Sınıf Öğretmenlerinin 21. Yüzyıl Teknoloji Okuryazarlık Becerilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 199 - 215, 31.07.2025

Alperen Ceylan

Öz

Teknoloji her geçen gün gelişim gösteren ve gündelik hayatın ayrılmaz bir parçasıdır. Bu sebepten dolayı teknoloji okuryazarı olan bireyler günümüz dünyasında gerekli olan bireylerdir. Bu kapsamda sınıf öğretmenlerine önemli görevler düşmektedir. Sınıf öğretmenlerinin teknoloji okuryazarlık becerilerine sahip olmaları öğrencilerine teknoloji okuryazarlığını aktarmaları için önemlidir. Bu çalışmada sınıf öğretmenlerinin 21. yüzyıl teknoloji okuryazarlık beceri düzeylerinin ve 21. yüzyıl teknoloji okuryazarlık becerilerini çeşitli değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklemini kolay ulaşılabilir örneklem yöntemiyle seçilen 2024-2025 eğitim ve öğretim yılında Diyarbakır’da görev yapan 203 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Veriler toplanırken “Kişisel Bilgi Formu”, Kalaycı ve Eşgi (2024) tarafından geliştirilen 14 maddeli ve 3 alt boyutlu “21. Yüzyıl Teknoloji Okuryazarlık Ölçeği” kullanılmıştır. Veri analizi tekniği olarak tanımlayıcı istatistiklere ve parametrik testler kullanılmıştır. Çalışmanın bulguları incelendiğinde sınıf öğretmenlerinin 21. yüzyıl teknoloji okuryazarlık beceri düzeylerinin yüksek olduğu görülmektedir. Sınıf öğretmenlerinin 21. yüzyıl teknoloji okuryazarlık becerileriyle yaş ve mesleki kıdem değişkenleri arasında anlamlı farklılığın olmadığı görülmektedir. Sınıf öğretmenlerinin 21. yüzyıl teknoloji okuryazarlık becerilerinden teknolojiyi kavrayabilme alt boyutuyla cinsiyet arasında, dikkat etme alt boyutuyla öğrenim durumu değişkeni arasında anlamlı farklılık olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Teknoloji , okuryazarlık , teknoloji okuryazarlığı , sınıf öğretmeni

An Investigation of Primary School Teachers’ 21st Century Technology Literacy Skills in Terms of Various Variables

Öz

Technology is an integral part of daily life that develops day by day. For this reason, technologically literate individuals are essential in today’s world. In this context, primary school teachers have important duties. Primary school teachers need to have technology literacy skills in order to transfer technology literacy to their students. In this study, it was aimed to examine the 21st century technology literacy skill levels of primary school teachers and their 21st century technology literacy skills in terms of various variables. The study sample consists of 203 primary school teachers working in Diyarbakır in the 2024-2025 academic year, selected by convenience sampling method. While collecting the data, ‘Personal Information Form’ and ‘21st Century Technology Literacy Scale’ with 14 items and 3 sub-dimensions developed by Kalaycı and Eşgi (2024) were used. Descriptive statistics and parametric tests were used as data analysis techniques. When the findings of the study are analysed, it is seen that the 21st century technology literacy skill levels of primary school teachers are high. It is seen that there is no significant difference between the 21st-century technology literacy skills of primary school teachers and age and professional seniority variables. It is seen that there is a significant difference between the gender and the sub-dimension of comprehending technology from the 21st century technology literacy skills of primary school teachers and between the sub-dimension of paying attention and the variable of education level.

