UNFREEDOM, STATUTE AND INDIVIDUAL APPLICATION: A CRITIQUE OF THE TURKISH INDIVIDUAL APPLICATION SYSTEM

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 2, 585 - 601, 31.12.2021

Yahya Berkol Gülgeç

https://doi.org/10.21492/inuhfd.842645

Öz

The Turkish individual application system has been subjected to many criticisms from the first time on. The article criticizes the Turkish individual application system only with respect to violations stemming from statutes. Accordingly, the lack of individual application based on violations directly stemming from statutes and the fact that the violating statute cannot be annulled as a result of the individual application process are important deficiencies of the system. This is because unless the statute violating the fundamental rights and freedoms is annulled, the violation will persist and it will be impossible to protect rights and freedoms effectively. Contrary to this, the Turkish individual application system seems to believe that the violation of the right occurs once an individual norm addressing the person is applied. This leads to a peculiarity which is difficult to eliminate. Accordingly, one might come across cases where the rights of individuals acting as expected by the legal system by complying with a valid statute are violated whereas those violating the valid statute are rewarded by the violation verdict of the Constitutional Court. The article examines the ways to circumvent these deficiencies within the bounds of positive law, stresses that these ways are far from being efficient, and suggests the solution of the problem via constitutional revision.

Anahtar Kelimeler

Individual Application, Statute, Unfreedom, Negative Freedom, Fundamental Rights and Freedoms, Fundamental Rights and Freedoms

ÖZGÜRSÜZLÜK, KANUN VE BİREYSEL BAŞVURU: TÜRK BİREYSEL BAŞVURU SİSTEMİNE BİR ELEŞTİRİ

Öz

Türk bireysel başvuru sistemi ilk andan itibaren pek çok eleştiriye konu olmuştur. Makale Türk bireysel başvuru sistemini yalnızca kanunlardan kaynaklı temel hak ve özgürlük ihlalleri açısından eleştirmektedir. Buna göre, doğrudan kanundan kaynaklı ihlaller dolayısıyla bireysel başvuru yapılamaması ve temel hak ihlaline yol açan kanunun bireysel başvuru neticesinde iptal edilememesi sistem açısından önemli bir eksikliktir. Bunun nedeni temel hak ve özgürlük ihlaline yol açan kanun geçersiz kılınmadıkça ihlalin devam etmesi ve hakların etkili korumadan mahrum kalmasıdır. Türk bireysel başvuru sistemi kapsamındaysa hak ihlalinin yalnızca birel bir normun muhataba uygulanmasıyla gerçekleşeceği düşünülmekte gibidir. Bu yanılgının neticesinde telafisi güç bir tuhaflık ortaya çıkmaktadır. Buna göre, bireysel başvuruda bir hukuk sisteminin kendilerinden beklediğini yapıp geçerli bir kanuna uygun davranan kimselerin hakların ihlal edildiği, kanunu ihlal eden kişilerinse Anayasa Mahkemesinin ihlal kararıyla ödüllendirildiği durumlara rastlamak mümkündür. Makalede pozitif hukuk çerçevesinde bu eksiklikleri gidermenin yolları irdelenmekte, bu yolların etkili birer çözüm olmaktan uzak olduğu vurgulanarak sorunun anayasa değişikliği ile çözülmesi önerilmektedir

Anahtar Kelimeler

Bireysel Başvuru, Kanun, Özgürsüzlük, Negatif Özgürlük, Temel Hak ve Hürriyetler, Temel Hak ve Hürriyetler

