TÜRK HUKUKUNDA BOŞANMA HALİNDE ORTAK VELÂYETE HÜKMEDİLİP HÜKMEDİLEMEYECEĞİ SORUNU

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 2, 754 - 765, 31.12.2021

H. Kübra Ercoşkun Şenol

https://doi.org/10.21492/inuhfd.963579

Cited By: 2

Öz

Velâyet, kural olarak küçüklerin ve istisnai olarak kısıtlıların bakım ve korunmalarının sağlanabilmesi için, şahıs ve malları üstünde ana-babalarının sahip oldukları yükümlülük ve hakların bütünüdür. Türk Medeni Kanunu’nun 336. maddesine göre evlilik devam ettiği sürece ana ve baba velâyeti birlikte kullanır (f. 1). Velâyet, ana ve babadan birinin ölümü halinde sağ kalana, boşanmada ise çocuk kendisine bırakılan tarafa ait olur (f. 3). Ancak evliliğin boşanma ile sona erdiği hallerde de aynen evlilik devam ederken olduğu gibi, ana ve babanın velâyeti ortak bir şekilde kullanmalarının mümkün olup olmadığı son dönemlerde yoğun şekilde tartışılan bir konu haline gelmiştir. Avrupa’da yapılan bilimsel çalışmalarda, sağlıklı biçimde yürütülebilecek olması durumunda, ortak velâyetin, ana-babadan sadece biri tarafından yürütülen (tek başına) velâyete nazaran çocuğun menfaatine daha uygun olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmalar, Avrupa ülkelerinin büyük bir kısmında boşanma halinde ortak velâyetin de bir velâyet türü olarak kabul edilmesine yol açmıştır. Türk Medeni Kanunu’nda henüz bu yönde açık bir düzenleme yapılmış değilse de, Türk öğretisinde mevcut düzenlemeler çerçevesinde ortak velâyete hükmedilebilmesi için bir zemin oluşturulmaya çalışılmaktadır. Uygulamada da çeşitli gerekçelerle ortak velâyete hükmedilmeye başlandığı ve bu yöndeki mahkeme hükümlerinin sayısının gün geçtikçe arttığı görülmektedir. Ancak uygulamada bir birliğin sağlanabilmesi adına bu önemli meselenin tüm hüküm ve sonuçları itibariyle kanunda düzenlenmesinin gerekli olduğu da açıktır.

Anahtar Kelimeler

Velâyet, Ortak (Birlikte) Velâyet, Boşanma

THE QUESTION OF WHETHER JOINT CUSTODY CAN BE RULED IN THE CASE OF DIVORCE IN TURKISH LAW

Öz

Custody, as a rule, is the rights and obligations of mothers and fathers on a person and his/her properties to ensure the care and protection of the minors and exceptionally the restricted people. According to article 336 of the Turkish Civil Code, the mother and father share the legal custody as long as the marriage continues (s. 1). The right of custody passes to the survivor in case of death of one of the parents and in case of divorce, it belongs to the parent who is awarded with the right of custody (s. 3). It has become a highly debated topic whether parents can have joint custody when their marriage ends with divorce as if they are still married. Studies conducted in Europe identifies that if parents can carry it out successfully, joint custody is better for child's benefits than the sole custody which is carried out by only one parent. In line with these studies, in the majority of European countries, joint custody is also accepted as a type of custody in case of divorce. Although the Turkish Civil Code has not yet made a clear regulation in this direction, it is tried to establish a basis for the common custody to be ruled within the framework of the existing regulations in Turkish doctrine. In practice, it is observed that joint custody has started to be ruled for various reasons and the number of such decisions is increasing day by day. However, it is clear that this important issue must be regulated by law in accordance with all its decisions and consequences in order to ensure a unity in practice.

