SALDIRGAN TİCARİ UYGULAMALARIN TÜKETİCİ HUKUKUNDA İNCELENMESİ VE KONUNUN HAKSIZ REKABET BOYUTU

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 1, 1 - 15, 30.06.2022

Asena Sinanoğlu

https://doi.org/10.21492/inuhfd.981631

Öz

Serbest piyasa ekonomisi düzeninde rakiplerin rekabeti hukuka ve dürüstlük kuralına uygun olarak gerçekleştirmesi gerekmektedir. Nitekim haksız rekabet oluşturan fiiller yalnızca rakiplerin menfaatlerini etkilememekte, aynı zamanda tüketicilerin menfaatlerini de etkilemektedir. Haksız rekabetin engellenmesi amacıyla hukukumuzda çeşitli düzenlemelere yer verilmiştir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 54. maddesinde, haksız rekabet hükümleri ile, “bütün katılanların menfaatine, dürüst ve bozulmamış rekabetin sağlanması”nın amaçlandığını ifade etmektedir. Bu anlamda esasında tüketiciler de Türk Ticaret Kanunu düzenlemesi kapsamındadır. Ayrıca tüketicilerin haksız ticari uygulamalara karşı korunması 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun m.62 vd. hükümleri ile ve Avrupa Birliği Hukuku'nda 2005/29/AT sayılı Direktif ile sağlanmaktadır. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Direktif, tüketicilere yönelik haksız ticari uygulamaları yasaklamaktadır. Saldırgan ticari uygulamalar haksız ticari uygulamalardandır. Saldırgan ticari uygulamalar, Direktif’in 8. Maddesinde, “Bir ticari uygulama, kendi gerçekliği içerisinde tüm özellik ve koşulları dikkate alındığında, taciz, fiziksel güç kullanımı dahil olmak üzere, cebir veya nüfuzun kötüye kullanılması yoluyla ortalama bir tüketicinin ürünle ilgili seçim veya davranış özgürlüğünü ciddi şekilde bozuyor ya da bozma olasılığı mevcutsa ve aksi halde almayacağı bir satın alma kararı vermesine yol açıyorsa ya da yol açması olasılığı varsa saldırgan olduğu kabul edilir.” denilerek ifade edilmiştir. O hâlde, bir uygulamanın saldırgan olması için tanımda geçen şartları taşıması gerekir. Çalışmada öncelikli olarak ilgili hükümler incelenmiş, ardından bir uygulamanın saldırgan olup olmadığının tesbiti hususunda çalışılmıştır. Uygulamanın saldırgan olması, ortalama tüketicinin seçim özgürlüğünü bozacak ağırlıkta olması ve böylece tüketicinin normal şartlar altında taraf olmayacağı bir hukuki işleme taraf olması unsurları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Haksız Rekabet, Haksız Ticari Uygulama, Saldırgan Ticari Uygulamalar, Tüketici, Tüketici Hukuku

EXAMINATION OF AGGRESSIVE COMMERCIAL PRACTICES IN CONSUMER LAW AND UNFAIR COMPETITION DIMENSION OF THE SUBJECT

Öz

In a free market economy, competitors must compete in accordance with the law and honesty. Hence, the acts that consist of unfair competition affect not only the interests of rivals but also the interests of consumers. Various regulations have been included in our law in order to prevent unfair competition. In the Article 54 of the Turkish Commercial Code No. 6102, it is states that “it is aimed to ensure fair and undistorted competition for the benefit of all participants through the codes on unfair competition.”. In this sense, consumers are also in the scope of the regulation of the Turkish Commercial Code. In addition, the protection of consumers against unfair commercial practices is guaranteed by means of Law No. 6502 on the Protection of Consumers, article 62 etc. and by means of the European Union Law and Directive 2005/29/EC. The Consumer Protection Law and the Directive prohibit unfair commercial practices against consumers. Aggressive commercial practices are unfair commercial practices. Aggressive commercial practices are defined in Article 8 of the Directive as,“A commercial practice shall be regarded as aggressive if, in its factual context, taking account of all its features and circumstances, by harassment, coercion, including the use of physical force, or undue influence, it significantly impairs or is likely to significantly impair the average consumer's freedom of choice or conduct with regard to the product and thereby causes him or is likely to cause him to take a transactional decision that he would not have taken otherwise.”So, for a practice to be aggressive, it must meet the conditions in the definition. In the study, first of all, the relevant provisions were examined, then it was studied to determine whether a practice is aggressive or not. The elements of the aggressiveness of the practice, the weight that will disrupt the freedom of choice of the average consumer, and thus the fact that the consumer is a party to a legal transaction that under normal conditions is not discussed.

