BENEFITING TURKISH CITIZENS RESIDING ABROAD FROM HEALTHCARE IN TÜRKİYE

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 2, 441 - 455, 31.12.2023

Burcu Ezer

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1345695

Öz

General health insurance, accepted for the first time in Turkish law with the Social Insurance and General Health Insurance Act No. 5510, was created based on residence, not work-based, unlike other social insurance. Thus, it aims to include other people residing in Türkiye who are not covered by the (compulsory or optional) social insurance under general health insurance. As a rule, people who do not reside in Türkiye, whether Turkish citizens or not, are not covered by general health insurance. However, various exceptions have been accepted to this rule over time, and the scope of general health insurance has been expanded for people who do not reside in Türkiye. This study aims to include the exceptions to the condition of residing in Türkiye. It examines the status of Turkish citizens residing in a country other than Türkiye, benefiting from health services according to general health insurance provisions during their stay in Türkiye. In this context, the examination will be handled according to whether there is a social security agreement covering health services between the country of residence of Turkish citizens and Türkiye.

Anahtar Kelimeler

Social Insurance, General Health Insurance, Healthcare, Residing in Türkiye, Social Security Agreement

YURT DIŞINDA İKAMET EDEN TÜRK VATANDAŞLARININ TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİNDEN YARARLANMASI

Öz

Türk hukukunda ilk kez 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile kabul edilen genel sağlık sigortası, diğer sosyal sigortaların aksine çalışma temelli değil ikamet temelli oluşturulmuştur. Böylelikle Türkiye’de ikamet eden ve (zorunlu veya isteğe bağlı olarak) sosyal sigorta kapsamında bulunmayan diğer kişilerin de genel sağlık sigortası kapsamına alınması amaçlanmıştır. Türk vatandaşı olsun ya da olmasın Türkiye’de ikamet etmeyen kişiler kural olarak genel sağlık sigortasının kapsamı dışındadır. Ancak bu kurala zaman içinde çeşitli istisnalar getirilmiş ve genel sağlık sigortasının kapsamı Türkiye’de ikamet etmeyen kişiler yönünden genişletilmiştir. Bu çalışmada, Türkiye’de ikamet etme koşuluna getirilen istisnalara yer verilecek ve devamında Türkiye dışında bir ülkede ikamet etmekte olan Türk vatandaşlarının, Türkiye’de bulundukları süre zarfında genel sağlık sigortası hükümlerine göre sağlık hizmetlerinden yararlanma durumları inceleme konusu yapılacaktır. Bu doğrultuda inceleme, Türk vatandaşlarının ikamet ettikleri ülke ile Türkiye arasında sağlık hizmetlerini kapsama alan bir sosyal güvenlik sözleşmesi bulunup bulunmadığına göre ayrı ayrı ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Sigorta, Genel Sağlık Sigortası, Sağlık Hizmeti, Türkiye’de İkamet Etme, Sosyal Güvenlik Sözleşmesi

