Okul Öncesi Öğretmenlerinin “Göçmen Çocuk” Metaforlarının Belirlemesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 152 - 170, 31.07.2021

Rengin Zembat Büşra Çelik Meltem Yıldırım Ayşe Kılıçkaya

Öz

Türkiye son yıllarda yaşanan gelişmelerin etkisiyle göç olgusundan en çok etkilenen ülkelerden biri olmuştur ve ev sahipliği yaptığı Suriyeli mülteci nüfusu ile en çok mülteci barındıran ülke konumundadır. Diğer taraftan göç eden nüfusun en dezavantajlı grubu ise çocuklardır. Bu araştırmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin göçmen çocuk kavramına ilişkin algılarını metaforlar aracılığı ile belirlemektir. Araştırma verileri 2017-2018 eğitim öğretim yılının bahar döneminde Türkiye’de 7 bölgede görev yapmakta olan 170 okul öncesi öğretmeninden elde edilmiştir. Araştırma verileri demografik bilgi formu ile bir açık uçlu soru aracılığıyla toplanmış ve içerik analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda çalışmaya katılan okul öncesi öğretmenlerinden 147 öğretmenin metafor geliştirdiği görülmüştür. Elde edilen bulgulara göre, okul öncesi öğretmenlerinin “göçmen çocuk” metaforlarına bakıldığında göçmen çocukları 70 farklı metaforla tanımladıkları görülmüştür. Araştırmadan elde edilen metaforlar; ait olma, muhtaç olma, hassas olma, yabancı olma, kimsesiz olma, uyum sağlama, farklı olma, emek isteme, değerli olma, güvensiz olma, yıpranmış olma ve belirsiz olmak üzere 12 farklı kategori altında toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Metafor, göçmen çocuk, okul öncesi öğretmeni, mülteci

The Determination of Preschool Teachers’ “Migrant Child” Metaphories

Öz

Turkey has been one of the countries most affected by the migration phenomenon due to the developments experienced in recent years, and it is the country hosting the most refugees with its Syrian refugee population. On the other hand, the most disadvantaged group of the migrating population is children. The purpose of this study is to determine the perceptions of pre-school teachers about the concept of migrant children through metaphors. The study was designed as qualitative research design. This study data was obtained from 170 preschool teachers working in seven regions of Turkey in spring term of 2017-2018 academic year. The research data were collected through demographic information form and an open-ended questionnaire. It was conducted content analysis. As a result of the research, it was seen that 147 of pre-school teachers participated in this study developed metaphor. According to the findings, it was found that pre-school teachers identified with migrant children metaphors to 70 different metaphors. Moreover, the metafores which are to be different, to belong, to be an alien, to be orphaned, to be sensitive, to be in need, to be valuable, to be hidden/confidential, to become ambiguous, to be hopeful, to be insecure, to be worn out, need for accommodation, need for effort and need for awareness obtained from this study are grouped under 12 different categories.

