Cognitio Extra Ordinem'den Günümüze Delil ve İspat Yükü

Yıl 2015, Cilt: 6 Sayı: 4, 1021 - 1066, 13.07.2016

Seda Kaynak

Öz

Roma Hukukunda özel hukuka ilişkin davalarda, delil ve ispat konusu zaman içinde gelişme göstermiş ve günümüzde esas alınan sistemin temelleri atılmıştır. Özellikle Sistem Dışı Yargılama usulünün uygulanmaya başlanması ile günümüz yargılamasına benzer şekilde davalar tek bir aşamada ve devlet memuru statüsündeki kişiler önünde görülüp karara bağlanmıştır. Sistem Dışı Yargılama usulünde her ne kadar deliller kategorik olarak sınıflandırılmasa da her bir delilin ispat gücü belirlenmiştir. Bu dönemde hem “gerçeğe ulaşma” görüşü egemen olmaya başladığından hem de hâkimin hukuk kuralını bilmesi ve buna uygun karar vermesi ilkesi benimsendiğinden yargılama faaliyeti taraflar üstü bir öneme sahip olmuştur. Bu çerçevede, delillerin elde edilmesi hususunda tam bir soruşturma yapmak ve gerçeği tespit etmek hâkimin görevi haline gelmiştir

Anahtar Kelimeler

Roma Hukuku, medeni yargılama hukuku, delillerin değerlendirilmesi, Cognitio Extra Ordinem, delil ve ispat yükü, ispat hakkı

From The Cognitio Extra Ordinem to Present: Evidence and Burden of Proof

Öz

The issue of proof and evidence was improved in due time in Roman civil procedure, and had a basis of the contemporary civil procudure. In particular, with the Cognitio Extra Ordinem way of judging, in a similar way to the contemporary procedure, the cases started to be heard and determined at one session and before people who were public officers. In Cognitio Extra Ordinem, even though evidences were not classified categorically, conclusiveness force of every single evidence was determined. In this period, not only the approach of “attaining of fact” started to become the prevailing opinion but also the principle that a judge needed both to know the rules of law was adopted and to decide accordingly, the processes of judging gain an importance top of the parties. Within this scope, it had become the duty of the judge to make an overall investigation of the matter of concern for the attainment of evidence and to discover the facts

Anahtar Kelimeler

Roman Law, Civil Procedural Law, consideration of evidence, Cognitio Extra Ordinem burden of proof, right to prove