Anahtar Kelimeler

Technology , literacy , technology literacy , primary school teacher

Kaynakça

• Altun, T., & Akyıldız, S. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının teknolojik pedagojik alan bilgilerinin (TPAB) bazı değişkenlere göre incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 318-333. https://doi.org/10.24315/trkefd.322749
• Anagün, Ş. S., Atalay, N., Kılıç, Z., &Yaşar, S. (2016). Öğretmen adaylarına yönelik 21. yüzyıl becerileri yeterlilik algıları ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale University Journal of Education, 40, 160-175. https://doi.org/10.9779/PUJE768
• Aslan, E. (2022). Sınıf öğretmenlerinin bilişim teknolojisi kullanma düzeyleri ile sınıf yönetimi becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Multidisciplinary Studies in Education, 6(4), 158-171.
• Astuti, A. P., Mawarsari, V. D., Purnomo, H., & Sediyono, E. (2020). The use of augmented reality-based learning media to develop the technology literacy of chemistry teachers in the 21st century. The 3rd International Conference on Mathematics and Science Education (ICoMSE) 2019. https://doi.org/10.1063/5.0000745
• Atasoy Seçgin, B., & Şentürk, Ş. (2022). Ortaokulda görev yapan öğretmenlerin teknoloji okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. The Journal of International Educational Sciences, 9(33), 118-143. https://doi.org/10.29228/INESJOURNAL.66155
• Ayvacı, H. Ş., Bülbül, S., & Ünsal, H. (2019). Farklı programlarda öğrenim gören öğretmen adaylarının teknoloji okuryazarlık seviyelerinin çeşitli değişkenler çerçevesinde karşılaştırılması. Fen Matematik Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 2(1), 1-16.
• Bacanak, A., Karamustafaoğlu, O. & Köse, S. (2003). Yeni bir bakış: eğitimde teknoloji okuryazarlığı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(14), 191-196.
• Batur, Z., & Uygun, K. (2012). İki neslin bir kavram algısı: Teknoloji. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 74-88. https://doi.org/10.12780/UUSBD106
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (29. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Can, A. (2019). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (8. baskı). Pegem Akademi.
• Can, M. İ., İzgi Onbaşılı, Ü., & Ercan Yalman, F. (2024). Sınıf öğretmenleri web 2.0 araçları kullanımında ne kadar yetkin? fen bilimleri dersi örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 59, 597-625. https://doi.org/10.53444/deubefd.1392508
• Chang, I. H. (2012). The effect of principals’ technological leadership on teachers’ technological literacy and teaching effectiveness in Taiwanese elementary schools. Journal of Educational Technology ve Society, 15(2), 328-340.
• Çakır, R., & Oktay, S. (2013). Bilgi toplumu olma yolunda öğretmenlerin teknoloji kullanımları. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 35-54.
• Çiçek, S. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının iyi vatandaşlık algılarının incelemesi [Yüksek Lisans Tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Dinçer, S. (2018). Are preservice teachers really literate enough to integrate technology in their classroom practice? Determining the technology literacy level of preservice teachers. Education and Information Technologies, 23(6), 2699-2718. https://doi.org/10.1007/s10639-018-9737-z
• Doğan, M. (2021). Teknoloji okuryazarlığı ve sosyal bilgiler eğitimi. Içinde E. Yeşiltaş (Ed.), Teknoloji ışığında okuryazarlıklar ve sosyal bilgiler eğitimi (1. baskı, ss. 78-108). Pegem Akademi.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. McGraw- Hill.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th edition). McGraw- Hill.
• Gelen, İ. (2017). P21-program ve öğretimde 21. yüzyıl beceri çerçeveleri (ABD uygulamaları). Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 15-29.
• Gömleksiz, M. N., & Fidan, E. K. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının teknolojik pedagojik içerik bilgisi öz-yeterliklerine ilişkin algı düzeyleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 87-113.
• Güçlü, İ. (2020). Sosyal bilimlerde nicel veri analizi örneklerle SPSS uygulaması ve yorumlaması. Gazi Kitabevi.
• Gümüş, E., Medetoğlu, B., & Tutar, S. (2020). Finans ve bankacılık sisteminde yapay zekâ kullanımı: kullanıcılar üzerine bir uygulama. Bucak İşletme Fakültesi Dergisi, 3(1), 28-53. https://doi.org/10.38057/bifd.690982
• Günay, D. (2018). Türkiye’de lisansüstü eğitim ve lisansüstü eğitime felsefi bir bakış. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 1(2), 71-88. https://doi.org/10.32329/uad.450965
• Güneş, A. M., & Buluç, B. (2017). Sınıf öğretmenlerinin teknoloji kullanımları ve öz yeterlilik inançları arasındaki ilişki. TÜBAV Bilim Dergisi, 10(1), 94-113.
• Güneş, A. M., & Buluç, B. (2018). Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetim becerileri ve teknoloji kullanımları arasındaki ilişki. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 12(2), 739-771. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.506518
• Herman, N. D., Maknun, J., Barliana, M. S., & Mardiana, R. (2019). Technology literacy level of vocational high school students. 5th UPI International Conference on Technical and Vocational Education and Training (ICTVET 2018), 519-522.
• Işık, A. D., & Tural, A. (2018). Hayat bilgisi öğretiminde teknoloji kullanımı. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 3(3), 19-33. https://doi.org/10.29250/sead.475414
