military-bureaucratic guardianship; adopting a different system will not provide the desired consistency in administration and will not find a solution to political problems

Anahtar Kelimeler

System of Government, Parliamentary Regime, Presidential System, Constitutional Political Issue

Kaynakça

• ATAR, Yavuz; Türk Anayasa Hukuku, Konya, Mimoza Yayınevi, 6. Baskı, 2011.
• BARRINGTON, Lowell; Comparative Poltics: Strutcture and Choices, Boston, Cengage Learning, 2010.
• BECEREN, Ertan, KALAĞAN, Gökhan; Başkanlık ve Yarı-Başkanlık Sistemi; Türkiye’de Uygulanabilirliği Tartışmaları, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 6, Sayı 11, 2007/2, s. 163-181.
• BERGMAN, Torbjörn ve diğerleri; Democratic Delegation and Accountability, Cross-national Patterns, Delegation and Accountability in Parliamentary Democracies, Ed. Kaare Strom, Wolfgang C. Müller, Torbjörn Bergman, Oxford University Press, Oxfrod New York, 2003, s. 109- 221.
• BİLİR, Faruk; Hükümet Sistemleri Tartışmaları Bağlamında Hükümet Sistemimiz ve Partili Cumhurbaşkanı, Yeni Türkiye, Sayı 51: Başkanlık Sistemi Özel Sayısı, 2013, s. 303-308. DERDİMAN, Cengiz; Anayasa Hukuku, İstanbul, Alfa Aktüel Yayınları, 2. bs. 2011.
• ERDOĞAN, Musatafa; Türkiye’de Anayasa ve Siyaset, Ankara, Liberte Yayınları, 8. bs., 2012.
• ERGÜL, Ozan; Yeni Kurumsalcı Yaklaşımla Türk Anayasa Mahkemesi ve Demokrasi, Ankara, Adalet Yayınları, 2007.
• GÖZLER, Kemal; Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Bursa, Ekin Yayınevi, 2011.
• GÖZLER, Kemal; Türkiye’de Hükümetlere Nasıl İstikrar ve Etkinlik Kazandırılabilir? (Başkanlık Sistemi ve Rasyonelleştirilmiş Parlamentarizm Üzerine bir Deneme), Türkiye Günlüğü, Sayı 62, Eylül-Ekim 2000, s.25-47.
• GÜLSOY, Mehmet Tevfik; Hükümet Sistemlerini Karşılaştırmak: Türkiye İçin Bir Değerlendirme, Yeni Türkiye, 51 Özel Sayı: Başkanlık Sistemi, 2013, s. 257-269.
• HAKYEMEZ, Yusuf Şevki; Hukuk ve Siyaset Ekseninde Anayasa Mahkemesinin Yargısal Aktivizmi ve İnsan Hakları Anlayışı, Ankara, Yetkin Yayınları, 2009.
• ISHIYAMA, John T.; Comparative Politics: Principle of Democracy and Democratization, Wiley-Blackwell, 2011,
• JOHNSTON, Larry; Politics: An İndtroduction to the Modern Democratic State, University of Toronto Press, 4. Edition, 2012.
• KALAYCIOĞLU, Ersin; Türkiye’nin Başkanlık Sistemi ile İmtihanı, TÜSİAD 40 Görüş Dergisi, sayı 72, Şubat 2012, s. 46- 51.
• KARATEPE, Şükrü; Anayasa Hukuku, Ankara, Savaş Yayınları, 2013.
• KARATEPE, Şükrü; Hükümet Sistemleri ve Türkiye, Yeni Türkiye, Sayı 51: Başkanlık Sistemi Özel Sayısı, 2013, s. 223-235.
• KUZU, Burhan; Her Yönü ile Başkanlık Sistemi, İstanbul, Babıali Kültür Yayıncılığı, 2. bs., 2012.
• MARDİN, Şerif; Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez – Çevre İlişkileri, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, Ed. Ersin Kalaycıoğlu, Ali Yaşar Sarıbay, 2000, s.79-105.
• MULLER, Wolfgang C.; Governments and Bureaucracies, Comparative Politics, Ed. Daniele Caramani, Oxford University Press, Oxfrod New York, 2008, s.189-217.
• PARLA, Taha; Türkiye’nin Siyasal Rejimi 1980-1989, İstanbul, İletişim Yayınları, 2. bs., 1993.
• ROBBINS, Joseph W.; Presidentialism Versus Parliamentarism, 21st Century Political Science: A Reference Handbook,
• Editors: John T. İshiyama, Mrijke Breuning, Volume 1, 2011, s. 177-186.
• SHARMA, Urmila, SHARMA, S.K.; Principles And Theory in Political Science, 2.c., Atlantic Publishers & Distributors, 2007.
• SHUGART, Mathew Soberg; Comparative Executive-Legislative Relations, The Oxford Handbook of Political İnstitutions, Ed: Roderick A. W. Rhodes, Sarah A. Binder,Bert A. Rockman, 2006, s. 344-366.
• SHUGART, Matthew Soberg; Semi-Presidental Systems: Dual Executive And Mixed Authority Patterns, French Politics, 2005, 3, s. 323-351.
• ULUŞAHİN, Nur; Türkiye’de Mevcut Hükümet sisteminin Niteliği ve Rejimin Başkanlık Sistemine Kaymasının Getireceği Tehdit ve Tehlikeler, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, No 1, 2011, s. 29-38.
• ULUŞAHİN, Nur; Cumhurbaşkanının Halk Tarafından Seçilmesinin Siyasal Sistemimize Etkileri: Türkiye’de Hükümet Sisteminin Geçirdiği Dönüşüm ve Geleceğe Yönelik Beklentiler, Yeni Türkiye, 51 sayı: Başkanlık Sistemi Özel Sayısı, 2013, s. 319-332.
• YAVUZ, Bülent; Geçmişten Günümüze Türkiye’de Hükümet Sistemleri, Uluslararası Anayasa Kongresi, Metinler Kitabı 3, Ed. Murat Yanık, Hüseyin Özcan, Ahmet Akcan, 2012, s.66-72.
• YOKUŞ, Sevtap; Türkiye’de Hükümet Sistemi Tartışmaları: Yarı Başkanlık Rejimi mi? Başbakancı Parlamenter Rejim mi?, Yılmaz Aliefendioğlu’na Armağan, 2009, s. 573-595.
• ZIPPELIUS, Reinhold; Allgemeine Staatslehehre , 16. Baskı, Beck, Münih, 2010.
• ZIPPELIUS, Reinhold; Deutsches Staatsrecht, 32. Baskı, Beck, Münih, 2008