EVALUATION OF THE CRIMINAL RESPONSIBILITY OF CHILDREN AGED 12-15 WITHIN THE FRAMEWORK OF THE PRINCIPLES OF CHILD CRIMINAL JUSTICE

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 1, 244 - 259, 30.06.2023

Bilgehan Savaşcı Temiz

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1202557

Cited By: 2

Öz

Juvenile criminal justice envisages the establishment of a separate justice mechanism for children from adults. In this mechanism, in which the best interests of children who have not yet completed their developmental age, should be observed in every process, it is aimed to reintegrate the child with society by improving it. In Turkish Criminal Law, the stages of juvenile age are divided into three groups and there are separate regulations for each group. The Turkish Penal Code regulates that juveniles who have completed the age of 12 but have not completed the age of 15 are evaluated by the judge in the second stage juvenile stage and that a reduced penalty is given according to whether the child has the culpability, or that child-specific security measures are implemented. The child-specific security measures are included in the Child Protection Law. In our study, firstly, the concept of juvenile justice, the improvement models in the juvenile criminal justice system and the principle of the best interest of the child, which should be taken into account in every process, were mentioned, and then the criminal responsibility of children aged 12-15 was tried to be explained within the scope of these principles.

Anahtar Kelimeler

Juvenile Criminal Justice, Criminal Liability of Children, Child-Specific Security Measures, Underage, Best Interest of the Child

ÇOCUK CEZA ADALETİ İLKELERİ ÇERÇEVESİNDE 12-15 YAŞ ARASI ÇOCUKLARIN CEZAİ SORUMLULUĞUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Çocuk ceza adaleti çocuklara yetişkinlerden ayrı bir adalet mekanizmasının kurulmasını öngörmekte, çocuk haklarının gözetildiği bu sistemde çocuklara has makam, usul ve mekanizmaların oluşturulması önem taşımaktadır. Gelişim çağını henüz tamamlamamış çocukların yüksek yararlarının her süreçte gözetilmesi gereken bu mekanizmada çocuğun iyileştirilerek toplumla tekrar bütünleştirilmesi, yaşamını uyumlu ve verimli bir birey olarak sürdürebilmesi amaçlanmaktadır. Türk Ceza Hukukunda yaş küçüklüğü evreleri üç gruba ayrılmakta ve her grup için ayrı düzenlemeler bulunmaktadır. Türk Ceza Kanunu ikinci evre yaş küçüklüğü evresinde bulunan 12 yaşını doldurmuş ancak 15 yaşını doldurmamış çocukların kusur yeteneğinin hâkim tarafından değerlendirilmesini ve çocuğun kusur yeteneğinin bulunup bulunmamasına göre indirimli ceza verilmesini ya da çocuklara özgü güvenlik tedbirlerinin uygulanmasını düzenlemektedir. Çocuğa özgü güvenlik tedbirlerinin neler olduğu ise Çocuk Koruma Kanunu’nda yer almaktadır. Çalışmamızda önce çocuk ceza adaleti kavramından, çocuk ceza adaleti sistemi içerisindeki iyileştirme modellerinden ve her süreçte dikkate alınması gereken çocuğun yüksek yararı ilkesinden bahsedilmiş sonrasında ise 12-15 yaş arası çocukların cezai sorumluluğu bu ilkeler kapsamında ulusal ve uluslararası düzenlemelere göre değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Ceza Adaleti, Çocukların Cezai Sorumluluğu, Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri, Yaş Küçüklüğü, Çocuğun Yüksek Yararı

