BORÇLU TEMERRÜDÜNDEN SONRA AKDEDİLEN ERTELEME SÖZLEŞMESİNİN ALACAKLININ TEMERRÜTTEN DOĞAN ALACAKLARINDAN FERAGATİ ANLAMINA GELİP GELMEDİĞİ MESELESİ

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 2, 500 - 509, 31.12.2023

Ayşe Karaca Öz

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1352451

Öz

İfa zamanı, kanunla, mahkeme kararıyla ya da tarafların anlaşması yoluyla ertelenebilir. Taraflar menfaatlerine uygun düşmeyen önceden kararlaştırdıkları ifa zamanını aralarında anlaşarak öteleyebilirler. İfa zamanını erteleme sözleşmesi, borç muaccel olmadan önce veya muaccel olduktan sonra akdedilen, muacceliyeti öteleyen veya ortadan kaldıran bir tadil sözleşmesidir. Erteleme sözleşmesi ile alacaklı alacağı üzerinde doğrudan bir tasarrufta bulunduğundan erteleme sözleşmesi alacaklı bakımından bir tasarruf işlemi niteliğindedir. Erteleme sözleşmesi borç muaccel olmadan önce yapıldığında taraflarca kararlaştırılmış ifa zamanı daha ileri bir tarihe alınmış olurken muacceliyetten sonra akdedilen erteleme sözleşmesi mevcut muacceliyetin ortadan kalkması sonucunu doğurur. Buna bağlı olarak borç muaccel olmadığından temerrüt ortaya çıkmaz veya mevcut temerrüt son bulur. Erteleme sözleşmesinin akdedilmesiyle birlikte muaccel alacak için zamanaşımı kesilir. Erteleme süresi boyunca alacaklı alacağı için dava açamaz ve cebri icra yoluyla takipte bulunamaz. Erteleme sözleşmesi ile borçlu özellikle borçlu temerrüdünün hukukî sonuçları ile karşı karşıya gelmekten kurtulur. Böyle bir durumda, temerrütten sonra akdedilen erteleme sözleşmesinin alacaklının temerrüdün doğmuş olan sonuçlarından feragati anlamına gelip gelmediği konusu doktrinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Erteleme Sözleşmesi, Muacceliyet, Borçlu Temerrüdü, Temerrüdün Hukuki Sonuçları

THE ISSUE OF WHETHER THE DEFERRAL AGREEMENT CONDUCTED AFTER THE DEBTOR'S DEFAULT MEANS WAIVER OF THE CREDITOR'S RECEIVABLES ARISING FROM DEFAULT

Öz

The time of performance may be delayed by law, by court order or by agreement of the parties. The parties may, by contract, delay the performance time that they have agreed beforehand, which is not in accordance with their interests. A contract of deferral of performance is an amendment contract that is concluded before or after the debt becomes due and delays or eliminates the due date. Since the creditor makes a direct disposition on the receivable with the deferral contract, the deferral contract is a disposition for the creditor. When the deferral contract is made before the debt becomes due, the performance time agreed by the parties is moved to a later date; the deferral contract concluded after the due date will result in the disappearance of the current due date. Accordingly, no default occurs or the current default ends, since the receivable is not due. With the conclusion of the deferral contract, the statute of limitations for the due debt is terminated. During the deferment period, the creditor cannot file a lawsuit for its receivable and cannot pursue enforcement proceedings. With the deferral agreement, the debtor is saved from facing the legal consequences of the debtor's default. In a such case, it has been discussed in the doctrine whether the creditor's making a deferral agreement after default means a waiver of the default consequences that have arisen.

Anahtar Kelimeler

Postponement Agreement, Due, Debtor Default, Legal Consequences of Debtor Default

