2010 TARİHLİ TEHLİKELİ VE ZARARLI MADDELERİN DENİZ YOLUYLA TAŞINMASINA İLİŞKİN ZARARLARIN SORUMLULUĞU VE TAZMİNİNE İLİŞKİN ULUSLARARASI SÖZLEŞME (2010 HNS) ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1, 54 - 68

İzel Varan Samut

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1379873

Öz

.Deniz yoluyla taşınan yüklerin %50’sinden fazlası, güvenlik açısından tehlikeli ve zararlı madde olarak değerlendirilmektedir. Farklı zehir riskleri barındıran ve katı, sıvı, gaz gibi çeşitli formlarda bulunan, paketli veya dökme halde taşınan bu maddelerin deniz yoluyla yoğun olarak taşındığı görülmektedir. Tehlikeli ve zararlı madde taşıması yapılırken herhangi bir kazanın ortaya çıkması, yaşam kaybı ve bedensel zararın yanı sıra çevre kirliliğinden kaynaklı farklı tazminat taleplerini de beraberinde getirebilmektedir. Bu sebeple konuya ilişkin uluslararası bir sözleşmenin yapılması gerekmiştir. Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) öncülüğünde, 1996 tarihli Tehlikeli ve Zararlı Maddelerin Deniz Yoluyla Taşınmasına İlişkin Zararlardan Sorumluluk ve Tazminata Dair Uluslararası Sözleşme (1996 HNS) kabul edilmişse de Sözleşme yürürlüğe girememiştir. 2010 tarihinde bir protokol ile 1996 HNS, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerin Deniz Yoluyla Taşınmasına İlişkin Zararların Sorumluluğu ve Tazminine İlişkin Uluslararası Sözleşme (2010 HNS) olarak tadil olmuştur. Üzerinden 14 yıl geçmesine rağmen, Sözleşme yürürlük koşullarını sağlamadığından henüz yürürlükte değildir. Çalışmada, 2010 HNS genel olarak incelenmektedir. Ayrıca 2010 HNS’nin yürürlüğüne engel teşkil edebileceği düşünülen bazı hususlar da değerlendirilmeye alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tehlikeli ve Zararlı Madde, Deniz Yolu Taşımacılığı, 2010 HNS Prtokolü

AN OVERVIEW OF THE INTERNATIONAL CONVENTION ON LIABILITY AND COMPENSATION FOR DAMAGE IN CONNECTION WITH THE CARRIAGE OF HAZARDOUS AND NOXIOUS SUBSTANCES BY SEA, 2010

Öz

More than 50% of the cargoes transported by sea are considered hazardous and noxious substances. These substances with various forms, including solid, liquid, and gas, which pose different hazardous risks and are transported either in packaged or bulk form by sea. Any accident that occurs while transporting hazardous and noxious substances may result in loss of life and bodily harm, as well as different compensation claims arising from environmental pollution. For this reason, it was necessary to conclude an international agreement on the subject. Under the leadership of IMO, the International Convention on Liability and Compensation for Damage in Connection with the Carriage of Hazardous and Noxious Substances by Sea (the 1996 HNS Convention) was adopted in 1996. As the 1996 HNS Convention did not enter into force, a Protocol to the Convention was introduced in 2010, amending the Convention and becoming the International Convention on Liability and Compensation for Damage in Connection with the Carriage of Hazardous and Noxious Substances by Sea, 2010 (the 2010 HNS Convention). Despite 14 years passing, the Convention has not yet entered into force as it has not met the conditions for entering into force. This paper examines the 2010 HNS Convention in general and tries to assess the factors that may be hindering its entry into force. In addition, some issues that were thought to pose an obstacle to the enforcement of the HNS in 2010 were also taken into consideration.