Kaynakça

• AKARCA, Mehmet: “Çocukların Ceza Hukukundaki Yeri ve Çocukların Korunması”, Fasikül Hukuk Dergisi, 3(19), 2011, s.26-36.
• AKBULUT, Berrin: “Ceza Mevzuatında Çocuk ve Çocukların Yakalanması, Gözaltına Alınması”, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Özel Sayı, 19(2), 2013, s.541-586.
• AKBULUT, Berrin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 3. Baskı, Adalet Yayınevi, İstanbul 2016.
• AKÇO, Seda: “Çocuklar İçin Özel Bir Adalet Sistemi”, Çoluk Çocuk Dergisi, (50), 2005, s.32-36.
• AKYÜZ, Emine: Çocuk Hukuku, Çocukların Hakları ve Korunması, 2. Baskı, Pegem Akademi, Ankara 2013.
• ARTUK, Mehmet Emin/GÖKCEN, Ahmet/ALŞAHİN M.Emin/ÇAKIR, Kerim: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2020.
• ASLAN, Beşir: Ceza Hukukunda Yaş Küçüklüğü, Seçkin Yayınevi, Ankara 2012.
• AYDIN, Murat: “Türkiye’de Çocuk Mahkemeleri Kurulmalıdır!”, in Sözüer, Adem (ed), Çocuk(ça) Adalet, Tebliğler- 3. Uluslararası Suç ve Ceza Film Festivali, Cilt 1, Adalet Yayınevi, İstanbul 2015, s.51-75.
• AYDIN, Murat: “Suça Sürüklenen Çocuklara Yönelik Alternatif Yaptırımlar”, in Uludağ Şener (ed), Risk Altında ve Korunması Gereken Çocuklar Uluslararası Sempozyumu, Polis Akademisi Yayınları, Ankara 2009, s.163-182.
• AYDOĞDU, Halil İlhan/ASKAY, Mehmet/KIRCIL, Güven Seçkin/ÖZER, Erdal: “Çocuklarda Cezai Sorumluluğun Değerlendirilmesi”, Klinik Tıp Aile Hekimliği Dergisi, 9, (4), 2017, s.15-18.
• BALO, Yusuf Solmaz: Çocuk Ceza Hukuku, 2. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2015.
• BARTOLLAS, Clemens/SCHMALLEGER, Frank: Çocuk Suçluluğu, (Çeviri Editörleri: Didem Yücel, Burak Gönültaş), 9. Basıdan Çeviri, Nobel Yayınevi, Ankara 2017.
• BAYRAKTAR, Köksal: “Yeni Türk Ceza Kanununda Çocuklarla İlgili Hükümlere Genel Bir Bakış”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Yıl 25-26, 2005-2006, s.45-59.
• BAYTEMİR KONTACI, Burcu: “Çocuklar Bakımından Uzlaştırma: Farklı Yararlar Arasında Bir Denge Arayışı” Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi, 69(4), 2020, s.1705-1772.
• BİRTEK, Fatih: Ceza Muhakemesinde Delil ve İspat, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.
• CANKURTARAN ÖNTAŞ, Özlem/BAYKARA ACAR, Yüksel: “Türkiye’de Çocuk Suçluluğu Olgusu”, Çoluk Çocuk Dergisi, (50), 2005, s.26-31.
• CENTEL, Hamide: Ceza Hukuku Genel Hükümler, TCK m.1-75, 5. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2015.
• CENTEL, Nur, /ZAFER, Hamide/YENERER ÇAKMUT, Özlem: Türk Ceza Hukukuna Giriş, 10. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2017.
• ÇINAR, Ali Rıza: Çocuk Ceza Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2020.
• DEMİRBAŞ, Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler,16. Baskı, Seçkin Yayınevi, İstanbul 2021.
• DOĞAN, Koray: Ceza Muhakemesinde Belirsizlik Kuşkudan Sanık Yararlanır İlkesi “in dubio pro reo”, Seçkin Yayıncılık, 3. Baskı, Ankara 2022.
• DÖNMEZ, Burcu: Çocuk Yargılaması, Ceza Muhakemesi Hukukunda Çocuklara Özel Soruşturma ve Kovuşturma Usulleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020.
• GEDİK, Doğan: Ceza Muhakemesinde İspat ve Şüphenin Sanık Lehine Yorumlanması, 4. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2020.
• GRASSİNGER, Gülçin Elçin: Küçüğün Kişi Varlığının Korunması İçin Alınacak Tedbirler, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2009.