Anahtar Kelimeler

Unfair Competition, Unfair Commercial Practices, Aggressive Commercial Practices, Consumer, Consumer Law

Kaynakça

• ABBOMENTE, Giuseppe B.: “The Unfair Commercial Practices Directive: An Example Of The New European Consumer Protection Approach”, Columbia Journal Of European Law,12, s.695-712.
• AKSOY, Mehmet Ali: “2005/29/AT Haksız Ticari Uygulamalar Direktifinde Düzenlenen Haksız Rekabet Halleri ve Uygulama Örnekleri”, İÜHFM, LXXIII(1), 2015, s.279-318. (Direktif, olarak kısaltılmıştır.)
• AKSOY, Mehmet Ali: “Haksız Rekabet Halleri ve Haksız Rekabetin Tespiti”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara 2011. (Haksız Rekabet, olarak kısaltılmıştır.)
• ARKAN, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü (Türkiye İş Bankası A.S.Vakfı), Ankara 2013.
• ARKAN, Sabih: “Haksız Rekabet- Gelişmeler- Sorunlar”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 22(4), 2004, s.5-20
• AYDOĞDU, Murat: “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Getirdiği Yeniliklere Genel Bakış, Sözleşmeye Aykırılık, Ayıplı İfa Kavramlarına Getirdiği Farklı Yaklaşım Ve Bu Konudaki Önerilerimiz”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(2), 2013, s.1-62.
• AYDOĞDU, Murat/KAHVECİ, Nalan: Tüketici Hukuku Dersleri, Adalet Yayınevi, Ankara 2021.
• AYHAN, Rıza/ÖZDAMAR, Mehmet/ÇAĞLAR, Hayrettin: Ticari İşletme Hukuku, 8. Bası, Yetkin Yay., Ankara 2015.
• AYHAN, Rıza: “Ticari İş -Ticari İşletme -Tacir -Ticaret Sicili- Ticaret Unvanı- Haksız Rekabet”, EÜHFD, XVI(3-4), 2012, s.31-53.
• CEYLAN, Ebru: “Tüketici Hukukunda Haksız Ticari Uygulamalar Ve Uygulama Örnekleri”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Yıl 8, (15), Haziran 2020, s.123-147.
• COLLINS, Hugh: “The Unfair Commercial Practices Directive”, De Gruyter December 2, 2005, s.417-441.
• ÇABRİ, Sezer: Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.
• ÇINAR KARABAĞ, Nihal: “Türk Ticaret Kanunu’na Göre Haksız Rekabet ve Yaptırımları, Seçkin Yay., Ankara 2019.
• GÜVEN, Şirin: “Haksız Rekabet Hukukunun Amacı ve Koruduğu Menfaatler”, Ankara Ünı̇versı̇tesı̇ Sosyal Bı̇lı̇mler Enstı̇tüsü Doktora Tezi, Ankara 2011. (Haksız Rekabet Hukukunun Amacı, olarak kısaltılmıştır.)
• GÜVEN, Şirin: “6102 Sayılı TTK’nun Haksız Rekabete Dair Düzenlemelerinin Amacı ve Koruduğu Menfaatler Çerçevesinde Dürüst ve Bozulmamış Rekabet Kavramı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 18(2), 2012, s.175-188. (TTK’nun Haksız Rekabete Dair Düzenlemelerinin Amacı ve Koruduğu Menfaatler, olarak kısaltılmıştır.)
• HOWELLS, Geraint/MİCKLİTZ, Hans/WİLHELMSSON: European Fair Trading Law The Unfair Commercial Practices Directive, Ashgate Publishing, England 2006.
• JUNG, Peter: “UCP-Directive and Swiss Law against Unfair Competition”, Avrupa Tüketici ve Piyasa Hukuku Dergisi (EuCML), 5(2), 2016, s.102-106.
• KARA, İlhan: Tüketici Hukuku, Engin Yayınevi, Ankara 2015.