Anahtar Kelimeler

Metaphor, migrant child, preschool teacher, refugee

Kaynakça

• Adair, J. K. (2014). Examining whiteness as an obstacle to positively approaching immigrant families in US early childhood educational settings, Race Ethnicity and Education, 17:5, 643-666, DOI: 10.1080/13613324.2012.759925
• Altıntaş, M. E. (2018). DKAB öğretmenlerine göre Suriyeli çocukların devlet okullarında karşılaştıkları sorunlar (nitel bir araştırma). Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 18(2), 469-499.
• Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV). (2017). Suriyeli Çocuklar İçin Yaz Anaokulları Projesi. İlkokula Uyum ve Hazırlık Düzeyinin Arttırılmasına Yönelik Uygulayıcılar İçin Bir Rehber. İstanbul.
• Arcan, İ. G., ve Kurtuluş, D. D. H. (2012). Göçmen Kadınlarda Dil Problemi: Kamusal Alanda Dilsizlik. (Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Ardıç Çobaner, A. (2015). Çocuk hakları bağlamında Suriyeli mülteci çocukların haberlerde temsili. Marmara İletişim Dergisi, 24, 27-54.
• Ardic, A., Esin, M. N., Koc, S., Bayraktar, B., & Sunal, N. (2019). “Using the Omaha System to determine health problems of urban Syrian immigrants”. Public Health Nursing, 36(2), 126-133. https://doi.org/10.1111/phn.12563
• Balcı, A. (2003). Eğitim örgütlerinde yeni bakış açıları: kuram-araştırma ilişkisi. II. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (33), 26-61.
• Bekman, S. (1998). A Fair Chance: An Evaluation of the Mother-Child Education Program. Anne Çocuk Eğitim Vakfı Yayınları.
• Berk, L. E. (2013). Çocuk Gelişimi. (B. Onur, Dü., A. Donmez, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi.
• Bronfenbrenner, U. (1994). “Ecological Models Of Human Development”. Readings On The Development Of Children, 2(1), 37-43.
• Bulut, S., Soysal, Ö. K., ve Gülçiçek, D. (2018). Suriyeli öğrencilerin Türkçe öğretmeni olmak: Suriyeli öğrencilerin eğitiminde karşılaşılan sorunlar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(2), 1210-1238.
• Büyüköztürk, S., Kılıç Çakmak, E., Akgün, O. E., Karadeniz, S., ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cohn, D. A. (1990). Child-mother attachment of six-year-olds and social competence at school. Child Development, 61, 152–162.
• Coşkun, İ. ve Emin, M.N. (2016). “A Road Map For The Education Of Syrians In Turkey: Opportunities And Challenges. Istanbul: Foundation for Political, Economic and Social Research(SETA)”.http://file.setav.org/Files/Pdf/20160909223717_a-road-map-for-the-education-of-syrians-in-turkey-pdf.pdf adresinden 23.09.2019 tarihinde alınmıştır.
• Çakır, S. (2011). Türkiye’de göç, kentleşme/gecekondu sorunu ve üretilen politikalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2011(23), 209-222.
• Damgacı, F. ve Aydın, H. (2013). Türkiye’deki eğitim fakültelerinde görev yapan akademisyenlerin çokkültürlü eğitime ilişkin görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 314-331.
• Demiriz, S., Karadağ, A., Ulutaş, İ. (2003). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Eğitim Ortamı ve Donanımı. Anı Yayıncılık: Ankara.
• Demirtaş, S. (2019). Sınıf öğretmenlerinin Suriyeli öğrencilere ilişkin metafor algılarının incelenmesi (Konya incelenmesi) (Master's thesis, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Doğanay, Ü., ve Keneş, H. Ç. (2016). Yazılı basında Suriyeli ‘mülteciler’: Ayrımcı söylemlerin rasyonel ve duygusal gerekçelerinin inşası. Mülkiye Dergisi, 40(1), 143-184.
• Emin, M. N. (2016). “Suriyeli Çocukların Eğitimi "Kayıp Nesil" Felaketini Önleyecek’’ http://aa.com.tr/tr/turkiye/suriyeli-cocuklarin-egitimi-kayip-nesil-felaketini-onleyecek/551554 adresinden 20.09.2019 tarihinde alınmıştır.
• Emin, M. N. (2019). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi-Temel Eğitim Politikaları. İstanbul: Turkuvaz Matbaacılık Yayıncılık A.Ş. (SET Vakfı İktisadi İşletmesi).
• Erdoğan, M. (2014). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal Kabul ve Uyum Araştırması. Yönetici Özeti &Rapor. Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi. https://data2.unhcr.org/en/documents/download/46184 Erişim Tarihi: 29.08.2018.
• Erdoğan, M. (2017). Urban Refugees from “Detachment” to “Harmonization”. Syrian Refugees and Process Management of Municipalities: The Case of Istanbul, 2017. http://marmara.gov.tr/UserFiles/Attachments/2017/05/09/5c68e8fe6a35-4411-88f1-2f685bf4b1da.pdf Erişim Tarihi: 14.03.2018.
• Erdoğan, M. M. (2018). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal Kabul ve Uyum. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• ERG. [Eğitim Reformu Girişimi]. (2016). “Çocukların Gözünden Okulda Yaşam Araştırma Raporu”. https://www.egitimreformugirisimi.org/cocuklarin-gozunden-okulda-yasam-arastirma-raporu-ve-politika-onerileri/ adresinden 12.01.2020 tarihinde alınmıştır.