Kaynakça

• Akıncı, Şahin : Roma Hukuku Dersleri, Tarihi Giriş ve Kaynaklar-Hukukun Genel Kavramları-Şahsın Hukuku-Aile Hukuku-Eşya Hukuku-Usul ve İcra Hukuku, Altıncı Baskı, Sayram Yayınları, Konya, 2013.
• Berki, Şakir : Roma Hukuku, Giriş ve Roma Hukukunun İçinde İnkişaf Ettiği Devirler-Dava Hukuku- Şahsın Hukuku-Aile Hukuku-Miras HukukuAyni Haklar ve Borçlar Hukuku, Nur Basımevi, Ankara, 1949.
• Berkin, Necmettin M. : “İspat Hukukunda Senet Delili ve Yazılı Şekil”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. XII, S. 4, 1964, ss. 1175–1192.
• Bolayır, Nur : “Medeni Usul Hukukunda İspat Hakkı ve İspat Hakkının Sınırları”, Prof. Dr. Ejder Yılmaz’a Armağan, C. I, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2104, ss. 555-585.
• Buckland, W. W. : The Main Institutions Of Roman Private Law, Cambridge At The University Press, Cambridge, 2011.
• Burdick, William L. : The Principles Of Roman Law And Their Relation To Modern Law, The Lawbook Exchange Edition, Copyright 1938, New Jersey, 2012.
• Ceylan, Ziynet Seldağ : “Noterliğin Doğuşu”, Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergisi, S. 135, Ankara, Eylül 2007, ss. 58-65.
• Deliduman, Seyithan : Medeni Usul ve İcra İflas Hukukunda Noter Senetleri, Prestij Matbaacılık, Ankara, 2001. Günal, A. Nadi : Roma Medeni Usul Hukukunda Yargılama Süreci ve İstinaf, Yetkin Yayınları, Ankara, 2007.
• Gürten, Kadir - Küçük Eşref : “Roma Hukukunda Actio Kavramı ve Tarihsel Gelişimi”, Prof. Dr. Bilge Öztan’a Armağan, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008.
• Johnston, David : Roman Law In Context(Key Themes In Ancient History, Cambridge Unıversity Press, UK, 1999.
• Karadeniz Çelebican, Özcan : Roma Hukuku, Tarihi Giriş-KaynaklarGenel Kavramlar-Kişiler Hukuku-Hakların Korunması, Yeni Medeni Kanun’a Göre Uyarlanmış 16. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013
• Kayak, Sevgi : “Roma Ceza Yargılama Hukukunda Sorgulama ve Cezalandırma Yöntemleri”, Prof. Dr. Belgin Erdoğmuş’a Armağan, D&R Yayınları, İstanbul, 2011, ss. 155-185.
• Küçükgüngör, Erkan : “Roma Özel Hukukunda Delil ve İspat”, Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan, BATİDER, Ankara, 1998.
• Oğuzoğlu, Cahit : Roma Hukuku, Yeni Desen Matbaası, Ankara, 1959.
• Öcal, Bahar : “Roma Yargılamasında İspat Yükü”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2006.
• Öztek, Selçuk : “Roma Medeni Usul Hukukunun Ana Hatları”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 51, S. 1-4, İstanbul, 1985.
• Schwarz, Andreas B. : Roma Hukuku Dersleri, C. I, Çev. Türkan Rado, 7. Bası, Doğan Kardeş Yayınevi, İstanbul, 1965.
• Sungurtekin Özkan, Meral- Türkoğlu Özdemir, Gökçe : Roma Hukukundan Günümüze Medeni Yargılamanın Esasları, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2008.
• Tahiroğlu, Bülent- Erdoğmuş, Belgin : Roma Hukuku Dersleri, Tarihi Giriş-Hukuk Tarihi-Genel Kavramlar-Usul Hukuku, 7. Basım, Der Yayınları, İstanbul, 2011.
• Türkoğlu Özdemir, Gökçe : Roma Usul Hukukuna Plus Petitio Yasağı ve Medeni usul Hukukundaki Davayı Genişletme ve Değiştirme Yasağına Olan Etkileri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2004.
• Umar, Bilge : İsbat Yükü, “İsbat Yükü”, Yeniden Yazılmış- Genişletilmiş 2. Basıyı Hazırlayan Ejder Yılmaz, Kazancı Matbaacılık Sanayii, 1980
• Umar, Bilge : Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi”, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014.
• Umur, Ziya : Roma Hukuku Lügatı, “Lügat”, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1983. Umur, Ziya : Roma Hukuku, Tarihi Giriş-Kaynaklar-UmumiMefhumlar-Hakların Himayesi, “Roma Hukuku”, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1984.
• Wilinski, A. : “Roma Ceza Hukuku ve Ceza Usul Hukukuna Bir Kuşbakışı”, Çev. Belgin Erdoğmuş, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt I, S. 1, Diyarbakır, 1983, ss. 329-335.
• Yıldırım, Mehmet Kamil : Medeni Usul Hukukunda Delillerin Değerlendirilmesi, “Delillerin Değerlendirilmesi”, Kazancı Kitap Ticaret A.Ş., İstanbul, 1990.
• Yıldırım, Mehmet Kamil : “Medeni Yargılama Hukukunda İspat Yasaklar ve Özellikle Taraflarca Hukuka Aykırı Yollardan Elde Edilmiş Deliller”, “Medeni Yargılama Hukukunda İspat Yasakları”, Erdoğan Teziç’e Armağan, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2007, ss. 861- 871.