Uluslararası Nükleer Sorumluluk Rejimi Çerçevesinde Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin Hukuki Sorumluluğu

Yıl 2015, Cilt: 6 Sayı: 3, 341 - 378, 13.07.2016

Ayşe Aslıhan Erbaşı Çuhadar

Öz

Nükleer endüstrinin gelişmeye başladığı erken dönemden bugüne nükleer enerji üretimini teşvik etmek isteyen devletler, vatandaşlarının refahını korumalarına ve nükleer bir kaza halinde mağdur olacak kişilerin zararlarının uygun bir şekilde tazminini sağlamalarına yönelik sorumluluklarının da bilinci ile hareket etme eğilimi içerisinde olmuştur. Böylelikle devletler, nükleer enerji üretiminin yarattığı istisnai riskten kamunun korunması ve buna paralel olarak gelişmiş bir nükleer güç endüstrisinin ekonomik çıkarları ile yatırımcı ve tedarikçilerin yıkıcı tazminat talepleri karşısında korunmaları ihtiyacının uzlaştırılması yönünde çaba sarf etmeye başlamıştır. Bunun sonucunda da olağan haksız fiil hukuku kurallarından uzaklaşılarak nükleer güç üretiminde yer alan olağanüstü risklerin dikkate alındığı özel bir rejim oluşturulmuştur. Günümüzde bu rejim birçok sanayileşmiş ülkede kabul gören uluslararası nükleer sorumluluk hukukunun da temelini oluşturmaktadır

Anahtar Kelimeler

Nükleer Enerji, Sivil Amaçlı Nükleer Santral, Nükleer Zarar, Uluslararası Sorumluluk Rejimi, Devletlerin Uluslararası Hukukun Yasaklamadığı Eylemlerinden Doğan Zararlara İlişkin Hukuki Mesuliyet Rejimleri

Nuclear Plant Operator's Civil Liability in the Framework of International Nuclear Civil Liability

Öz

The countries hitherto wished to promote nuclear energy production from the earlier stages of nuclear industry have always been inclined to act with the awareness of their responsibilities regarding the protection of the welfare of their citizens and proper compensation of the losses of possible victims in the event of a nuclear accident. Thus countries have always sought to protect public from the exceptional risks created by the nuclear energy production and to reconcile the economic interests of the nuclear power industry and their protection against the destructive compensation demands of investors and suppliers. This, in turn, culminated in the formulation of a special regime where the extraordinary risks involved in the nuclear power production are taken into consideration by withdrawing from tort law rules. Such regime constitutes the foundation of the international nuclear liability law acknowledged by most industrialized countries today. "

Anahtar Kelimeler

Nuclear Energy, Nuclear Power Plant, Nuclear Damage, Civil Liability Regime for Nuclear Damage, State Liability

