TÜRK MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKUNDA KİŞİLİK HAKLARININ İNTERNET VE ÖZELLİKLE SOSYAL MEDYA VASITASIYLA İHLALİNDE UYGULANACAK HUKUKUN TAYİNİ

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 2, 309 - 321

Mehmet Çoğalan

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1462888

Öz

İnternet insanlığın gelişimi açısından son yıllarda ortaya çıkan en önemli teknolojidir. Bu kadar önemli bir teknoloji dünyanın her yerinden insanları bir araya getirmekte ve bu iletişim sonucunda da kişilik hakları ihlal edilebilmektedir. İnternet sebebiyle, kişilik haklarının ihlali, farklı milletlerden insanlar arasında oldukça fazla olabilmektedir. Kişilik haklarının ihlali ile birlikte, zarara uğrayan tarafın dava açma hakkı bulunmaktadır. Bu davalar kişilerin taleplerine göre farklı nitelikte olabilmektedir. Bu kişi ihlal gerçekleşmeden önleme davası, ihlal gerçekleşmeye devam ediyorsa saldırıya sonlandırma davası ve fiilin hukuka ayrılığın tespiti davası açabilir. Tüm bu yollarla birlikte hakkı ihlal olan kişi kararın üçüncü kişilere bildirilmesi ve yayımlanmasını talep edebilir. Yabancı unsurlu ihlallerde ise, hangi hukukun uygulanacağına ilişkin olarak mevzuatımızda düzenlemeler bulunmaktadır. Hukuki meselelere başka bir ülke hukukunun uygulanmasına engel olan kamu düzeni ve doğrudan uygulanan kurallar da, uygulanması gereken hukukun hâkim tarafından tatbik edilmesine engel olabilecektir. Burada her ülkenin ifade hürriyeti konusunda yaklaşımlarının farklı olması sebebiyle, uygulanma durumları da ülkeden ülkeye farklılık gösterecektir.

Anahtar Kelimeler

İnternet, Sosyal Medya Kişilik Hakkı, Koruyucu Davalar, Kararın Yayımlanması, Uygulanacak Hukuk.

DETERMINATION OF THE APPLICAPLE LAW IN TURKISH PRIVATE INTERNATIONAL LAW IN THE VIOLATION OF PERSONAL RIGHTS THROUGH THE INTERNET AND ESPECIALLY SOCIAL MEDIA

Öz

The Internet is an efficient technology that has emerged in recent years in terms of the development of humanity. Such an important technology brings people together from everywhere in the world, and as a result of this communication, some people's personal rights may be violated. Due to the Internet, violations of personal rights can occur among people of different nationalities. In case of violation of personal rights, the injured party has the right to file a lawsuit. These cases may be of different nature depending on the demands of the individuals. This person may file a lawsuit to prevent the violation before it occurs, a lawsuit to stop the attack if the violation continues, and a lawsuit to determine whether the act is unlawful. In all these ways, a person whose rights have been dishonored may request that the verdict be notified to other parties and published. In case of violations with foreign elements, there are regulations in our legislation regarding which law will be applied. Public order and directly applicable rules that prevent the using of foreign law may prevent the judge from applying the applicable law. Here, since each country has different approaches to freedom of expression, implementation situations will also differ from country to country.

Anahtar Kelimeler

Internet, Social Media, Personality Right, Protective Cases, Publication of Decision, Applicable Law