Anahtar Kelimeler

Joint Custody, Custody, Divorce

Kaynakça

• ABUGALI, Gulden: “Türk ve Rus Hukukunda Çocuğun Velâyeti”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 26(3), 2018, s.331-392.
• AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ, Derya: Türk Medeni Hukuku İkinci Cilt, Aile Hukuku, 20. Bası, Beta, Ankara 2017.
• AKYÜZ Emine: Çocuk Hukuku, Çocukların Hakları ve Korunması, 3. Bası, Pegem Akademi, Ankara 2013.
• APAYDIN, Eylem: “Ortak Hayata Son Verilmesi Sonrası Ortak Velâyet Hususunda Yasal Düzenleme Gereği”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(1), 2018, s.445-476.
• ARKAN SERİM, Azra: “Boşanma Halinde Ortak Velayet”, Legal Hukuk Dergisi, 14(167), 2016, s.6075-6088.
• AYBAY, Erdem/ŞEN, Bülent: “Medeni Hukuk ve Sosyal Hizmet Bakış Açısıyla Birlikte Velayet Sorunu”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Turhan Esener’e Armağan, 15(1), 2016, s.589-615.
• AYİTER, Nuşin: “Türk Medeni Kanunu Ön Tasarısı ve Gerekçesinin Nesebe İlişkin Hükümleri Hakkındaki Görüşler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 30(1), 1973, s.145-167.
• BAKTIR ÇETİNER, Selma: Velayet Hukuku, Yetkin, Ankara 2000.
• BAYGIN, Cem: Soybağı Hukuku, On İki Levha, İstanbul 2010.
• BİRİNCİ UZUN, Tuba: “Türk Medenî Kanunu’na Göre Velâyetin Kullanılması ve Çocuğun Yüksek (Üstün) Yararı İlkesi Doğrultusunda Boşanmada ve Evlilik Dışı İlişkide Birlikte Velâyet Modeli”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(1), 2016, s.135-166.
• ÇELEBİ, Özgün: “Cinsiyet Eşitliği ve Çocuğun Üstün Yararının Kesişim Noktası Olarak Boşanmada Velayetin Düzenlenmesi”, İstanbul Hukuk Mecmuası, 79(1), 2021, s.27-77.
• ÇETİNER, Selma: “Velayet Müessesesinin Tarihi Gelişimi ve Hukuki Niteliği”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Şeref ERTAŞ’a Armağan, 19(Özel Sayı), 2017, s.25-46.
• DEDE, İsmail: Çocuğun Velayet İlişkisinden Doğan Kişi Varlığı Zararlarının Tazmini, On İki Levha, İstanbul 2019.
• DÖNMEZ, Ünsal/BARIN, Taylan: “Boşanma Sonucunda Birlikte Velayetin Türk Hukukunda Uygulanabilirliği Sorunu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 9(35), 2018, s.175-210.
• DURAK, Yasemin: “Gemeinsames Sorgerecht”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XXIV(4), 2020, s.101-117.
• DURAL, Mustafa /ÖĞÜZ, Tufan/GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Türk Özel Hukuku Cilt III, Aile Hukuku, 11. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 2016.
• ELÇİN, Evgen Gülçin: “Türk Medeni Kanunu’nda Soybağı ve Çocuğun Korunmasında Revize Edilmesi Gereken Hükümler”, Public and Private International Law Bulletin, 35(1), 2015, s.97-102.
• ERDEM, Mehmet: Aile Hukuku, Seçkin, Ankara 2018.
• ERLÜLE, Fulya: İsviçre Medeni Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler Işında Boşanmada Birlikte Velayet, Yetkin, Ankara 2019. FEYZİOĞLU, Feyzi Necmeddin: Aile Hukuku, 3. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 1986.
• GENÇ ARIDEMİR, Arzu: “Evlilik Birliğinin Boşanma ile Sona Ermesi Halinde Çocuğun Hukuki Durumu”, in Elçin, Evgen Gülçin/Genç Arıdemir, Arzu (ed.) Çocuk Hakları Çalışmaları - I, On İki Levha, İstanbul 2017, s.139-154.
• GENÇCAN, Ömer Uğur: “Ortak Velayet”, İzmir Barosu Bülten, 27(Özel Sayı), 2017, s.24-30.
• GÜLGÖSTEREN, Zeynep Ayza: “Boşanma Sonucunda Ortak (Birlikte) Velayet”, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(2), 2017, s.157-180.