Anahtar Kelimeler

Hazardous and Noxious Substances, Carriage by Sea, 2010 HNS Protocol

Kaynakça

• ABDULLAYEV, Cavid: Uluslararası Hukuk Açısından Gemilerden Kaynaklanan Petrol Kirliliği,Yetkin Yayınları, Ankara 2005.
• ANDERSON, Charles B./DE LA RUE, Colin.: “The Role of the P&I Clubs in Marine Pollution Incidents” (“P&I”), Tulane Law Review, 85, 2011, s.1257-1304.
• ANDERSON, Charles B./DE LA RUE, Colin.: Shipping and the Environment, 2. Bası, Informa, Oxon 2009.
• BERLINGIERI, Francesco.: International Maritime Conventions Volume 3 Protection of the Marine Environment, Informa Law from Routledge, Oxon 2015.
• DE BIEVRE, Aline F. M.: “Liability and Compensation for Damage in Connection with the Carriage of Hazardous and Noxious Substances by Sea”, Journal of Maritime Law and Commerce 17, 1986, s.72-87.
• CHRISTODOLOU VAROTSI, Iliana.: Marine Pollution Control Legal and Managerial Frameworks, Informa Law from Routledge, Oxon 2018.
• DEMİR, İsmail.: “1992 Petrol Kirliliği Zararının Tazmini için Bir Uluslararası Fonun Kurulmasıyla ile İlgili Uluslararası Sözleşme’de 2003 Tarihli Protokol ile Kabul Edilen Değişiklikler” (“Petrol Kirliliği”), İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(1), 2012, s.213-256.
• DEMİR, İsmail.: “1996 Tarihli Tehlikeli ve Zararlı Maddelerin Deniz Yoluyla Taşınmasına İlişkin Zararlardan Sorumluluk ve Tazminata Dair Milletlerarası Sözleşme’de 2010 Tarihli Protokol ile Kabul Edilen Değişiklikler” (“HNS”), Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 27(3), 2011, s.199-245.
• DEMİR, İsmail.: “Uluslararası Petrol Kirliliği Tazmin Fonlarınca Gemi Tanımının Yorumuna İlişkin Yürütülen Çalışmalar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 66(3), 2017, s.517-550.
• GANTEN, Reinhard H.: “HNS and Oil Pollution Developments in the Field of Compensation for Damage to the Marine Environment” (“HNS”), Environmental Policy and Law, 27(4), 1997, s.310-314.
• GANTEN, Reinhard H.: “The International Oil Pollution Compensation Fund”, Environmental Policy and Law, 12(1/2), 1984, s.1-12 (Fund).
• GANTEN, Reinhard H.: “Developments in Oil Pollution Liability” (“Developments”), Environmental Policy and Law, 38(6), 2008, s.312-315.
• GASKELL, Nicholas/FORREST, Craig: “Marine Pollution Damage in Australia: Implementing the Bunker Oil Convention 2001 and the Supplementary Fund Protocol 2003”, The University of Queensland Law Journal, 27(2), 2008, s.103-166.
• GAUCI, Gotthard M.: “Protection of the Marine Environment through the International Ship-Source Oil Pollution Compensation Regimes”, Review of European Community and International Environmental Law, 8(1), 1999, s.28-36.
• GÜNER ÖZBEK, Meltem Deniz.: The Carriage of Dangerous Goods by Sea, Springer, Berlin 2008.
• GÖRANSSON, Magnus: “The HNS Convention”, Uniform Law Review, 2, 1997, s.249-270.
• IOPC Funds: An Overview of the International Convention on Liability and Compensation for Damage in connection with the Carriage of Hazardous and Noxious Substances By Sea, 2010 (The 2010 HNS Convention), (Explanatory Note), https://www.hnsconvention.org/wp-content/uploads/2018/08/HNS-Convention-Overview_e.pdf, (Erişim: 09.01.2024)
