Farkandalık (Mindfulness) Eğitim Programı’nın Okul Öncesi Dönem Çocukların Duygusal Zekâ Düzeylerine Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 118 - 138, 30.11.2023

Ayşe Aydın , Saide Özbey

Öz

Araştırma farkandalık (Mindfulness) Eğitim Programı’nın okul öncesi dönem çocuklarının duygusal zeka düzeylerine etkisini incelemek amacıyla planlanmıştır. Araştırmada karma yöntem araştırma türlerinden iç içe desen kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutunda ön test-son test, kalıcılık testi ve kontrol gruplu yarı deneysel model, nitel boyutunda ise durum çalışması modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Burdur ili Bucak ilçesinde Milli Eğitim Bakanlığına (MEB) bağlı iki farklı bağımsız anaokuluna devam eden 60-72 aylık 35 çocuk oluşturmuştur. Anaokulları biri deney diğeri kontrol grubu olmak üzere basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Çalışma grubu amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak, “Sullivan Duygusal Zekâ Ölçekleri, Öğretmen Görüşme Formu ve Araştırmacı Gözlem Notları kullanılmıştır. Araştırmada deney grubuna “Farkandalık (Mindfulness) Eğitim Programı” 8 hafta boyunca haftada 3 gün olmak üzere uygulanmıştır. Araştırma sonucunda; Farkandalık (Mindfulness) Eğitim Programının çocukların duygusal zeka düzeylerinde kontrol grubuna göre istatiksel olarak anlamlı farklılık yarattığı saptanmıştır. Nitel analiz sonuçlarına göre deney grubu öğretmeni; uygulanan eğitim programının çocukların duygusal zekâ düzeylerine yönelik olumlu katkı sağladığını belirtmiştir. Araştırmacı gözlemleri de nicel bulguları ve öğretmen görüşlerini destekler niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Farkandalık, duygusal zeka, okul öncesi

Investigation of the Effect of the Mindfulness Training Program on the Emotional Intelligence Levels of Preschool Children

Öz

The study was planned to examine the effect of the Mindfulness Training Program on the emotional intelligence levels of preschool children. In the study, nested design, one of the mixed method research types, was used. In the quantitative dimension of the study, the pretest-posttest-retention test and quasi-experimental model with a control group were used, and in the qualitative dimension, the case study model was used. The study group of the study consisted of 35 children aged 60-72 months, attending two different independent kindergartens affiliated to the Ministry of National Education in Bucak district of Burdur province. The kindergartens were determined by using the simple random sampling method in such a way as to assign one to the experimental group and the other to the control group. The study group was determined by using the criterion sampling method, one of the purposive sampling methods. As the data collection tools, the Sullivan Emotional Intelligence Scales, a Teacher Interview Form and Researcher Observation Notes were used in the study. In the study, the “Mindfulness Training Program” was applied to the experimental group, 3 days a week for 8 weeks. As a result of the study, it was determined that the Mindfulness Training Program created a statistically significant difference in the emotional intelligence levels of the children in the experimental group compared to the children in the control group. According to the results obtained in the qualitative dimension of the study, the experimental group teacher is of the opinion that the applied training program contributed positively to the emotional intelligence levels of the children. Researcher observations also support the quantitative findings and teacher opinions.

Anahtar Kelimeler

Mindfulness, emotional intelligence, preschool

Etik Beyan

Bu çalışma Gazi Üniversitesi Etik Komisyonunda (Protokol No. 2021/627)18.05.2021 tarihli 09 sayılı toplantısında alınan Etik Kurul onay kararı ile yürütülmüştür