Kaynakça

• ALP, Nihat Seyhun: Sosyal Güvenlik Alanında Uluslararası İş Birliği ve Türkiye’nin Taraf Olduğu İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2013.
• ALPER, Yusuf: Sosyal Sigortalar Hukuku, 12. Baskı, Dora Yayıncılık, Bursa 2022.
• ALTINTAŞ, Elif Hande: “Doğumla Türk Vatandaşı Olup Çıkma İzni ile Türk Vatandaşlığından Ayrılan Kişilerin (Mavi Kart Hamillerinin) Sosyal Güvenlik Hakkı”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, 4(2), 2019, s.391-434.
• ARICI, Kadir: Türk Sosyal Güvenlik Hukuku, 2. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara 2022.
• BALCI, Mesut: “5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Döneminde İsteğe Bağlı Sigortalılık Uygulaması Hakkında İnceleme”, Sicil, (14), 2009, s.249-253.
• BASKAN, Esra: “İsteğe Bağlı Sigortalılık, Legal İSGHD, 15(57), 2009, s.127-154.
• BELVERENLİ, Demet: 5510 Sayılı Kanun Kapsamında İsteğe Bağlı Sigortalılık, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016.
• BİLGİLİ, Özkan: “Bekleme Süresi ile Prim Borcu Bakımından Genel Sağlık Sigortası Kapsamındaki Sağlık Hizmetlerinden Yararlanma Şartları”, in Khorram Manafidizaji (ed.), Karadeniz Zirvesi 4.Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Ubak Yayınevi, Çevrimiçi 2020, s.16-26.
• BOSTAN, Ayhan: “Geçici/Sürekli Görev Kapsamında Yurt Dışına Gönderilen Çalışanların Sosyal Güvenlikleri”, Mali Çözüm, 30(159), 2020, s.309-322.
• BOSTANCI, Yalçın: “Sosyal Güvenlik Hukukunda Genel Sağlık Sigortası”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(1), 2008, s.145-173.
• CENTEL, Tankut: Türk Sosyal Güvenlik Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2021.
• DEMİRKAYA, Seher: Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Sosyal Güvenlik Hakları, Türk Metal Yayınları, Ankara 2020.
• EKİN, Ali: “Genel Sağlık Sigortasından Yararlanma Şartları ve Esasları”, TBB Dergisi, (100), 2012, s.151-166.
• ELMA, Ramazan: Sosyal Güvenlik Hukuku, 6. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2022.
• EZER, Burcu: Kişisel Durum Değişikliklerinin Sosyal Güvenlik Hukukundaki Etkileri, Türk Metal Yayınları, Ankara 2021.
• GEREK, H. Nüvit: “Son Değişikliklerden Sonra Genel Sağlık Sigortasının Kişiler Bakımından Kapsamı”, Sicil, (25), 2012, s.197-204.
• GÜZEL, Ali/OKUR, Ali Rıza/CANİKLİOĞLU, Nurşen: Sosyal Güvenlik Hukuku, 19. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2021.
• KORKUSUZ, M. Refik/UĞUR, Suat: Sosyal Güvenlik Hukuku, 8. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, 2022.
• KURT, Suheyl Rebi: “Türk Hukukunda Genel Sağlık Sigortası”, Çankaya Üniversitesi HFD, 5(1), 2020, s.2277-2305.
• KURUCA, Mustafa: Genel Sağlık Sigortası, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2012.
• LİMONCUOĞLU, S. Alp: “İkili Sosyal Güvenlik Anlaşmalarının Kapsamı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan, 19(Özel Sayı), 2017, s.2165-2191.
• OCAK, Saim: “Sağlık Hizmetlerinde Katılım Payı Uygulaması”, Sicil, (16), 2009, s.181-201.
• OCAK, Saim: “Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmamış Ülkelere Götürülen İşçilerin Sosyal Güvenliği”, Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 5(19), 2008, s.1067-1102.
• ÖZTÜRK, Ercüment: Türk Sosyal Sigorta Sisteminde Kısa Vadeli Sigorta Kolları Bakımından İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2006.
• SAVAŞ KUTSAL, Burcu: Türk Sosyal Sigortalar Hukukunun Temel İlkeleri, Beta Yayıncılık, İstanbul 2016.
• SÖZER, Ali Nazım: Türk Genel Sağlık Sigortası, 3. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2020.
• SÖZER, Ali Nazım: “Genel Sağlık Sigortası Edimlerinden Yararlanmada Prim Koşulu”, Sicil, (13), 2009, s.159-173.
• SÖZER, Ali Nazım: “İkili Anlaşmalarla Sosyal Hukukun Koordinasyonu”, Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 2(5), 2005, s.202-221.
• SÖZER, Ali Nazım: “Uluslararası Sosyal Hukukta Mülkilik ve Şahsilik İlkeleri”, in Kamu İşverenleri Sendikası (ed.), İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 15. Yıl Armağanı, Bayrak Matbaacılık, İstanbul 1991, s.119-130.
• SÜMER, Haluk Hadi: Sosyal Güvenlik Hukuku, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2022.
• TUNCAY, A. Can/EKMEKÇİ, Ömer: Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, 21. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2021.
• UŞAN, M. Fatih: Türk Sosyal Güvenlik Hukukunun Temel Esasları, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2009.
• YILMAZ, Atakan: 675 Soruda Gurbetçilerin Sosyal Güvenlik Hakları, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara 2016.
• http://eski.sgk.gov.tr/wps/wcm/connect/6b063875-e13a-426f-9fce-ca388e0ae08b/sosyal_guvenlik_sozlesmeleri_092021.pdf?MOD=AJPERES (Erişim: 9.7.2023)
• https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Uluslararasi-Goc-Istatistikleri-2022-49457 (Erişim: 14.06.2023)
• https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/68863 (Erişim: 11.8.2023)
• https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/143289 (Erişim: 11.8.2023)
• https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/155977 (Erişim: 11.8.2023)
• https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/165959 (Erişim: 4.7.2023)
• https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/183204 (Erişim: 2.7.2023)
• https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/187155 (Erişim: 11.8.2023)
• https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/193696 (Erişim: 11.8.2023)
• https://www.mfa.gov.tr/yurtdisinda-yasayan-turkler_.tr.mfa (Erişim: 14.6.2023)
• https://www.sgk.gov.tr/Content/Post/8d2c0ec8-1558-48ef-8075-3ed3e860208b/Sosyal-Guvenlik-Sozlesmeleri-2022-09-09-03-56-39#:~:text=Almanya%2C%20Makedonya%2C%20L%C3%BCksemburg%2C%20Hollanda,%2C%20Arnavutluk%2C%20Macaristan%2C%20Tunus. (Erişim: 9.7.2023)
• https://www.sgk.gov.tr/Content/Post/a8767f43-a6d4-4526-967f-d41cd56d36be/Yurtdisi-2022-08-24-10-30-30 (Erişim: 9.7.2023)
• https://www.sgk.gov.tr/Download/DownloadFile?f=e33a253a-f124-474c-b7cf-42b05e127138.pdf&d=b3511bcf-347a-4761-872c-f645766cefee (Erişim: 11.8.2023)
• https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc059/kanuntbmmc059/kanuntbmmc05902023.pdf (Erişim: 2.7.2023).