Kaynakça

• AKKURT, Sinan Sami: Sosyal Medyada gerçekleşen İhlaller Karşısında Kişilik Hakkının Korunması, 3. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2023.
• AKİPEK, Jale G./AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ, Derya: Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku C.1, 18. Baskı, Beta Yayıncılık, 2022.
• AKİPEK, Şebnem/DARDAĞAN, Esra: “Sanal Ortamda Gerçekleşen Telif Hakkı İhlâllerine Uygulanacak Hukuk”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 50(3), 2001, s.115-139.
• AYAN, Mehmet/AYAN, Nurşen: Kişiler Hukuku, 9. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2020.
• ÇELİKEL, Aysel/ERDEM, Bahadır: Milletlerarası Özel Hukuk, 14. Bası, Beta Yayım, İstanbul 2016.
• DAL, Nil Esra/DAL, Veysel, “Kişilik Özellikleri Ve Sosyal Ağ Sitesi Kullanım Alışkanlıkları: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 2014, s.144-162.
• DOĞAN, Murat: “İnternetteki Yayınla Kişilik Hakkının İhlaline Karşı Durdurma Davası (Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin 8.2.2001 Tarihli E.755/K.U57 Sayılı Kararı Çerçevesinde)”, AÜEHFD, 7(2), 2003, s.387-406.
• DOĞAN, Vahit: Milletlerarası Özel Hukuk, 6. Bası, Savaş Yayınevi, Ankara 2020.
• DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan: Türk Özel Hukuku Cilt II Kişiler Hukuku, 22.Baskı, Filiz Kitabevi, 2021, s.156.
• EKİCİ, Şerafettin: Bilişim ve Teknoloji Hukuku, 2. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2023.
• ERSÖZ, B: “Yeni Nesil Web paradigması: Web 4.0”, Bilgisayar Bilimleri ve Teknoloji Dergisi, 1(2), 2020, s.58-56.
• ERKAN, Mustafa: "MÖHUK Madde 31 Bağlamında Türk Hukukunda Doğrudan Uygulanan Kurallara Bakış", Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(2), 2011, s.81-121.
• GÖĞER, Erdoğan: Devletler Hususi Hukuku, 4. Baskı Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1977.
• HELVACI, Serap: Türk ve İsviçre Hukuklarında Kişilik Hakkını Koruyucu Davalar (MK.md.24/a fıkra I / İMK md.28a fıkra I), Beta Yayınları, İstanbul 2001.
• KAPAN, Kaan/ÜNCEL, Rumeysa: “Gelişen Web Teknolojilerinin (Web 1.0- Web 2.0- Web 3.0) Türkiye Turizmine Etkisi”, Safran Kültür Ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3), 2020, s. 276-289.
• KAPLAN, Andreas/HAENLEİN Michael, “Users of the World, Unite! The Challenges and Opportunities of Social Media”, Business Horizons, 53(1), 2010, s.59-68.
• KAYA, Bedii Mehmet: İnternet Hukuku, 2. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2021.
• KILIÇOĞLU, Ahmet: Şeref, Haysiyet ve Özel Yaşama Basın Yoluyla Yapılan Saldırılardan Hukuksal Sorumluluk, 4. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2013.
• NOMER, Ergin: Devletler Hususi Hukuku, 22. Bası, Beta Yayım, İstanbul 2017.
• O’REILLY, Tim: “What Is Web 2.0 Design Patterns and Business Models for the Next Generation of Software”, 2005, http://www.oreilly.com/pub/a/web2/archive/what-is-web-20.html, (Erisim: 21.08.2023).
• OĞUZMAN, Kemal/SELİÇİ, Özer/OKTAY-ÖZDEMİR, Saibe: Kişiler Hukuku (Geçek ve Tüzel Kişiler), 20. Bası, Filiz Kitapevi, İstanbul 2021.
• ÖZDEMİR, Hayrunnisa: Elektronik Haberleşme Alanında Kişisel Verilerin Özel Hukuk Hükümlerine Göre Korunması, Seçkin, Ankara 2009, s.189.
• ÖZDEN, Tuğba Aybüke: “1.0’dan 5.0’a Dünya: Web, Pazarlama, Endüstri Ve Toplum”, Journal of Business in the Digital Age, 5(1), 2022, s.29-44.
• ÖZEL, Sibel: Uluslararası Alanda Medya ve İnternette Kişilik Hakkının Korunması, Seçkin Yayım Evi Ankara, 2004.
• ÖZEL, Sibel: “İnternet Yoluyla Kişilik Hakları İhlallerinde Uygulanacak Hukuk Meselesi”, Milletlerarası Hukuk Ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 24(1-2), 2004.
• ÖZEL, Sibel: “Haksız Fiillere Uygulanacak Hukukun ‘Daha Sıkı İlişkili Hukuk’ Temelinde Belirlenmesi”, Public and Private International Law Bulletin, 41(2), 2021, s.483-515.
• ÖZTÜRK, Necla: Milletlerarası Özel Hukukta Aile Kurma Amaçlı Evlilik Benzeri Yaşam Modelleri, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.
• SERDAR, İlknur: Radyo ve Televizyon Yoluyla Kişilik Hakkının İhlali ve Kişiliğin Korunması, Seçkin Yayıncılık, Ankara 1999.
• ŞAHANKAYA, Sarp: “Karalama Fiilinin Kişilik Hakkının İhlali Kapsamında Değerlendirilmesi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14(2), 2023, s.526-541.
• ŞANLI, Cemal/ESEN, Emre/ATAMAN-FİGANMEŞE, İnci: Milletlerarası Özel Hukuk, 7. Bası, Beta Yayım, İstanbul 2019.
• SEROZAN, Rona: Medeni Hukuk – Genel Bölüm/ Kişiler Hukuku, 8. Bası, Onikilevha, 2018.
• TANRIBİLİR, Feriha Bilge: “5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk Ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un Genel Hükümlerinde Yapılan Değişiklikler Üzerine”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi”, (87), 2010, s.195-227.
• TEKİN, Esra: Milletlerarası Özel Hukukta Kişilik Haklarının İnternet Yoluyla İhlalinde Sorumluluk, On İki Levha, İstanbul, 2021.
• TEKİNALP, Gülören: Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama ve Usul Hukuku Kuralları, 13. Bası, Vedat Kitapçılık İstanbul, 2020.
• TEKİNALP, Gülören/UYANIK ÇAVUŞOĞLU, Ayfer: Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları, 11. Bası, Vedat kitapçılık, İstanbul, 2011. s.465
• TURHAN, Turgut: Haksız Fiilden Doğan Kanunlar İhtilâfı Alanında İka Yeri Kuralı, Dayınlarlı Yayıncılık, Ankara 1989.
• TÜYSÜZ, Cemre: “Milletlerarası Ticari Tahkimde Üçüncü Devletin Doğrudan Uygulanan Kurallarının Tatbiki”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (14), 2019, s.463-500.
• USTA, Oğuz: Kişilik Hakları Bağlamında Unutulma Hakkı, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2022.
• UYANIK ÇAVUŞOĞLU, Ayfer: “İnternet Ortamında İşlenen Haksız Fiil Sorumluluğuna Uygulanacak Hukuk”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 22(2), 2011, s.967-998.
• VURAL ÇELENK, Belkıs: “Yabancı Unsurlu İş Sözleşmelerinde For Devletinin Doğrudan Uygulanan Kurallarının Tespiti Ve Uygulanması”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, (1), 2017, s.277-296.
• Web 1.0, 2.0, 3.0 ve 4.0’ın Tarihi (Ö. YILMAZ, Çev.), Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 8(2), 2021, s.351-359.
• YEGEN, Ceren: “Demokratik ve Yeni Bir Kamusal Alan Olarak Sosyal Medya”, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 2013, s.119-135.
• ZEVKLİLER, Aydın: Kişiler Hukuku Gerçek Kişiler, Ankara 1981.