Roma Hukukunda İstisna Halinin Paradigmatik Biçimi Iustitium Kurumu

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 2, 259 - 282, 13.07.2016

Eşref Küçük Abdurrahman Saygılı

Öz

Eski Roma'nın hukuki kurumlarından biri olan iustitium, ortaya çıktığı cumhuriyet döneminde hukukun askıya alınmasını ifade eder. Rejimin tehlikeye girmesi halinde, senatonun aldığı senatus consultum ultimum'a göre ilan ettiği iustitium halinde, genelde consul'lerden birine verilen dictator'luk imperium'u ile devletin bu tehlikeden kurtarılması sağlanır. Bu çerçevede gerçekleşen işlem, eylem ve kararlar hukukun ötesinde kabul edildiğinden, yargılama da dahil her türlü devlet faaliyeti askıya alınmıştır. İmparatorluk döneminde iustitium, cumhuriyetteki anlamını yitirir; imparator ya da ailesinden birinin ölümü halinde devlet organların faaliyetlerine ara verdikleri kamusal matem halini alır. Ortaçağın sona ermesiyle uyanan Roma hukukuyla birlikte tekrar canlanan kurumlardan biri olarak iustitium, modern devlet teorileri arasında istisna hali adıyla tekrar yer bulmuştur

Anahtar Kelimeler

Iustitium, İstisna hali, Olağanüstü hal, Senatus consultum ultimum, Diktatörlük, Roma cumhuriyet dönemi

Iustitium Institution of Roman Law as Paradigmatic Form of State of Exception

Öz

Iustitium as a legal institution of ancient Rome means the suspension of the law in the period of Roman Republic. In case of chaos, according to senatus consultum ultimum, which is taken by the senate, iustitium is declared; one of the consules is appointed as a dictator and he defends the Republic. All state functions are suspended as transactions, actions and decisions occured in this circumstances are accepted beyond the law. In the period of Imperium, iustitium loses its meaning in the term of Republic; when the imperor or one of his family dies, public mourning is wailed and state functions are suspended. Iustitium which is one of the reanimated institutions of wakining Roman law with the ending of Middle Age, took its place among modern state theories in the name of state of exception

Anahtar Kelimeler

Iustitium, State of exception, State of emergency, Senatus consultum ultimum, Dictatorship, Period of the Roman Republic

Kaynakça

• Agamben, Giorgio :İstisna Hali, (Çev. Kemal Atakay), İstanbul 2006.
• Aganben, Giorgio :Kutsal İnsan, (Çev. İsmail Türkmen), İstanbul 2001.
• Appel, Hanna, “Some Remarks on the Legatio at Hennam”, Studia Lesco Mrozewicz, Poznań 2011, 11-15.
• Berger, Adolf :Encyclopedic Dictionary of Roman Law, Philadelphia 1953.
• Burdese, Alberto : Manuale di diritto pubblico romano, Torino 1998.
• Karadeniz Çelebican, Özcan: Roma Hukuku, Ankara 2014. Lobrano, Giovanni: Il potere dei tribuni della plebe, Milano 1983.
• Nissen, Adolph: Das Justitium. Eine Studie aus der römischen Rechtsgeschichte, Leipzig 1877.
• Rainer, J. Michael: Einführung in das römische Staatsrecht, Darmstadt 1997.
• Saygılı, Abdurrahman: Kutsallık ile Rasyonellik Sarkacında Devlet, İmaj Yay., Ankara 2014.
• Schmitt, Carl: Siyasi İlahiyat-Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm, (Çev. Emre Zeybekoğlu), Dost Yay., Ankara 2002.
• Sueton Tranquillus, C.: Das Leben der römischen Kaiser, (Hrsg. undübersetzt von Hans Martinet), Düsseldorf 2001.
• Umur, Ziya: Roma Hukuku Lügatı, İstanbul 1975.