• JACOBSSON, Mans.: “The HNS Convention and Its 2010 Protokol”, in Soyer, Barış/ Tettenborn, Andrew (ed.), Pollution at Seas. Law and Liability, Informa Law from Routledge, Essex 2012.
• KAMAL, Bünyamin/ÇİLOĞLU, Erhan: “Petrol Kirliliği Kaynaklı Uluslararası Tazminat Sistemi ve Mesuliyetin Paylaştırılması”, Anadolu Çevre ve Hayvancılık Bilimleri Dergisi, 2, 2020, s.161-172.
• KARA, Hacı.: Uluslararası Sözleşmeler ve Türk Hukuku’na Göre Gemilerin Sebep Olduğu Deniz Kirliliği Zararlarından Hukuki Sorumluluk, Yamaner, İstanbul 2005.
• KENDER, Rayegan/ÇETİNGİL, Ergon/YAZICIOĞLU, Emine: Deniz Ticareti Hukuku Temel Bilgiler Cilt-I, XII Levha, İstanbul 2016.
• KUYUCU MERİÇ, Gülfer.: “Deniz Yoluyla Taşınan Tehlike ve Zararlı Maddelerden Kaynaklanan Zararın Tazmini ve Sorumluluğu Hakkında Milletlerarası Sözleşme”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 16(2), 2017, s.231-250.
• MERT, Alper/ÇETİNYOKUŞ, S.: “Denizyolu Tehlikeli Madde Taşımacılığına Yönelik Kazaların Analizi”, Journal of Humanities and Tourism Research, 10(1), 2020, s.41-45.
• NANDA, Ved P.: “The Torrey Canyon Disaster: Some Legal Aspects”, Denver Law Journal, 44(3), 1967, s.400-425.
• READMAN, Luke: “Recent Developments in P&I Cover for Pollution: Terrorism, Piracy and Sanctions”, in Soyer, Barış/Tettenborn, Andrew (ed.), Pollution at Seas. Law and Liability, Informa Law from Routledge, Essex 2012, s.185.
• RØSÆG, Erik/ŞEKER, Mehmet: "HNS Konvansiyonu’nun Yeniden Doğuşu", Küresel Bakış Çeviri Hukuk Dergisi 8(24), 2018, s.17-27.
• UN Environment Program: MERRAC Technical Report No.8, Manual for HNS Training, NOWPAP MERRAC, 2011.3, https://wedocs.unep.org/handle/20.500.11822/26214, (Erişim: 09.01.2024).
• ZHUO, Ruixuan: 'The HNS Convention: Will It Be a Game Changer for China's Marine Pollution Law?', Natural Resources Journal, 60(2), 2020, s.207-238.
• IMO: 07.09.2023 tarihli HNS.2/Circ.11 Belgesi, https://webaccounts.imo.org/Common/WebLogin.aspx?ReturnUrl=%2f&error_message=interaction_required, (Erişim: 09.01.2024).
• IMO: 23.10.2023 tarihli HNS.2/Circ.12 Belgesi, https://webaccounts.imo.org/Common/WebLogin.aspx?ReturnUrl=%2f&error_message=interaction_required, (Erişim: 09.01.2024).
• IMO: 10.02.2023 tarihli LEG 110/INF.5. Belgesi, https://webaccounts.imo.org/Common/WebLogin.aspx?ReturnUrl=%2f&error_message=interaction_required, (Erişim: 09.01.2024).
• IMO: 14.01.2022 tarihli LEG 109/3/1 Belgesi, https://webaccounts.imo.org/Common/WebLogin.aspx?ReturnUrl=%2f&error_message=interaction_required, (Erişim: 09.01.2024).
• IMO: 10.10.2022 tarihli 4620/Rev.1 Belgesi, https://iopcfunds.org/wp-content/uploads/2022/10/Circular-Letter-No.4620-Rev.1-new-dates-3-and-4-April-2023-Secretariat.pdf, (Erişim: 09.01.2024).
• IMO: “Guidelines on Reporting of HNS Contributing Cargo”, s.5, https://www.hnsconvention.org/wp-content/uploads/2018/08/Guidelines_2014.pdf, (Erişim: 09.01.2024)