Kaynakça

• .ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz: Anayasa Yargısı ve Türk Anayasa Mahkemesi, Yetkin, Ankara 1996.
• ARMAĞAN, Servet: Anayasa Mahkemesinde Kazaî Murakebe Sistemi, İÜHF Yayınları, İstanbul 1967.
• ATASOY, Hakan: “Bireysel Başvuruda Güncel Sorunlar”, in Türkiye’de Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru (Anayasa Şikayeti), ed. Sevtap Yokuş, 2. Baskı, Seçkin, Ankara 2015, s.227-272.
• AUSTIN, John: The Province of Jurisprudence Determined, ed. Wilfrid Ed. Rumble, Cambridge University Press, Cambridge 2001.
• AYDIN, Öykü Didem: “Türk Anayasa Yargısında Yeni Bir Mekanizma: Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(4), 2011, s.121-170.
• BULYGIN, Eugenio: “Norms, Normative Propositions, and Legal Statements”, in FLØISTAD, G: Philosophy of Action: Contemporary Philosophy (A New Survey), Cilt: 3, Martinus Nijhoff, Lahey 1982, s.127-152.
• EPPING, Volker: Grundrechte: In Zusammenarbeit mit Sebastian Lenz und Phillipp Leydecker, Springer, Berlin 2004.
• ERDİNÇ, Tahsin: “Karşılaştırmalı Olarak Türk Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Hakkı (Anayasa Şikâyeti)”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 6(20), 2015, s.87-138.
• GÖZLER, Kemal: Hukuka Giriş, 10. Baskı, Ekin, Bursa 2013.
• GÖZLER, Kemal: Türk Anayasa Hukuku, 2. Baskı, Ekin, Bursa 2018.
• GÖZLER Kemal: “Yorum İlkeleri”, in Anayasa Hukukunda Yorum ve Norm Somutlaştırması, ed. Ozan Ergül, Kamu Hukukçuları Platformu-Türkiye Barolar Birliği Ortak Yayını, Ankara 2013, s.15-119.
• GÖZTEPE, Ece: “Ece Göztepe’nin Konuşması”, in Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru: Anayasa Şikayeti/Anlamı ve Olası Sorunlar, TBB Yayını, Ankara 2011, s.32-43.
• GÖZTEPE, Ece: “Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Hakkının (Anayasa Şikâyeti) 6216 Sayılı Kanun Kapsamında Değerlendirilmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 95, 2011, s.13-40.
• GÜLGEÇ, Yahya Berkol: Lex Superior İlkesi: Hukuki Geçerliliği ve Uygulaması, On İki Levha, İstanbul 2018.
• GÜLMEZ, Mesut: “‘Örgütlenme Özgürsüzlüğü’ Cephesinde Yeni Bir Şey Yok! Olacağı da Yok”, Çalışma ve Toplum, 2, 2013, s.13-40.
• HAMDEMİR, Berkan: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru, 2. Baskı, Seçkin, Ankara 2018.
• HARBICH, Jürgen: “Die Verfassungsbeschwerde zum Bundesverfassungsgericht”, Studia Iuridica Auctoritate Universitatis Pecs Publicata, 135, 2005, s.32-48.
• HOBBES, Thomas: Leviathan, çev. Semih Lim, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2013.
• İNCEOĞLU, Sibel: Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru: Türkiye ve Latin Modelleri, On İki Levha, İstanbul 2017.
• KARAMAN, Ebru: Karşılaştırmalı Anayasa Yargısında Bireysel Başvuru Yolu, On İki Levha, İstanbul 2013.
• KELSEN, Hans: General Theory of Law and State, çev. Anders Wedberg, 3. Baskı, Harvard University Press, Cambridge 1949.
• KELSEN, Hans: General Theory of Norms, çev. Michael Hartney, Clarendon Press, Oxford 1991.
• KILINÇ, Bahadır: “Karşılaştırmalı Anayasa Yargısında Bireysel Başvuru (Anayasa Şikâyeti) Kurumu ve Türkiye Açısından Uygulanabilirliği”, Anayasa Yargısı, 25, 2008, s.19-59.
• KRAMER, Matthew H.: “Freedom and the Rule of Law”, Alabama Law Review, 61 (4), 2010, s.827-845.
• KRAMER, Matthew H.: “On the Counterfactual Dimension of Negative Liberty”, Politics, Philosophy & Economics, 2 (1), 2003, s.63-92.
• KRAMER, Matthew H.: The Quality of Freedom, Oxford University Press, Oxford 2003.
• ÖDEN, Merih: “Anayasa Yargısında Yargıcın Davaya veya İşe Bakamaması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 43 (1-4), 1993, s.61-124.
• ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, 3. Baskı, Yetkin, Ankara 2019.
• PIEROTH, Bodo: “Das Verfassungsgericht als Kommunikatives Element Moderner Verfassungsstaatlichkeit”, Rechtstheorie, 34(3), 2003, s.299-305.
• SAĞLAM, Fazıl: “Anayasa Şikâyetini Bekleyen Sorunlar”, in Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru: Anayasa Şikayeti/Anlamı ve Olası Sorunlar, TBB Yayını, Ankara 2011, s.20-31.
• SAĞLAM, Fazıl: “Yetki ve İşlev Bağlamında Anayasa Mahkemesi’nin Yasama Yürütme ve Yargı ile İlişkisi”, Anayasa Dergisi, 13, 1996, s.43-60.
• SÁRI, János: “Schutz und Garantien der Durchsetzung der Grundrechte im Ungarischen Verfassungssystem”, Annales Universitatis Scientiarum Budapestinensis de Rolando Eotovos Nominatee: Sectio Iuridica, 43, 2002, s.5-19.
• SİLİER, Yıldız: “İki Özgürlük Anlayışı”, Felsefe Tartışmaları, 31, 2003, s.51-68.
• SKINNER, Quentin: “The Idea of Negative Liberty: Philosophical and Historical Perspectives”, in RORTY, Richard/SCHNEEWIND, Jerome B./SKINNER, Quentin: Philosophy in History: Essays on the Historiography of Philosophy, Cambridge University Press, Cambridge 1984, s.193-221.
• ŞAHBAZ, İbrahim: “Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru ve Sorunlar”, in Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru: Anayasa Şikayeti/Anlamı ve Olası Sorunlar, TBB Yayını, Ankara 2011, s.71-128.
• ŞİMŞEK, Tacettin: “İdari Yargı Açısından Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Hakkı”, in Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru: Anayasa Şikayeti/Anlamı ve Olası Sorunlar, TBB Yayını, Ankara 2011, s.129-141.
• ŞİRİN, Tolga: Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Bireysel Başvuru Hakkı, On İki Levha, İstanbul 2015.
• ŞİRİN, Tolga: Türkiye’de Anayasa Şikâyeti (Bireysel Başvuru): İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi ve Almanya Uygulaması ile Mukayeseli Bir İnceleme, On İki Levha, İstanbul 2013.
• TEZİÇ, Erdoğan: “Türkiye’de Siyasal Düşünce ve Örgütlenme Özgürlüğü”, Anayasa Yargısı Dergisi, 7, 1990, s.31-46.
• ZAKARIAS, Kinga: “Problematik des Verhaltnisses der Grundrechte zum Privatrecht im Ungarischen Recht”, Iustum Aequum Salutare, 6(3), 2010, s.227-244.