Akıl ve Zekâ Oyunlarına Yönelik Tutum Ölçeği: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 105 - 118, 01.08.2022

Ayfer Şahin , Mehmet Çalışkan

Öz

Oyun gündelik hayatımızın içinde yer alan ve hem çocukların hem de yetişkinlerin öğrenmelerini destekleyen bir araçtır. Oyun, çocuğun zihinsel gelişimini yansıtan bir ayna gibidir, ancak sadece ayna olarak kalmayıp, çocuğun zihinsel ve bedensel, ayrıca duygusal gelişiminde aktif rol oynayabilmektedir. Zekâ ise kavram ve algıları kullanarak soyut veya somut nesneler arasındaki ilişkiyi anlamlandırma, soyut düşünme, akıl yürütme ve zihnimizle gerçekleştirdiğimiz bu işlemleri bir amaca yönelik olarak kullanabilme yetenekleri olarak adlandırılmaktadır. Zekâ oyunları hem zekânın hem de oyun kavramının bir araya gelmesiyle oluşan bir oyun etkinliğidir. Zekâ oyunları dersi Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2012-2013 eğitim öğretim yılında seçmeli ders olarak okutulmaya başlanmıştır. Ancak zekâ oyunları ve zekâ oyunları dersi teorik olarak çok önemli bir yere sahip olsa da uygulama aşamasında bazı sorunlarla karşılaşılabilmektedir. Bu çalışmada ortaokulda öğrenim gören öğrencilerin zekâ oyunlarına yönelik tutumlarını belirlemek için bir ölçek geliştirmek amaçlanmıştır. Araştırmanın yürütülmesinde genel tarama modeli kullanılmıştır. Bu çalışmanın evreni Kayseri ili merkezinde yer alan Millî Eğitim Bakanlığına bağlı ortaokullarda eğitim görmekte olan 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Bu öğrenciler arasından ön değerlendirme için kolay ulaşılabilir durum örneklemesi ile belirlenen ve gönüllülük esasına göre seçilen 303 öğrenciden veriler toplanmıştır. Bu çalışmada, ortaokul öğrencilerinin seçmeli zekâ oyunları dersine yönelik tutumlarını ölçmek amacıyla 34 maddelik bir ölçek geliştirilmiştir. Ölçek 5’li likert tipinde bir ölçek olup alınabilecek en yüksek puan 170, en düşük puan 34’ tür. Ölçek 303 öğrenciye açımlayıcı faktör analizi için ve 377 öğrenciye doğrulayıcı faktör analizi için uygulanmış ve toplam 680 öğrenciden veri toplanarak geliştirilmiştir. Ölçek tek faktörlü yapıya sahiptir. Ölçekte ki tek faktör ‘‘Zekâ Oyunlarına Yönelik Tutum’’ olarak adlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

zeka, oyun, ölçek geliştirme

Attitude Scale Towards Mind and Intelligence Games: A Scale Development Study

Öz

: Play is a tool that takes place in our daily lives and supports the learning of both children and adults. The game is like a mirror that reflects the mental development of the child, but not only as a mirror, but also can play an active role in the mental and physical development of the child, as well as in the emotional development. Intelligence, on the other hand, is called the ability to make sense of the relationship between abstract or concrete objects by using concepts and perceptions, to think abstractly, to reason, and to use these operations that we perform with our minds for a purpose. Intelligence games are a game activity that consists of both intelligence and the concept of game. The mind games course was started to be taught as an elective course in the 2012-2013 academic year by the Ministry of National Education. However, although the mind games and mind games course has a very important theoretical place, some problems may be encountered in the application phase. In this study, it was aimed to determine the attitudes of secondary school students towards intelligence games. General screening model was used in the conduct of the research. The universe of this study consists of 5th, 6th, 7th and 8th grade students studying in secondary schools affiliated to the Ministry of National Education located in the city center of Kayseri. Among these students, data were collected from 303 students, who were determined by easily accessible case sampling for preliminary evaluation and selected on a voluntary basis. In this study, it was determined that secondary school students' elective intelligence games lesson.

A 34-item scale was developed to measure their attitudes towards The scale is a 5-point Likert-type scale, with the highest possible score being 170 and the lowest score being 34. The scale was applied to 303 students for exploratory factor analysis and to 377 students for confirmatory factor analysis, and it was developed by collecting data from a total of 680 students. The scale has a single factor structure. The only factor in the scale was named "Attitude Towards Intelligence Games".

Anahtar Kelimeler

intelligence, game, scale development

Kaynakça

• Adalar, H. ve Yüksel, İ. (2017). Sosyal bilgiler, fen bilimleri ve diğer branş öğretmenlerinin görüşleri açısından zeka oyunları öğretim programı. TurkishStudies,12(28), 1-24.
• Aksoy, A.B., ve Çiftçi, H.D. (2019). Erken çocukluk döneminde oyun. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Baki, N. (2018). Zeka oyunları dersinde uygulanan geometrik-mekanik oyunların öğrencilerin akademik öz yeterlik ve problem çözme becerilerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., ve Karadeniz, Ş. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Comrey, A. L., & Lee, H. B. (1992). A firstcourse in factoranalysis (2nd ed.). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Çalışkan, S. H. (2019). Ortaokul Zekâ Oyunları dersi öğretim programına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Devecioğlu, Y. ve Karadağ, Z. (2014). Amaç, beklenti ve öneriler bağlamında Zeka oyunları dersinin değerlendirilmesi. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 41-61.
• Egemen, A. Yılmaz, Ö. ve Akil, İ. (2004). Oyun, oyuncak ve çocuk. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 5(2), 39-42.
• Hu, L. & Bentler, P. M. (1995). Evaluating model fit. In R. . Hoyle (Ed.), Structural equation modeling: concepts, issues and applications. London: SagePublications.
• Jöreskog, K. G. & Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural eguation modeling with the simplis command language. USA: Scientific Software ınternational, Inc.
• Karasar, N. (2000). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kline P. (1994). An easy guide tofactor analysis. London: Routledge.
• Kul, M. (2018). Türk’ün strateji ve zeka oyunu ‘Mangala’. Turkish Studies. 13(18), 979-990.
• Leech, N. L.,Barrett, K. C., & Morgan G. A. (2005). SPSS for intermediates tatistics: use and interpretation (2nd ed.). London: Erlbaum.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2013). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu zekâ oyunları dersi öğretim programı. Ankara: TTKB.
• Sadıkoğlu, A. (2017). Zeka ve akıl oyunları dersinin değerler eğitimindeki rolünün öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sargın, M., ve Taşdemir, M. (2020). Seçmeli zekâ oyunları dersi öğretim programının öğretmenler tarafından değerlendirilmesi (Bir durum çalışması). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 19(75), 144-1460.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Tabachnick B. G. & Fidel, L. S. (2001). Using multivariate statistics. (Fourth Edition). MA: Allyn& Bacon, Inc.
• Turgut, M. F. (1983). Eğitimde ölçme ve değerlendirme metotları. Ankara: Saydam Matbaacılık.
• URL1 : https://tr.wikipedia.org Erişim Tarihi: 23/03/2022