• GÖTZ, Isabell: Beck’iche Kurz Kommentare Band 7, Palandt Bürgerliches Gesetzbuch, 73. Auflage, C.H. Beck, München 2014.
• GÜNEŞ, Zeynep Naz: “Almanya ve İsviçre Örnekleriyle Türk Hukukunda Birlikte Velayet”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (150), 2020, s.157-178.
• GÜVEN, Kudret: “Türk Hukukunda Evliliğin Sona Ermesi Halinde ve Evlilik Dışı İlişkide Velayet Hakkının Geldiği Son Nokta: Ortak Velayet”, Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(1), 2018, s.11-64.
• HATEMİ, Hüseyin/KALKAN OĞUZTÜRK, Burcu: Aile Hukuku, 4. Bası, On İki Levha, İstanbul 2014.
• HAUSHEER, Heinz/GEISER, Thomas/AEBI-MÜLLER, Regina E.: Das Familienrecht des Schweizerischen Zivilgestzbuches, 4. Auflage, Stämpfli, Bern 2010.
• İNCE, Nurten: “Karşılaştırmalı Hukukta ve Türk Hukukunda Evlilik Birliğinin Boşanma ile Sona Ermesi Durumunda Birlikte Velâyet”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 9(34), 2018, s.189-229.
• KAHRAMAN, Süheyla: Türk Milletlerarası Aile Hukukunda Ortak Velayet, On İki Levha, İstanbul 2019.
• KİREMİTÇİ ÖZTÜRK, Müge: “Boşanma Sürecinde Ortak (Müşterek) Velayet ve Toplumsal Bakış Açısı”, in Elçin, Evgen Gülçin/Genç Arıdemir, Arzu (ed.) Çocuk Hakları Çalışmaları - I, On İki Levha, İstanbul 2017, s.59-116.
• KOÇHİSARLIOĞLU, Cengiz: Boşanmada Birlikte Velâyet ve Yasanın Aşılması, Turhan Kitabevi, Ankara 2004.
• KÖKSAL, Mehmet: ““Çocuğun Menfaati” Konusunda Türk Alman ve İsviçre Hukuklarındaki Gelişmeler”, Medeni Kanun’un ve Borçlar Kanunu’nun 90. Yılı Uluslararası Sempozyumu, 1926’dan Günümüze Türk-İsviçre Medeni Hukuku, 17-18-19-20 Şubat 2016, I. Cilt, Yetkin, Ankara 2017, s.354-368.
• KÖPRÜLÜ, Bülent/KANETİ, Selim: Aile Hukuku, 2. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 1989.
• KÖSEOĞLU, Bilâl/KOCAAĞA, Köksal: Aile Hukuku ve Uygulaması, 2. Bası, Ekin, Bursa 2011.
• KURT, Leyla Müjde: “Boşanma Durumunda Birlikte (Ortak) Velâyet”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(2), 2018, s.157-186.
• MARANTA, Luca: OFK - Orell Füssli Kommentar, ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Kostkiewicz, Jolanta Kren/Wolf, Stephan/Amstutz, Marc/Fankhauser, Roland (hrsg.) 3. Auflage, Orell Füssli, Zürich 2016.
• OĞUZMAN, M. Kemal/BARLAS, Nami: Medenî Hukuk, Giriş - Kaynaklar - Temel Kavramlar, 25. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2019.
• OKTAY ÖZDEMİR, Saibe: “Türk Hukukunda Boşanma Sisteminde Revizyon İhtiyacı”, Public and Private International Law Bulletin, 35(1), 2015, s.29-46.
• ÖCAL APAYDIN, Bahar: “İsviçre Medeni Kanunu’nun Velayete İlişkin Hükümlerinde Değişiklik Yapılması ve Ortak Velayetin Kural Olarak Benimsenmesi”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(145-146), 2016, s.631-658.
• ÖZTAN, Bilge: Aile Hukuku (Aile Hukuku), 6. Bası, Turhan Kitapevi, Ankara 2015.
• ÖZTAN, Bilge: “Boşanmada Birlikte Velayet” (Boşanmada Birlikte Velayet), İzmir Medeni Hukuk Günleri - II, Aile Hukuku Sempozyumu Bildiri Özetleri, 27-28 Nisan 2018, İzmir, s.12-14.
• ÖZTAN, Bilge/ÖZTAN, Fırat: “Boşanmada Velayetin Tevdii”, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Turgut Önen’e Armağan, 1(2), 2016, s.473-495.