Kaynakça

• Ayşe Nur Tütüncü, “Milletlerarası Hukuk Komisyonu’nun 53’üncü Oturumunda Kabul Edilen 2001 Tarihli Taslak Çerçevesinde Tehlikeli Faaliyetlerden Kaynaklanan Sınır Aşan Zararın Önlenmesi Sorununa Bir Bakış”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Y:22, S:2, 2002, s.889-947
• EDAM- Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi, Nükleer Enerjiye Geçişte Türkiye Modeli, EDAM Yayınları, 2012
• Friedrich-Ebert-Stiftung Derneği, Nükleer Enerjinin Sonu mu? Fukuşima’dan Sonra Alternatif Enerji Politikalarına Uluslararası Bir Bakış, Sena Ofset, İstanbul, 2012, s.7
• J. Brunnee, “On Sense and Sensebility: Reflections on International Liability Regime”, ICLQ vol 53, Nisan2004, (s:351-368)
• Julia Schwartz, “Liability and Compensation for Third Party Damage Resulting from a Nuclear Incident” icerisinde International Nuclear Law: History Evolutıon And Outlook , OECD Publications, 2010 (OECD 2010, s:307-355)
• Malgosia Fitzmaurice, “International Responsibility and Liability”, the Oxford Handbook of International Environmental Law içerisinde, Oxford University Press, Online Basım 2012
• Norbert Pelzer, “Main Features of the Revised International Regime Governing Nuclear Liability Progress and Standstill”, icerisinde International Nuclear Law: Hıstory Evolution And Outlook , OECD Publications, 2010 (OECD 2010, s:367-69)
• Patrick Reyners, Information Note on General Principles Governing Liability for Nuclear Damage, Şubat 2009
• Salih Özgür, “Soğuk Savaş ve Sonrası Dönemde Kitle İmha Silahları ve Silahsızlanma Çabaları”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2007
• Thomas Gearing ve Markus Jachtenfuchs, “Liability for Transboundary Environmental Damage Towards a General Liability Regime?”, Eur. J. Int’l L.,1993, s.92-106
• Xue Hanqin, Transboundary Damage in International Law, Cambridge University Press, Birleşik Krallık, 2003
• Internet Kaynakları:
• Greenpeace, Nuclear Accidents, (Çevrimiçi) http://www.greenpeace.org/international/en/campai gns/nuclear/safety/accidents/, 11.01.2014
• IAEA Safety Glossary Terminology Used in Nuclear Safety and Radiation Protection, (Cevrimici) http://wwwpub.iaea.org/MTCD/publications/PDF/Pub1290_w eb.pdf, 11.01.2014
• IAEA, International Fact Finding Expert Mission Of The Nuclear Accident Following The Great East Japan Earthquake And Tsunami Preliminary Summary, 24 May- 1 June 2011, (Çevrimiçi) http://www.iaea.org/newscenter/focus/fukushima/m issionsummary010611.pdf
• International Atomic Energy Agency, The International Nuclear and Radiological Event Scale, http://www.iaea.org/Publications/Factsheets/Englis h/ines.pdf, 11.01.2014
• Nükleer Enerji Dosyası, (Çevrimiçi) http://www.elektrikport.com/teknikkutuphane/nükleer-enerji-dosyasi-1bolum/8888?#ad-image-0, 10.01.2014
• Önemli nükleer kazaların listesi için bkz. http://www.greenpeace.org/international/en/campai gns/nuclear/safety/accidents/, 11.01.2014
• Settlement of Claim between Canada and the Union of Soviet Socialist Republics for Damage Caused by "Cosmos 954" (Released on April 2, 1981), (Çevrimiçi) http://www.jaxa.jp/library/space_law/chapter_3/32-2-1_e.html, 10.01.2014
• Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, http://www.taek.gov.tr/acildurumlar/kaza-ve-tehlike-durumu/372-uluslararasinükleer-olay-olcegi-ines.html, 10.01.2014
• United States Nuclear Regulatory Commission, Backgrounder on the Three Mile Island Accident, (Çevrimiçi) http://www.nrc.gov/reading-rm/doccollections/fact-sheets/3mile-isle.html, 10.01.2014
• Uluslararası Anlaşma ve Belgeler: Convention on Third Party Liability in the Field of Nuclear Energy of 29th July 1960, as amended by the Additional Protocol of 28th January 1964 and by the Protocol of 16th November 1982
• Vienna Convention on Civil Liability for Nuclear Damage, INFCIRC/500, 20 Mart 1996
• Protocol To Amend The Vienna Convention On Civil Liability For Nuclear Damage, IAEA-INFCIRC/566, 22 Temmuz 1998
• 2004 Protocol to Amend the Brussels Supplementary Convention on Nuclear Third Party Liability
• Convention On Supplementary Compensation for Nuclear Damage, IAEA-INFCIRC/567, 22 Temmuz 1998
• Draft Articles On Prevention Of Transboundary Harm From Hazardous Activities, With Commentaries, Yearbook of the International Law Commission, 2001, vol. II, Part Two