Kaynakça

• ADDORISIO DE FEO, Raniero: Die Fälligkeit von Vertragsforderungen, Schulthess Verlag, Zürich 2011.
• ARAL, Fahrettin: Türk Borçlar Hukukunda Takas, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2010.
• AYAN, Serkan: İnşaat Sözleşmesinde Yüklenicinin Temerrüdü, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2008.
• BAŞ, Seda: Türk Borçlar Hukukunda İptal Edilebilirlik Yaptırımı, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, İstanbul 2022.
• BECKER, Hermann: Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Obligationenrecht BK, Berner Kommentar Art. 1-183 OR, Band/Nr. VI/1, Stämpfli Verlag, Bern 1941.
• BUCHER, Eugen: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 2. Auflage, Schultess Verlag, Zürich 1988.
• BUZ, Vedat: Borçlunun Temerrüdünde Sözleşmeden Dönme, 1. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara 1998.
• BÜYÜKAY, Yusuf: Eser Sözleşmesi, 2. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara 2014.
• ÇUKADAR, Neslihan: Borç İlişkilerinde Def’i ve İtirazlar, Yetkin Yayınları, Ankara 2014.
• ERDEM, Mehmet: Özel Hukukta Zamanaşımı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2010.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara 2019.
• EREN, Fikret/DÖNMEZ, Ünsal: Eren Borçlar Hukuku Şerhi, Cilt III, M. 83-206, 1. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara 2022.
• FORSTER, Christian: Allgemeiner Teil des BGB, C.F. Müller Verlag, Heidelberg 2010.
• GAUCH, Peter/SCHLUEP, Walter R/SCHMID, Jörg/EMMENEGER, Susan: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Band II, Schulthess Verlag, Zürich 2020.
• GERNHUBER, Joachim: Die Erfüllung und ihre Surrogate, Mohr Siebeck Verlag, Tübingen 1983.
• GLARNER, Hans: Die Stundung im schweiz. Obligationenrechte, Druck der Hans A. Gutzwiller Aktiengesellschaft, Zürich 1925.
• GÜMÜŞ, Mustafa Alper: “Muacceliyetin Ertelenmesi”, Legal Hukuk Dergisi, 11(126), 2013, s.19-41.
• GÜVENÇ, Özgür: Sözleşmenin Kurulmasında İrade Açıklamalarının Yorumu, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2021.
• HAJEK, Rolf: Die Stundung. Wesen und Wirkung der Stundung im Bürgerlichen Recht, Handelsdruckerei C. Trute, Quakenbrück 1932.
• HONSELL, Heinrich: Kurzkommentar OR Art. 1-529, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel 2009.
• KABAŞ TEZCAN, Esen: Kazandırmanın Hukukî Sebebi (Causa), 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2022.
• KARACA ÖZ, Ayşe: İfa Zamanını Erteleme Sözleşmesi, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2022.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2020.
• KOCAAĞA, Köksal: İnşaat Sözleşmesi, 1. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara 2014.
• KOLLER, Alfred: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 3. Auflage, Stämpfli Verlag, Bern 2009.
• KOSTKIEWICZ, Jolente Kren: “Schweizerisches Obligationenrecht”, in KOSTKIEWICZ, Jolente Kren/WOLF, Stephan/AMSTUTZ, Marc/FRANKHAUSER, Roland (Hrsg), Orell Füssli Kommentar (OFK), 3., überarbeitete Auflag, Orell Füssli Verlag AG, Zürich 2016.
• KRUGER, Wolfgang: “Schuldrecht Allgemeiner Teil (§ 241-310)”, in KRUGER, Wolfgang (Hrsg), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch BGB, Band 2, 8. Auflage, C.H.BECK Verlag, München 2019.
• LORENZ, Stephan: “BeckOK BGB”, in Bamberger, HEİNZ, Georg/ROTH, Herbert/HAU,Wolfgang/POSECK, Roman (Hrsg.), 53. Edition, C.H.BECK Verlag, München 2020.
• LEU, Urs: “Obligationenrecht I ”, in HONSELL, Heinrich/VOGT, Nedim Peter/WİEGAND, Wolfgang (Hrsg.), Basler Kommentar Art. 1-529 OR, 5. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel 2011.
• SCHRANER, Marius: “Kommentar zum Schweizerischen Zivilgezetzbuch, Obligationenrecht, Kommentar zur 1. Und 2. Abteilung (Art. 1-529 OR)”, in GAUCH, Peter/SCHMID, Jörg, ZK Zürcher Kommentar Band/Nr. V/1e, Art. 68-96, 3. Auflage, Schulthess Verlag, Zürich 2000.
• SPIRO, Karl: Die Begrenzung privater Rechte durch Verjährungs-, Verwirkungs- und Fatalfristen: Die Verjährung der Forderungen, Band I, Stämpfli Verlag, Bern 1975.
• OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, M. Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 1, 18. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2020.
• TEKİNAY, Selahattin Sulhi/AKMAN, Sermet/BURCUOĞLU, Haluk/ALTOP, Atilla: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 1993.
• ÖZ, Kerem: Tadil Sözleşmesi, 1. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 2015.
• ÖZ, Turgut/ACAR, Faruk/GÖKYAYLA, Emre/DEVELİOĞLU, Murat: İstanbul Şerhi Türk Borçlar Kanunu, C.2,3, Madde-83-206, 3. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2019.
• TUNÇOMAĞ, Kenan: Türk Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 1. Cilt, 6. Bası, Sermet Matbaası, İstanbul 1976.
• VARDAR HAMAMCIOĞLU, Gülşah: Medenî Hukukta Tasarruf İşlemi Kavramı, 1. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2014.
• VÖLKER, Lutz: Bürgerliches Recht Kompakt, 3. Auflage, Books on Demand, Norderstedt 2018.
• VON TUHR, Andreas/ESCHER, Arnold: Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, Dritte Auflage, Schulthess Verlag, Zürich 1974.
• VON TUHR, Andreas/PETER, Hans: Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, 3. Auflage, Schulthess Verlag, Zürich 1979.
• WEBER, Rolf: “Schweizerisches Zivilgesetzbuch Das Obligationenrecht”, in HAUSHEER, Heinz (Hrsg.), Berner Kommentar Band VI 1. Abteilung, Die Erfüllung der Obligation, Art. 68-96, Stämpfli Verlag, Bern 2005.
• YÜCE, Melek Bilgin: Alacaklı Borçlu Açısından İfa Zamanı, 1. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 2016.