6. Sınıf Öğrencilerinin Doğal Kaynakların Bilinçsizce Tüketimi ve Oluşan Çevre Sorunları Hakkında HazırBulunuşluk Düzeylerinin Karikatürlerle Belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 10 - 22, 31.12.2019

Nusret Koca , Sibel Yazıcı , İlhan Kulaca

Öz

Bu
çalışmanın amacı, 6. sınıf Sosyal Bilgiler dersi “Üretim, Dağıtım ve Tüketim”
öğrenme alanında yer alan “Dünyamıza Sahip Çıkalım” konusunun öğretiminden önce
doğal kaynakların aşırı tüketimi, yenilenemeyen enerji kaynaklarının çevreye
verdiği zararların neler olduğu hakkında öğrencilerin hazır bulunuşluk
düzeylerini karikatür yoluyla belirlemektir. Çalışma, “kaynakların bilinçsizce
tüketilmesinin canlı yaşamına etkilerini analiz eder” kazanımı ile doğrudan
ilgilidir. Bu amaçla, 2018-2019 Öğretim yılında, Aydın ili Köşk ilçesinde
öğretim gören 6. sınıf düzeyinde 50 öğrenci ile bir çalışma yapılmıştır.
Araştırmamızda nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır.
Öğrencilere çalışma yaprakları ile sunulan yedi karikatürden her biri, üç soru
ile değerlendirilmiştir. Sorular; karikatürde verilmek istenen mesajın ne
olduğu, kirlilik/sorunun kaynağının ne olduğu, kirlilik/çevre sorununun
çözümünde neler yapılabileceği şeklinde yöneltilmiştir. Öğrenci çalışma
yaprakları, Ö1, Ö2, Ö3... şeklinde sıralanmış, betimsel analiz yöntemi ile
incelenmiştir. Öğrenci cevapları, doğru algı, yanlış algı, cevapsız, şeklinde
üç alt temada tasnif edilmiştir. Öğrenci cevapları, doğru algı, yanlış algı
şeklinde ayrılırken, uzman görüşlerine de başvurulmuştur. Bulgulara ait edinilen
sonuçlar, tablo haline getirilmiş; öğrencilere ait görüşlere de ilgili alt
temalarda yer verilmiştir.  Çalışma
yaprakları incelenirken, öğrencilerin birçoğunun özgün cevaplar verdiği, çevre
sorunları hakkında hazır bulunuşluk düzeylerinin yüksek olduğu görülmüştür.
Karikatürle ilgili yöneltilen ilk iki soruya, öğrenciler yüksek oranda doğru
cevap verirken; kirlilik/sorunun çözümünde neler yapılabilir? sorusuna önceki
iki soruya göre, düşük düzeyde cevap verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın
sonunda öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyi ortalaması, %74,94 bulunmuştur. Buna
göre, karikatür kullanımının Sosyal Bilgiler konularının, hazır bulunuşluk
düzeyinin belirlenmesine katkı sağlayacağı, çevre farkındalığı oluşturmada
karikatür kullanımının etkili bir araç olduğu, öğrencilerde fikir yürütme
becerilerini desteklediği, soyut işlemler dönemine geçememiş öğrencilerde karikatür
kullanımına da dikkat edilmesi gerektiği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karikatür, Yenilenemeyen Enerji Kaynakları