Kaynakça

• Alidina, S. (2019). Bilinçli farkındalık (2. Baskı) (Z. Babayiğit, Çev.). Ankara: Nobel Yaşam.
• Atalay, A. (2019). Şefkat. İstanbul: İnkilap.
• Bahman, S. & Maffini, H. (2008). Developing children’s emotional intelligence. London: Continuum international publishing group.
• Berti, S. & Cigala, A. (2022). Mindfulness for preschoolers: Effects on prosocial behavior, self-regulation and perspective taking. Early Education and Development, 33(1), 38-57. https://doi.org/10.1080/10409289.2020.1857990.
• Bodrova, E. & Leong, D. J. (2010). Zihin araçları: Erken çocukluk eğitiminde Vygotsky yaklaşımı. G. Haktanır (Ed.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Brackett, M. A., Rivers, S. E., & Salovey, P. (2011). Emotional intelligence: Implications for personal, social, academic, and workplace success. Social and personality psychology compass, 5(1), 88-103. https://doi.org/10.1111/j.1751-9004.2010.00334.x .
• Brackett, M. A., & Rivers, S. E. (2014). Transforming students’ lives with social and emotional learning. In R. Pekrun & L. L. Garcia (Eds.), International handbook of emotions in education, (pp 368-388). https://doi.org/10.4324/9780203148211 .
• Braun, V. & Clarke, V. (2019). Psikolojide tematik analizin kullanımı. S. N. Şad, N. Özer ve A. Atli (Çev.).Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 873-898. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.7c.2s.17m .
• Brown, K. W., ve Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of personality and social psychology, 84(4), 822. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.4.822 .
• Buckley, M. & Saarni, C. (2006). Skills of emotional competence: Developmental implications. In J.Ciarrochi, J. P. Forgas & J. D. Mayer (Eds.), Emotional intelligence in everyday life (pp 51-76). Taylor & Francis Group.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Ciarrochi, J. & Blackledge, J. T. (2006). Mindfulness-based emotional intelligence training: A new approach to reducing human suffering and promoting effectivenes. In J.Ciarrochi, J. P. Forgas & J. D. Mayer (Eds.), Emotional intelligence in everyday life (pp 206-228). Taylor & Francis Group.
• Creswell, J. W. & Plano Clark, V. L. (2015). Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi (2. Baskı). (Y. Dede ve S. B. Demir Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Creswell, W. (2017). Karma yöntem araştırmalarına giriş. (1. Baskı) (M. Sözbilir Çev. Edt) Ankara: Pegem Akademi.
• Csikszentmihalyi, M. (2020). Mutluluk bilimi akış (B. Satılmış, Çev.). Ankara: Buzdağı.
• Çatak, P. D. ve Ögel, K. (2010). Farkındalık temelli terapiler ve terapötik süreçler. Klinik Psikiyatri, 13(1), 85-91.
• Decety, J. & Cowell, J. M. (2014). Friends or foes: Is empathy necessary for moral behavior? Perspectives on Psychological Science, 9(5), 525-537. https://doi: 10.1177/1745691614545130 .
• Devcich, D. A., Rix, G., Bernay, R., & Graham, E. (2017). Effectiveness of a mindfulness-based program on school children's self-reported well-being: A pilot study comparing effects with an emotional literacy program. Journal of Applied School Psychology, 33(4), 309-330. https://doi.org/10.1080/15377903.2017.1316333
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013). Multivariate data analysis: Pearson Education Limited.
• Jackman, M. M., Nabors, L. A., McPherson, C. L., Quaid, J. D., & Singh, N. N. (2019). Feasibility, acceptability, and preliminary effectiveness of the OpenMind (OM) program for pre-school children. Journal of Child and Family Studies, 28(10). https://doi.org/10.1007/s10826-019-01506-5 .
• Flook, L., Goldberg, S. B., Pinger, L., & Davidson, R. J. (2015). Promoting prosocial behavior and self-regulatory skills in preschool children through a mindfulness-based kindness curriculum. Developmental Psychology, 51(1), 44. https://doi.org/10.1037/a0038256 .
• Germer, C. K. (2020). Öz şefkatli farkındalık (H. Ünlü Haktanır, Çev.). İstanbul: Diyojen.
• Goleman, D. (2009). Duygusal zeka eq neden ıq ‘dan daha önemlidir? (B. Seçkin Yüksel, Çev.). İstanbul: Varlık.
• Goodman, T. A. & Kaiser Greenland, S. (2017). Mindfulness with children: working witg difficult emotions. In F. Didonna (Eds), Clinical of handbook mindfulness (pp 417-430). Springer.
• Kabat-Zinn, J. (2019). Yeni başlayanlar için farkındalık (1. Baskı). (S. S. Tezcan, Çev.). İstanbul: Pegasus.
• Kaiser Greenland, S. (2020). Çocuklar için farkındalık (1. Baskı). (M. Yakut Aksoy, Çev.). İstanbul: Pegasus.
• Karacaoğlan, B. (2015). Bilgece farkındalık, duygu düzenleme becerisi ve iş tatmini arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi) Kara Harp Okulu Komutanlığı Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Killingsworth, M. A. & Gilbert, D. T. (2010). A wandering mind is an unhappy mind. Science, 330(6006), 932-932.