• ÖZTEKİN GELGEL, Günseli: “Türk Devletler Özel Hukukunda Velayet ve Vesayet Kararlarının Tanınması ve Tenfizine İlişkin Bazı Problemler”, Public and Private International Law Bulletin, 35(2), 2015, s.107-138.
• POLAT, Oğuz/GÜLDOĞAN, Evin: “Uzman Görüşünün Boşanma Davalarında Velayetin Saptanmasındaki Önemi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (118), 2015, s.243-254.
• RUHİ, Ahmet Cemal: “Türk Hukukunda Velayet ve Velayet ile İlgili Yabancı Mahkeme İlamlarının Tenfizi”, Terazi Hukuk Dergisi, 9(90), 2014, s.14-38.
• SCHWENZER, Ingeborg: “Gemeinsame elterliche Gewalt nach Scheidung (BGE 123 III 445 ff.)”, Recht, 16, https://edoc.unibas.ch/17187/3/20110927154219_4e81d2bbd3481PDFA17.pdf, (Erişim Tarihi: 29.08.2019), s.212-218.
• SERDAR, İlknur: “Birlikte Velâyet”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10(1), 2008, s.155-197.
• SEROZAN, Rona: Çocuk Hukuku (Çocuk Hukuku), 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2005.
• SEROZAN, Rona: “Soybağı Hukuku Üzerine Çeşitlemeler” (Soybağı), Prof. Dr. Bilge Öztan’a Armağan, Turhan Kitabevi, Ankara 2008, s.759-777.
• SÜZEN, Begüm: “Yabancı Mahkemelerden Verilen Birlikte Velayet Kararlarının Tenfizi”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10(133-134), 2015, s.27-52.
• ŞEKER, Hilmi: “Birlikte Yaşamaya Ara Verilmesi, Boşanma ve Ayrılık Davalarında Geçici Önlem Olarak; Müşterek Çocuklarla Kişisel İlişki Tesisi ile Velayet Hakkına Dair İnceleme ve Çözüm Önerileri”, Adalet Dergisi, 95(17), 2003, s.114-129.
• ŞENSÖZ MALKOÇ, Ebru: Aile Hukukuna İlişkin Yabancı Kararların Tanınması, On İki Levha, İstanbul 2017.
• TARMAN, Zeynep Derya: “Yabancı Mahkeme ve Hakem Kararlarının Türkiye’de Tenfizinde Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Bazı Tespitler”, Public and Private International Law Bulletin, 37(2), 2017, s.798-820.
• TEKİNAY, Selâhattin Sulhi: Türk Aile Hukuku, 6. Bası, Beta, İstanbul 1986.
• TUOR, Peter/SCHNYDER, Bernhard/SCHMID, Jörg/RUMO-JUNGO, Alexandra: Das Schweizerische Zivilgesetzbuch begründet von Peter Tuor, 13. Auflage, Schulthess, Zürich 2010.
• ULUSU KARATAŞ, Ayşe Elif: “Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunması Hakkında Tedbirler Yönünden Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma Tenfiz ve İşbirliğine Dair 1996 Tarihli Lahey Sözleşmesi ve Türk Milletlerarası Özel Hukukuna Etkisi”, Public and Private International Law Bulletin, 37(2), 2017, s.911-1003.
• USTA, Sevgi: Velayet Hukuku, On İki Levha, İstanbul 2016.
• UZUN KAZMACI, Özge: “Evlilik Dışında Velayetin Birlikte Kullanılması”, Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(1), 2018, s.171-186.
• YELMEN, Adem: “Birlikte (Ortak) Velayete Yönelik İsviçre Yargı Kararlarının Değerlendirilmesi”, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(2), 2020, s.315-325.
• YILDIRIM, Abdülkerim: Türk Aile Hukuku, Savaş, Ankara 2014.
• YILMAZ, Canan: “Yargıtay Kararları Işığında Çocukla Kişisel İlişki Kurulması”, Public and Private International Law Bulletin, 35(1), 2015, s.103-141.
• YILMAZ, Canan: “Birlikte Velayet Çerçevesinde “Alternatif (Dönüşümlü) Himaye”, in Tuzcuoğlu, Tuğçe/Cihan, A. Hulki (ed.) Yargıtay Kararları Işığında Güncel Medeni Hukuk Problemleri Sempozyumu Bildirileri, Ed., On İki Levha, İstanbul 2019, s.213-240.
• YÜCEL, Yeliz: Türk Medeni Hukukunda Boşanma Halinde Velayet, Çocukla Kişisel İlişki Kurulması ve Çocuğun Soyadı, On İki Levha, İstanbul 2018.