• ERG. [Eğitim Reformu Girişimi]. (2017).” Bir Arada Yaşamı ve Geleceği Kapsayıcı Eğitimle İnşa Etmek”.http://www.egitimreformugirisimi.org/wpcontent/uploads/2017/03/SuriyeVeEgitimRaporTR.02.01.19.web-2.pdf adresinden 23.09.2019 tarihinde alınmıştır.
• Gencer, T. E. (2017). Göç ve eğitim ilişkisi üzerine bir değerlendirme: suriyeli çocukların eğitim gereksinimi ve okullaşma süreçlerinde karşılaştıkları güçlükler. Journal Of International Social Research, 10(54), 28- 49.
• GİGM [Göç İdaresi Genel Müdürlüğü]. (2019). “Geçici Koruma”. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 adresinden 25.09.2019 tarihinde alınmıştır.
• Global Humanitarian Assistance Report. (2017). https://devinit.org/what-we-do/news/new-analysis-reveals-significant-slowdown-growth-international-humanitarian-assistance-despite-high-need/ adresinden 22.01.2020 tarihinde alınmıştır.
• Gül, M., ve Şaşman Kaylı, D. (2020). Türkiye’deki suriyeli Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Dışlanma Algısı Üzerine Nitel Bir Araştırma: Uşak Üniversitesi Örneği. Journal of Society ve Social Work, 31(3),109- 128.
• Gümüşçü, B. ve Sarıçam, H. (2016). Okul öncesi eğitim çağındaki mülteci çocukların yaşadığı sorunlar hakkındaki öğretmen görüşleri. 7. Internatıonal Congress on New Trends in Education ICONTE 2016, 13-15 May, Porto Bello Hotel, Antalya, Turkey.
• Gün, M., Baldık Y. (2017). Türkiye‟de Kamp Dışında Misafir Edilen Suriyeli Sığınmaco Gençlere Yönelik Eğitim Hizmetleri (Kayserı Örneği). Route Educational and Social Science Journal, 4(2), 287-299.
• Gürgan, U. (2018, June). Eğitim kurumlarındaki idarecilerin Suriye’den göç ve Suriyeli öğrenciler hakkındaki metaforik algıları. In ICPESS International Congress on Politic, Economic and Social Studies,4(1), 34- 69.
• Güzel, S. (2013). Göçmen çocuklar ve Denizli’de yaşam koşulları. Pamukkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, 2, 1-36.
• Harunoğulları, M. (2016). Suriye’de sığınmacı çocuk işçiler ve sorunları: Kilis örneği. Göç Dergisi, 3(1), 29-63.
• HRW [Human Rights Watch]. (2015). “Türkiye’deki Suriyeli Mülteci Çocukların Eğitime Erişiminin Önündeki Engeller – Kayıp Nesil Olmalarını Önlemek”. Retrieved from: https://www.hrw.org/tr/report/2015/11/09/282910
• Kağnıcı, D. Y. (2017). Suriyeli Mülteci Çocukların Kültürel Uyum Sürecinde Okul Psikolojik Danışmanlarına Düşen Rol ve Sorumluluklar. İlköğretim Online, 16(4), 1768-1776.
• Kara, Ö. T., Yiğit, A. ve Ağırman, F. (2016). Çukurova Üniversitesi Türkçe öğretmenliği bölümünde okuyan öğrencilerin Suriyeli mülteci kavramına ilişkin algılarının incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12 (4), 945, 961.
• Karakaya, İ. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, A. Tanrıöğen (Ed.) Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Anı Yayıncılık: Ankara.
• Kardeş, S., Bekman, A. (2018). Suriyeli sığınmacıların eğitimine yönelik öğretmen görüşleri. İlköğretim Online, 17(3), 1224-1237.
• Kaya, İ. ve Aydın, H. (2014). Çoğulculuk çokkültürlü ve çokdilli Eğitim. Ankara Anı Yayıncılık.
• Küçükşen, K. (2017). Suriyeli Sığınmacı Kadınlarda Sosyal Dışlanma Algısı Üzerine Nitel Bir Çalışma. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 6(5), 113-122.
• Lakoff, G. & Johnson, M. (2005). Metaforlar Hayat, Anlam ve Dil. (Çev: G. Y. Demir). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Levent F., Çayak S. (2017). Türkiye‟deki Suriyeli Öğrencilerin Eğitimine Yönelik Okul Yöneticilerinin Görüşleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 21-46.
• MacCormac, E. R. (1990). A cognitive theory of metaphor. Cambridge, MA: MIT Press.
• Mercah Uzun, E., & Bütün, E. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki Suriyeli sığınmacı çocukların karşılaştıkları sorunlar hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(1), 72-83.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2014). “Yabancılara Yönelik Eğitim-Öğretim Hizmetleri Genelge”. 2014/21. Retrieved from: http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1715.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018).” Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü İzleme ve Değerlendirme Raporu 2018”. https://hbogm.meb.gov.tr/www/izleme-degerlendirme-raporlari/kategori/104 adresinden 19.09.2019 tarihinde alınmıştır.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2019). “Mutlu Çocuklar Güçlü Türkiye: 2023 Eğitim Vizyonu”. https://2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf adresinden 21.09.2019 tarihinde alınmıştır.
