CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİNİN NORMLAR HİYERARŞİSİNDEKİ YERİ

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 2, 579 - 593, 31.12.2019

Yeliz Şanlı Atay

https://doi.org/10.21492/inuhfd.566598

Cited By: 2

Öz

Makalede 2018 yılında yürürlüğe
giren Anayasa değişiklikleri ile Anayasada yerini almış bulunan
cumhurbaşkanlığı kararnamesinin normlar hiyerarşisindeki yeri inceleme konusu
yapılmaktadır. Anayasal hükümler ile yürütme organına asli düzenleme yetkisi ve
Anayasada açıkça düzenlenen bazı konu alanlarında da yürütmeye münhasır yetki
tanınmıştır. Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin normlar hiyerarşisindeki yerini
belirleyecek olan, kanun ile ilişkisidir. Kelsen’in kavramlaştırması esas
alındığında, normlar arasındaki üstünlük sıralamasında bir normun üst norm
olarak kabulü için alt normun konulma usulünü ve/veya içeriğini belirlemesi
gerekir. İlgili hükümler esas alındığında, kanun bir üst norm olarak
cumhurbaşkanlığı kararnamesinin ortaya konulma usulünü ve/veya içeriğini
belirlememektedir. Asli düzenleme yetkisinin aracı olarak cumhurbaşkanlığı kararnamesi
dayanağını doğrudan Anayasadan alarak, düzenlediği konuya ilişkin ilk elden
kural koymakta ve bu nedenle kanundan bağımsız olarak maddi bakımından bir
kural işlem şeklinde ortaya çıkmaktadır. 
Buna karşılık, Anayasanın 104/17. maddesinde yer alan kurallar, kanun ve
cumhurbaşkanlığı kararnamesi arasında bir astlık üstlük ilişkisi kuran kurallar
olarak değil, çatışma kuralları olarak nitelendirilebilir. Bu saptamalar
sonucunda, cumhurbaşkanlığı kararnamesinin normlar hiyerarşisinde kanuna eşit
bir norm olarak yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Normlar Hiyerarşisi, Asli Düzenleme Yetkisi, Münhasır Yetki, Çatışma Kuralları

THE PLACE OF PRESIDENTIAL DECREE IN THE HIERARCHY OF NORMS

Öz

This article investigates the place of presidential decree in
the hierarchy of norms, which has inserted into the Constitution by amendments
that came into force in 2018. With the constitutional amendments, the executive
body has been granted primary regulatory power and exclusive power on the
matters that are explicitly regulated by the Constitution. What will determine
the place of presidential decree in the hierarchy of norms is its relation with
law. According to Kelsen's conceptualization of a hierarchical structure of
norms, the recognition of a norm as superior requires the determination of the
enforcement procedure and/or the content of sub-norm. Considering the relevant
provisions, law does not specify the enforcement procedure and/or the content
of presidential decree as superior norm. By deriving directly from the
Constitution, presidential decree, as an instrument of primary regulatory
power, first handedly enforces a norm regarding the matter it regulates and
thus, it comes out substantively in the form of a norm act independent of
law.  On the other hand, the rules
contained in Article 104/17 of the Constitution can be defined as conflicts
rules, not as rules establishing a superior-subordinate relationship between
law and presidential decree. Therefore, it can be concluded that presidential
decree ranks as a norm equivalent to law in the hierarchy of norms.

Anahtar Kelimeler

Presidential Decree, Hierarchy of Norms, Primary Regulatory Power, Exclusive Power, Conflicts Rules

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• AKYILMAZ, Bahtiyar: İdari Usul İlkeleri Işığında İdari İşlemin Yapılış Usulü, Yetkin Yayınları, Ankara 2000.
• ARDIÇOĞLU, M. Artuk: “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Ankara Barosu Dergisi, 2017/3, 2017, s.21-51.
• AYBAY, Rona: “Uluslararası Antlaşmaların Türk Hukukundaki Yeri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.70, 2017, s.187-213.
• BALTA, Tahsin Bekir: İdare Hukukuna Giriş, TODAİE, Ankara 1968/1970.
• DURAN, Lütfi: “Düzenleme Yetkisi Özerk Sayılabilir mi?” (Düzenleme Yetkisi), İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, Y.4, S.1-3, 1983, s.33-42.
• DURAN, Lütfi: İdare Hukuku Ders Notları (İdare Hukuku), İÜHF Yayınları, İstanbul 1982.
• GÖZLER, Kemal: Hukukun Genel Teorisine Giriş: Hukuk Normlarının Geçerliliği ve Yorumu Sorunu (Hukukun Genel Teorisine Giriş), US-A Yayıncılık, Ankara 1998.
• GÖZLER, Kemal: Türk Anayasa Hukuku, Ekin, Bursa 2019.
• GÜLGEÇ, Yahya Berkol: Normlar Hiyerarşisi: Türk, Alman ve İngiliz Hukuk Sistemlerinde Kural İşlemlerin ve Mahkeme Kararlarının Hiyerarşik Gücü, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016.
• GÜNDAY, Metin: İdare Hukuku, İmaj, Ankara 2017.
• KARAHANOĞULLARI, Onur: “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Niteliği: Yasamsı” (Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin), http://80.251.40.59/politics.ankara.edu.tr/karahan/makaleler/cbk.pdf.
• KARAHANOĞULLARI, Onur: “Kanun Hükmünde Kararnamenin Niteliği, (Bir Öneri: Birlikte Yasama)”, (Kanun Hükmünde Kararnamenin), Amme İdaresi Dergisi, C.31, S.2., 1998, s.41-62.
• KARAHANOĞULLARI, Onur: İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler (Yargı Kararlarına Dayalı Bir İnceleme), Güncelleştirilmiş 3. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2015.
• KELSEN, Hans: Saf Hukuk Kuramı: Hukuk Kuramının Sorunlarına Giriş, (Çev. Ertuğrul Uzun), Nora Kitap, İstanbul 2016.
• KEYMAN, Selahattin: Hukuka Giriş ve Metodoloji, Doruk Kitap ve Yayınevi, Ankara 1981.
• ONAR, Sıddık Sami: İdare Hukukunun Umumi Esasları, Hak Kitabevi, İstanbul 1967.
• ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, 2017 Anayasa Değişikliklerine Göre Gözden Geçirilmiş 17. Basım, Yetkin Yayınları, Ankara 2017.
• ÖZTÜRK, Burak: Fransız ve Türk Hukukunda İdarenin Düzenleme Yetkisinin Kapsamı, Yetkin Yayınları, Ankara 2009.
• SÖYLER, Yasin: Yeni Başkanlık Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Seçkin, Ankara 2018.
• TANÖR, Bülent-YÜZBAŞIOĞLU Necmi: 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, Beta, İstanbul 2018.
• TEZİÇ, Erdoğan: Anayasa Hukuku, 9. Bası, Beta, İstanbul 2004.
• ÜLGEN, Özen: “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Niteliği ve Türleri”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2018/1, s.3-39.
• YILDIRIM, Turan: “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C.23, S.2., 2017, s.13-28.
• Kararlar
• Anayasa Mahkemesi, E.1984/14, K.1985/7, k.t.13.06.1985, RG: 24.08.1985-18852.
• Anayasa Mahkemesi, E.1984/6, K.1985/1, k.t.11.1.1985, RG: 17.06.1985-18787.
• Anayasa Mahkemesi, E.1988/62, K.1990/3, k.t.6.2.1990, RG: 12.10.1990-20663.