Kaynakça

• Akar, H. (2017). Durum çalışması. A. Saban, A. Ersoy (ed.). Eğitimde Nitel araştırma desenleri (ss.139-177). Ankara: Anı Yayıncılık
• Akengin, H., İbrahimoğlu, Z. (2010). Sosyal bilgiler dersinde karikatür kullanımının öğrencilerin akademik başarısına ve derse ilişkin görüşlerine etkisi.Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 29 (2), 1-19
• Aytaçlı, B. (2012). Durum çalışmasına ayrıntılı bir bakış, Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3 (1). 1-9.
• Can, G. (2005). Eğitimde ölçme ve değerlendirme, M. Gültekin (ed.). Öğretimde planlama ve değerlendirme(ss. 207-222).Eskişehir: Anadolu Üniversitesi yayınları.
• Çakır, A., Aydoğdu, B. (2016). Çevre sorunları konusunun öğretiminde karikatür kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve çevreye yönelik tutumlarına etkisi Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (14). 102-116.
• Çilenti, K. (1988). Eğitim Teknolojisi ve Öğretimi. Ankara: Yargıcı Matbaası
• Demir, Y. (2008). Kavram yanılgılarının belirlenmesinde kavram karikatürlerinin kullanılması Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi. Erzurum.
• Erden, M. (2000).Sosyal bilgiler öğretimi. İstanbul: Alkım Yayınevi
• Ergin, A. (1998). Öğretim teknolojisi ve iletişim. Ankara: Anı Yayıncılık
• https://beylikduzu.com/fidanlardan-orman-olur-mu/.?Erişim tarihi: 21.10.2018 (Orman tahribatı)https://cevreci.wordpress.com/cevreci-karikaturler/. Erişim tarihi: 21.10.2018 (Hava kirliliği)http://resimlisozler.net/anlamli-karikaturler/. Erişim tarihi:21.10.2018 (deniz kirliliği)http://saadetyalcin.blogspot.com/2015/04/gelecek-nesiller-future-generations.html.Erişim tarihi:21.10.2018 (nükleer enerji, radyoaktivite)https://tr.pinterest.com/pin/738027457660358788/. Erişim tarihi:21.10.2018 (Küresel ısınma)https://yigitozalkan.weebly.com/sosyal-bilgiler.html Erişim tarihi: 17.12.2018 (toprak kirliliği)https://www.wattpad.com/601185487-do%C4%9Fa%27r-yine-yeniden-sen-evet senay%C5%9Feya%C4%9Fmur Erişim tarihi:21.10.2018 (akarsu kirliliği)
• Karikatürcüler Derneği (1971). Türk karikatürü. İstanbul: Karaca Ofset
• Harman, G., Çelikler, D. (2012). Eğitimde hazır bulunuşluğun önemi üzerine bir derleme çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, Journal of Research in Education and Teaching, 1 (3) 147-157.
• Mürsel, C.G.(2009). Deyim ve atasözlerinin öğretiminde karikatürün etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara
• Nalçacı, A.,Ercoşkun M.H. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler derslerinde kullanılan materyaller.Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi2005 0 (11). 141-154
• Orhan, H. (2018). Ortaokul öğrencilerinin çevre sorunları algılarının karikatür yoluyla belirlenmesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Niğde.
• Ormancı Ü.,Şaşmaz Ö. F. (2010). Çalışma yapraklarının yararları, sınırlılıkları ve kullanımına ilişkin sınıf öğretmeni adaylarının görüşleri, International Conference on New Trends in Education and Their Implications 11-13 November, Antalya: TurkeyÖzer, A. (1994). İletişimin çizgi dili karikatür. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
• Özçelik, D. A. (1981). Okullarda ölçme ve değerlendirme. Ankara: ÖSYM Yayınları
• Öztürk, C. (2012). Sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları
• Sakin, S. (2011). Siyasi karikatürlerde emperyalizm milletler cemiyeti ve Türkiye. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Sidekli, S., Er H., Yavaşer R., Aydın E. ( 2014) , Sosyal bilgiler öğretiminde alternatif bir yöntem: karikatür. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 2 (2) 151-163.
• Şahin, Y., Yıldırım, S. (1999). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık
• Seçgin, F., Yalvaç, G., Çetin, T. (2010). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin karikatürler aracılığıyla çevre sorunlarına ilişkin algıları. International Conference on New Trends in Educationand Their Implications 11-13 November, Antalya:Turkey
• Selanik-Ay, T. (2010). Sosyal bilgiler dersinde çevre bilinci kazandırmada medya ürünlerinden yararlanmaya ilişkin öğrenci görüşleri. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi.1(1) 76-93.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Yin, R.K. (2014). Case study research: design and methods. Los Angeles: Sage.