• O’Connor, E., & McCartney, K. (2006). Testing associations between young children’s relationships with mothers and teachers. Journal of Educational Psychology, 98, 87–98.
• Önen, C., Güneş, G., Türeme, A., & Ağaç, P. (2014). Bir mülteci kampında yaşayan Suriyelilerde depresyon ve anksiyete durumu. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 223-230.
• Özger, B. Y., ve Akansel, A. (2019). Okul Öncesi Sınıfındaki Suriyeli Çocuklar ve Aileleri Üzerine Bir Etnografik Durum Çalışması: Bu Sınıfta Biz De Varız!. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(3), 942-966.
• Pianta, R. C., & Steinberg, M. (1992). Teacher-child relationships and the process of adjustingto school. In R. C. Pianta (Ed.), Beyond the parent: The role of other adults in children’s lives. New directions for child development, Vol. 57(pp. 81–107). San Fransisco, CA: Jossey-Bass.
• Pianta, R. C., & Stuhlman, M. W. (2004). Teacher-child relationship and children’s success inthe first years of school. School Psychology Review, 33, 444–458.
• Rousseau, C., Singh, A., Louise Lacroix, L., Deogratias Bagilishya, A.T.R., Measham, T. (2004). Creative Expression Workshops for Immigrant and Refugee Children. Clinical Perspectives, 43(2), 235-238.
• Saban, A., Koçbeker, B. N., ve Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461-522.
• Sandal, E. K., Hançerkıran, M., & Tıraş, M. (2016). Türkiye’deki Suriyeli mülteciler ve Gaziantep ilindeki yansımaları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15(2), 461-483.
• Saygın, S. ve Hasta D. (2018). Göç, kültürleşme ve uyum. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(3), 302-323.
• SBB [Strateji ve Bütçe Bakanlığı]. (2019). “On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). TC Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı”. http://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/ adresinden 29.09.2019 tarihinde alınmıştır.
• Silverman, D. (2000). Doing Qualitative Research. A Practical Handbook. London: Sage.
• Suárez-Orozco, C., Suárez-Orozco,M. M. (2001). Children of Immigration. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Şentürk, M., Tıkman, F., ve Yıldırım, E. (2017). Göç metaforuna yolculuk: Bir fenomenolojik çalışma. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 104-126.
• Tamer, M. G. (2017). Geçici koruma kapsamındaki Suriyeli çocukların Trabzon devlet okullarındaki durumu. Göç Dergisi, 4(2), 119-152.
• Tanrıkulu, F. (2017). Türkiye’de Yaşayan Suriyeli Çocukların Eğitim Sorunu ve Çözüm Önerileri. Liberal Düşünce Dergisi. 22(86). 127-144.
• Trawick-Smith, J. (2014). “Erken Çocukluk Döneminde Gelişim”. Çok Kültürlü Bir Bakış Açısı. Akman, B. Ankara: Nobel.
• Türkiye Göç Raporu. (2017). T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü 2016 Türkiye Göç Raporu.
• UNICEF. (2016). Syria Crisis February 2016 Humanitarian Highlights & Results. http://unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/Syria%20Crisis%20Humanitarian%20Situation%20Report%20June%202016.pdf Erişim Tarihi: 14.03.2018.
• UNICEF. (2017). “Türkiye’de Kayıp bir Kuşak Oluşmasını Önlemek”. http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/Children%20of%20Syria_01.2007_TR.pdf adresinden 20.09.2019 tarihinde alınmıştır.
• UNICEF. (2018). “Türkiye-UNICEF Ülke İşbirliği Programı - 2016-2020: 2018 Yıllık Raporu ÖzetMetin”.https://www.unicef.org/turkey/media/7351/file/UNICEF%20T%C3%9CRK%C4%B0YE%20YILLIK%20RAPORU%20-%202018.pdf adresinden 22.09.2019 tarihinde alınmıştır.
• Ünal, S. (2014). Türkiye'nin beklenmedik konukları:" Öteki" bağlamında yabancı göçmen ve mülteci deneyimi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 6(3), 65-89.
• World Migration Report. (2018). International Organization for Migration (IOM). https://www.iom.int/wmr/world-migration-report-2018 Erişim Tarihi: 14.03.2018.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yonca, A. (2014) Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye’deki Suriyeli Mültecilerin Durumu, Suriyeli Göçmenlerin Sorunları Çalıştayı Sonuç Raporu, Mersin Üniversitesi Bölgesel İzleme Uygulama Araştırma Merkezi, 26-34.
• Zajac, K., & Kobak, R. (2006). Attachment. In G. G. Bear, & K. M. Minke (Eds.), Children’s needs III: Development, prevention and intervention (pp. 379–389). Washington, DC: National Association of School Psychologists.
• Zembat, R. (2007). Okul Öncesi Eğitimde Nitelik. Okul Öncesi Eğitimde Güncel Konular. Morpa Yayınları: İstanbul.
• Zembat, R., Tunçeli, H. İ. ve Akşin, E. (2015). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının" Okul Yöneticisi" Kavramına İlişkin Algılarına Yönelik Metafor Çalışması. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1(2), 446-459.