Bir Okul Öncesi Eğitim Kurumuna Devam Eden Çocukların Kardeş Çizimlerinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 29 - 45, 31.03.2021

Filiz Bengisu Mine Akkaynak

Öz

Özet: Bu araştırmanın amacı, okul öncesi eğitime devam eden 54-72 ay aralığındaki çocukların, kardeş algılarını resimler aracılığı ile incelemek ve elde edilen bulguları ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda, çocukların kardeş kavramına ilişkin çizimlerini incelemek amacıyla gerçekleştirilen çalışmada nicel ve nitel araştırma yaklaşımlarının bir arada kullanıldığı karma yöntem, araştırmanın modeli olarak belirlenmiştir. Alanyazında, kardeş ilişkilerini, kardeşi olan ve olmayan çocukların farklılıklarını resimler yolu ile inceleyen bir çalışmanın olmaması araştırmayı önemli kılmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2019-2020 eğitim-öğretim yılında İstanbul İli Beylikdüzü İlçesinde faaliyet gösteren MEB’e bağlı bağımsız bir özel öğretim kurumundaki 81 çocuk oluşturmuştur.
Veri toplama aracı olarak, “Kişisel Bilgi Formu”, iki adet “Değerlendirme Formu” ve “Sonuç Formu” kullanılmıştır. Çalışma grubunun resim çizmeleri, “bana bir kardeş resmi çiz” yönergesi ile başlamıştır. Çocukların çizdikleri figürlerin neler olduğu ve hangi sıra ile çizildikleri kaydedilmiştir. Çizimler esnasında çocukların davranışları gözlemlenmiş, çocuklara sorular yöneltilmiş ve bu sorulara verdikleri cevaplar yazılı olarak kaydedilmiştir. Resmin incelenmesinde her figür tek tek incelenmiştir. Çalışma yapılacak ortamın önceden belirlendiği, gizli kamera düzeneğinin yerleştirildiği ve odaklanmayı zorlaştıracak tüm görsellerin ortamdan kaldırıldığı özel tefrişatlı derslikte, her çocuk resim çizme eylemini istediği sürede tamamlamıştır.
Çalışmanın sonunda, çocukların yaptığı resimler ve sorulara verdikleri cevaplar arasında tutarlılık olduğu saptanmıştır. Tüm çocukların, kardeşi olsun veya olmasın, kardeş çizdikleri; kardeşi olmayan çocukların da kardeş çizimlerinde kuzen veya arkadaşlarını çizdikleri gözlemlenmiştir. Çizimlerinde kullandıkları kişi ve kompozisyonlarda genelde pozitif yansıtmada bulundukları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Resim Analizi, Çocuk Resmi, Kardeş Algısı, Okul Öncesi, Eğitim

Kaynakça

• Atasoy, S. (2002). Engelli (Otistik) Kardeşe Sahip Olan Bireylerin Kardeş İlişkilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi.
• Cicirelli, V.G. (1991). Sibling Relationships İn Adulthood. Marriage&Family Review, 16(3-4), 291-310.
• Civek, İ. & Çakmak, Ö. Ç. (2019). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden 48-71 Aylık Çocukların Okul Algılarının Çizimler Aracılığıyla İncelenmesi. Ibad Sosyal Bilimler Dergisi, 5(5), 70-88.
• Creswell, W.J. (2017). Karma yöntem araştırmalarına giriş (1. baskı). (M. Sözbilir, Çev.) Ankara: Pegem Akademi.
• Çankırılı, A. (2018). Çocuk Resimlerinin Dili. İstanbul: Uğurböceği Yayınları.
• Fazlıoğlu, Y. (2012). Erken Çocukluk ve Eğitimi. Edirne: Paradigma Kitapevi Yayınları.
• Göktaş, T. N. (2010). Anne Baba Tutumlarının ve Çocukların Davranışsal Özelliklerinin Sihirli Aile Çizim Testi ile incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.Ankara Üniversitesi, 44(2), 1-28.
• Kapucu, S.T. (2019). Okul Öncesi Öğretmenlerin Mesleki Doyumları İle Çocuk Sevgisi Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Marmara Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi.
• Knauth, D. G. (2000). Predictors of Parental Sense of Competence For the Couple During the Transition to Parenthood . Research in Nursing & Health, 496-509. Koç, N. C. (2015). Okul Öncesi Dönem Adaptasyon Sürecinde Ayrılık Anksiyetesi Bozukluğu Geliştirmiş 48-66 Aylık Çocuklarda Ebeveyn Tutumlarının Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Küçükahmet, P. (2011). Öğretim İlke ve Yöntemleri . Ankara : Nobel Akademik.
• Lyubomirsky, S.,Della, P., & D.Matthew. (2010). Boosting happiness, buttressing resilience: Results from cognitive and behavioral interventions. Handbook of adult resilience, 450-464.
• Santrock, J. W. (2011). Yaşam Boyu Gelişim Psikolojisi. Nobel.
• Şansal, S. (2014). Çocukların Çizdiği Hayvan Resimlerinden Aile İlişkilerinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi.
• Tezcan, P. (2012). Eğitim Sosyolojisi , Ankara : Anı Yayıncılık.
• Turaşlı, K. (2008). Okul Öncesi Eğitimin Tanımı, Kapsamı ve Önemi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Wesson, M., & Somonu, K. (2001). Drawing and showing: Helping children to report emotionally laden events. Applied Cognitive Psychology, 301-320.
• Yaka, Ş., Yalçın, D., & Denizli, E. (2014). Okul Öncesi Eğitimde Verilecek Öncelikli Değerlere İlişkin Veli Görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(28), 169-192.
• Yavuzer, H. (2011). Resimleriyle Çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2012). Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, G. B. (2005). Farklı Engel Grubundan Engelli Kardeşe Sahip Çocukların Kardeş İlişkileri ile Kardeşlerini Kabullenmeleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, 7-13.
• Yukay, M. Y., Canel, A. N., Mutlu, N., Yılmaz, S., & Çap, E. (2015). Okul Öncesi Çağdaki Çocukların 'İyi' ve 'Kötü' Kavram Algılarının Resim Analizi Yöntemiyle İncelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 13(29), 271-303.