• GÜNER, Halil: “Çocuk Sanıklarda Taksirin ve Bilinçli Taksirin Uygulanabilirliği”, Terazi Hukuk Dergisi, 9(100), Aralık 2014, s.507-522.
• HAFIZOĞULLARI, Zeki/ÖZEN, Muharrem: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 8. Baskı, US-A Yayıncılık, Ankara 2015.
• KARATAŞ, Zeki/MAVİLİ, Aliye: “Çocuk Adalet Sisteminde Suça Sürüklenen Çocuklara Yönelik Uygulamalarda Karşılaşılan Sorunlar”, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (45), 2019, s.1013-1044.
• KOCA, Mahmut/ÜZÜLMEZ, İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 13. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020.
• KURT, Sevil Lale: “Çocuk Haklarına İlişkin Temel Uluslararası Belgeler ve Türkiye Uygulaması”, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (36), 2016, s.99-127.
• OZANSOY, Cüneyt: “Öznesini Arayan Nesneler: Çocuk ve Çocuk Hakları” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (1), 1999, s.39-62.
• ÖZBEK, Veli Özer/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 12. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• ÖZDEMİR, Hayrünisa/RUHİ, Ahmet Cemal: Çocuk Hukuku, 3. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019.
• ÖZGENÇ, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 16. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020.
• ÖZTÜRK, Bahri/ERDEM, Mustafa Ruhan: Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 20. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020.
• SARUÇ, Semra/KAYMA GÜNEŞ, Derya: “Suça Sürüklenen Çocuklar Hakkında Hazırlanan Sosyal İnceleme Raporlarının Mahkeme Kararlarına Etkisi”, Toplum ve Sosyal Hizmet, 25(1), 2014, s.109-132.
• SEROZAN, Rona: Çocuk Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2005.
• SEVÜK YOKUŞ, Handan: “Adalet Komisyonunda Kabul Edilen Türk Ceza Kanunu Tasarısının Yaş Küçüklüğüne İlişkin 31. Maddesinin Değerlendirilmesi”, Türk Ceza Kanunu Reformu, 2. Kitap, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, (74), 2004, s.185-199.
• SEVÜK YOKUŞ, Handan: Uluslararası Sözleşmelerdeki İlkeler Açısından Çocuk Suçluluğu ile Mücadelede Kurumsal Yaklaşım, Beta Yayınevi, İstanbul 1998.
• SEYMAN Mehmet: “Çocukları Suça Sürükleyen Nedenlerden Biri Olarak Aile ve Koruma Mekanizmalarının Yetersizliği”, in Sözüer, Adem ( ed ), Çocuk(ça) Adalet, Tebliğler- 3. Uluslararası Suç ve Ceza Film Festivali, Cilt 1, Adalet Yayınevi, İstanbul 2015, s.3-51.
• TOPALOĞLU, Mahir: Türk Hukukunda Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri, Legal Yayıncılık, İstanbul 2010.
• ULUĞTEKİN, Sevda: Çocuk Mahkemeleri ve Sosyal İnceleme Raporları, Türkiye Barolar Birliği Yayınları:71, Ankara 2004.
• ULUĞTEKİN, Sevda/BAYKARA ACAR, Yüksel/CANKURTARAN ÖNTAŞ, Özlem: “Çocuk Adalet Sisteminde Sosyal İnceleme Raporları (SİR) ve Gözetim Raporlarının Yeri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (53), 2004, s.35-44.
• ÜMİT ATILGAN, Eylem: Mekândan İmkana Çocuk Suçluluğunun Habitusu Ceza Ehliyeti İlişkisi, Ankara Barosu Yayınları, Ankara 2007.
• YAVUZER, Haluk: Çocuk ve Suç, Remzi Kitabevi, İstanbul 2016.
• YAYLA, Mehmet: Ceza Muhakemesi Hukukunda İspat ve Şüphe, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• YENİSEY, Feridun: “Genç Ceza Hukukunun Yeniden Yapılandırılması Hakkında Bazı Düşünceler”, Çocuklar ve Suç-Ceza, Karşılaştırılmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi 4, Ord.Prof.Dr.Sulhi Dönmezer’in Değerli Hatırasına Armağan, Seçkin Yayınları, Ankara 2005.