• KARAHAN, Sami: Ticari İşletme Hukuku, 20. Baskı, Mimoza Yay., Konya 2011.
• KARAMANLIOĞLU, Argun: “Tüketici Hukuku’nda Saldırgan Satış Yöntemleri”, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna Disiplinler Arası Yaklaşım, Seçkin Yay., Ankara 2016, s.65-72.
• KAYIHAN, Şaban: Ticari İşletme Hukuku, 6. Baskı, Seçkin Yay., Ankara 2019.
• KOYUNCUOĞLU, Hikmet/ÖZKUL Zeynep: “Türk Ticaret Kanunu’nda Haksız Rekabet Düzenlemesi ve Tüketici Hukuku”, İstanbul Barosu Dergisi, Tüketici Hakları ve Rekabet Hukuku Özel Sayısı, 88(1), 2014.
• NOMER ERTAN, Nedret Füsun: Haksız Rekabet Hukuku, On İki Levha Yay., İstanbul 2016.
• NOMER ERTAN, Nedret Füsun: “Haksız Ticari Uygulamalar”, Türk Hukukunun Avrupa Birliği Hukukuna Uyumu Özel Hukuk -Acquis Communautaire’in Alınması- Açıklamalar, Değerlendirmeler, Öneriler, Ed. Kaya A., Engin B. İ., Paslı A., Aşıkoğlu Ş. İ., Oğuz E., İstanbul Üniversitesi Yayınevi, 2020, s.997-1023.
• OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, M. Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 1, 18. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2020.
• OKAN, Neval: “Saldırgan Satış Yöntemlerine Karşı Tüketicinin Korunması”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(4), 2016, s.73-85.
• ÖREN, Arzu: “Culpa Post Pactum Perfectum (Sözleşmenin Art Etkisi)”, Fides Hukuk Dergisi, (3), 2021, s.1-16.
• ÖZDAMAR, Mehmet/ERMENEK İbrahim: “Haksız Rekabet Davaları ve Korunan Menfaat”, FMR, 7(3), 2007, s.43-71.
• PEKDİNÇER, Remzi Tamer: Haksız Rekabet Hukukunda Dürüstlük Kuralına Aykırı Reklamlar ve Satış Yöntemleri, Adalet Yayınevi, 1. Baskı, Ankara 2020.
• PEKDİNÇER, Remzi Tamer/YILDIZ, Ozan Ali: İsviçre Hukuku ile Mukayeseli Türk Haksız Rekabet Hukuku Mevzuatı, Adalet Yayınevi, Ankara 2019.
• SAVAŞ, Firdevs: “Reklam Vasıtasıyla Ortaya Çıkan Saldırgan Ticari Uygulamalar”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(2), 2017, s.227-248.
• POROY, Reha/YASAMAN, Hamdi: Ticari İşletme Hukuku, 13. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2010.
• SAVAŞ, Firdevs: “Haksız Rekabet Hukukunda Saldırgan Satış Yöntemleri”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018. (Saldırgan Satış Yöntemleri, olarak kısaltılmıştır.)
• ŞENER, Oruç Hami: Ticari İşletme Hukuku, Seçkin Yay., Ankara 2020.
• TOPÇUOĞLU, Metin: “Türk Ticaret Kanunu ve Yeni Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Açısından Haksız Ticari Uygulamalar”, TAAD, (24), 2016, s.15-57.
• UZUNALLI, Sevilay: “Genel İşlem Şartlarının Haksız Rekabet Hükümleriyle Denetlenmesi”, İÜHFM, 71(2), s. 383-420, 2013.
• ÜLGEN Hüseyin/HELVACI, Mehmet/KAYA, Arslan/NOMER ERTAN, N.Füsun: Ticari İşletme Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2019.
• YASAMAN, Hamdi: Haksız Rekabet ve Rekabet Yasağı, Seçkin Hukuk, Ankara 2020.
• ZEVKLİLER, Aydın/ÖZEL Çağlar: Tüketicinin Korunması Hukuku, Seçkin Yay., Ankara Kasım 2016.