• Kim, E., Jackman, M. M., Jo, S. H., Oh, J., Ko, S. Y., McPherson, C. L., Hwang, Y. S. & Singh, N. N. (2020). Effectiveness of the mindfulness-based OpenMind-Korea (OM-K) preschool program. Mindfulness, 11,1062-1072.
• Lemberger‐Truelove, M. E., Carbonneau, K. J., Atencio, D. J., Zieher, A. K., & Palacios, A. F. (2018). Self‐regulatory growth effects for young children participating in a combined social and emotional learning and mindfulness‐based intervention. Journal of Counseling & Development, 96(3), 289-302. https://doi.org/10.1002/jcad.12203 .
• Levey, J., & Levey, M. (2018). Roots and shoots of mindfulness. Subtle Energies Magazine, 28(3), 23-39.
• Lawlor, M. S., Schonert-Reichl, K. A., Gadermann, A. M., & Zumbo, B. D. (2014). A validation study of the mindful attention awareness scale adapted for children. Mindfulness, 5(6), 730-741.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma. (3. Baskı). (S. Turan, Çev.). Ankara: Nobel.
• Moreno-Gómez, A. J., & Cejudo, J. (2019). Effectiveness of a mindfulness-based social–emotional learning program on psychosocial adjustment and neuropsychological maturity in kindergarten children. Mindfulness, 10(1), 111-121. https://doi.org/10.1007/s12671-018-0956-6 .
• Özyeşil, Z., Arslan, C., Kesici, Ş. ve Deniz, M. E. (2011). Bilinçli farkındalık ölçeğini Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 36 (160).
• Schonert-Reichl, K. A., Oberle, E., Lawlor, M. S., Abbott, D., Thomson, K., Oberlander, T. F., & Diamond, A. (2015). Enhancing cognitive and social–emotional development through a simple-to-administer mindfulness-based school program for elementaryschool children: A randomized controlled trial. Developmental Psychology, 51(1), 52–66. https://doi.org/10.1037/a0038454 .
• Snel, E. (2016). Bir kurbağa gibi sakin ve dikkatli (2. Baskı). (D. Dalgakıran, Çev.). İstanbul: Pegasus. Sullivan, A. K. (1999). The emotional intelligence scale for children. [Doctoral dissertation]. University of Virginia.
• Sümbüloğlu, K. ve Sümbüloğlu, V. (2002). Biyoistatistik. Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
• Ulutaş, İ. (2005). Anasınıfına devam eden altı yaş çocuklarının duygusal zekâlarına duygusal zekâ eğitiminin etkisinin incelenmesi. [Doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Ulutaş, İ. ve Meralı, M. (2021). Okul öncesi eğitimde çocukların duygusal zekalarını destekleyen yöntem ve teknikler. İ. Ulutaş ve E. Ömeroğlu (Ed.), Erken çocukluk eğitiminde duygusal zeka kuramdan uygulama ve değerlendirmeye içinde ( s.40-71). Ankara: Pegem Akademi.
• Uzun, B. (2020). En uzun yollar tek adımla başlar. İstanbul: İnkilap Yayınevi.
• Uzun, B. ve Kral, T. (2021). Fark et, anda kal; namıdiğer Mindfulness: Farkandalık uygulamalarının dünü, bugünü ve kültüre duyarlılığı, Uluslararası Bilim ve Eğitim Dergisi, 4(1), 16-27.
• Tominey, S. L., O’Bryon, E. C., Rivers, S. E., & Shapses, S. (2017). Teaching emotional intelligence in early childhood. YC Young Children, 72(1), 6-14. https://www.jstor.org/stable/90001479 .
• Nelson, A. C. (2000). Neural plasticity and human development: the role of early experience in sculpting memory systems. Developmental Science 3(2), 115-136.
• Nguyen, N. N., Garnett, W., Balsamo, N., & Brady, M. (2021). Compassion science: Embracing and cultivating compassionate minds in early childhood classrooms. The Educational Forum, 85(3), 269-282. https://doi.org/10.1080/00131725.2021.1912232 .
• Vickery, C. E., & Dorjee, D. (2016). Mindfulness training in primary schools decreases negative affect and increases meta-cognition in children. Frontiers in Psychology, 2025. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.02025.
• Viglas, M. (2015). Benefits of a mindfulness-based program in early childhood classrooms. (Doctoral dissertation). Toronto University. https://www.proquest.com/
• Willenbrink, J. B.(2018). Effect of a mindfulness-based program on children’s social skills, problem behavior,an emotion regulation. (Doctoral Dissertation). The University Wisconsin Educational Psychology, Milwaukee. https://www.proquest.com/
• Yıldırım, A. ve Şimsek, H.(2022). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldızhan, Ö. (2019). Mindfulness temelli öfke yönetimi programının çocuklarda mindfulness ve öfke yönetimi becerilerine etkisi. (Yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi.
• Zimmermann, E. K. (2018). NOW-Notice with Open Wonder: A Mindfulness-Based Program for children ages 4-5 years (Doctoral dissertation). The Chicago School of Professional Psychology. https://www.proquest.com/