• Işık, Z., & Karal, Y. (2023). Web 2.0 araçlarının temel eğitimde kullanımına yönelik sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. Journal of Instructional Technologies and Teacher Education, 12(1), 1-13. https://doi.org/10.51960/jitte.1197621
• İşman, A. (2002). Sakarya ili öğretmenlerinin eğitim teknolojileri yönündeki yeterlilikleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 9-40.
• ITEA. (2007). Standards for technological literacy: content for the study of technology (3rd edition). Internatioanal technology education association.
• Kalaycı, R., & Eşgi, N. (2024). Development of the 21st century technology literacy skills scale, validity and reliablity study. European Journal of Education Studies, 11(5), 175-195. https://doi.org/10.46827/ejes.v11i5.5293
• Kanber, A., & Balyer, A. (2020). Okul yöneticilerinin teknoloji okur-yazarlılık düzeyleri ile yönetsel güçlülükleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akademik Platform Eğitim ve Değişim Dergisi, 3(2), 147-168.
• Karaman, M. K., & Kurfallı, H. (2008). Sınıf öğretmenlerinin bilgi ve iletişim teknolojilerini öğretim amaçlı kullanım düzeyleri. Journal of Theoretical Educational Science, 1(2), 43-56.
• Keskin, H., & Küçük, G. (2021). Sınıf öğretmenlerin kendilerine yönelik dijital okuryazarlık düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 131-147. https://doi.org/10.29228/tead.9
• Korucu, A. T., & Karalar, H. (2017). Sınıf öğretmenliği öğretim elemanlarının web 2.0 araçlarına yönelik görüşleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 456-456. https://doi.org/10.24315/trkefd.304255
• Mainake, E., & McCrocklin, S. M. (2021). Indonesian teachers’ perceived technology literacy for enabling technology-enhanced English instruction. New Horizons in English Studies, 6, 18-35.
• Morgan, G. A., Leech, N. L., Gloeckner, G. W., ve Barrett, K. C. (2004). SPSS for ıntroductory statistics (2nd ed.). Lawrence Erlbaum Associates. https://doi.org/10.4324/9781410610539
• Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi 1. Kaan Kitabevi.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd edition). Sage Publications.
• Pearson, G., & Garmire, E. (2006). Tech tally: Approaches to assessing technological literacy. National Academies Press.
• Sancer, E., Buğu, E., Yavuz, M., Karaca, M., Bayar, S., & Taşlak, A. E. (2023). Öğretmenlerin teknoloji okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 9(26), 21-34.
• Silik, Y., & Aydın, F. (2021). Dijital okuryazarlık ve teknoloji okuryazarlığı: karşılaştırmalı bir inceleme. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(4), 17-34. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.907788
• Süheyla Ergün, S., Kurtdede Fidan, N., & Yıldırım, N. (2019). Views of the pre-service classroom teachers about technology literacy. Universal Journal of Educational Research, 7(4), 1140-1146. https://doi.org/10.13189/ujer.2019.070426
• Şengür, S., & Anagün, S. (2021). Sınıf öğretmenlerinin bilişim teknolojileri kullanım düzeyleri ve eğitimde Web 2.0 uygulamalar. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 6(2), 28-150.
• Taşdemir, S. (2018). FATİH projesi ile eğitimde teknoloji entegrasyonu sağlanan okullarda teknoloji liderinin belirlenmesi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi (IHEAD), 3(1), 1-14.
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (5. baskı). Nobel Yayıncılık.
• Tay, B., & Baş, M. (2015). 2009 ve 2015 yılı hayat bilgisi dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 341-374.
• MEB. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.
• Tuncer, M. (2020). Nicel araştırma desenleri. Içinde B. Oral ve A. Çoban (Ed.), Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri (1. baskı, ss. 205-227). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Tuzcuoğlu, N., & Hastürk, G. (2022). Kırsal alanda görev yapmakta olan sınıf öğretmenlerinin teknolojik okuryazarlıklarının incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2022(19), 303-319. https://doi.org/10.46778/goputeb.1084315
• Uerz, D., Volman, M., & Kral, M. (2018). Teacher educators’ competences in fostering student teachers’ proficiency in teaching and learning with technology: An overview of relevant research literature. Teaching and Teacher Education, 70, 12-23. https://doi.org/10.1016/j.tate.2017.11.005
• Ulaş, A. H., & Ozan, C. (2010). Sınıf öğretmenlerinin eğitim teknolojileri açısından yeterlilik düzeyi? Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 63-84.
• Wu, J. F., & Ching, G. (2020). A study on the elementary school teachers’ information technology literacy and teaching beliefs in Taiwan. Içinde E. Langran (Ed.), Proceedings of SITE Interactive 2020 Online Conference (ss. 323-329). Association for the Advancement of Computing in Education (AACE).
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, E., Tomris, G., & Kurt, A. A. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin özyeterlik inançları ve teknolojik araç-gereç kullanımına yönelik tutumları: Balıkesir ili örneği. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 6(1), 1-26.
• Yılmaz, M., Üredi, L., & Akbaşlı, S. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının bilgisayar yeterlilik düzeylerinin ve eğitimde teknoloji kullanımına yönelik algılarının belirlenmesi. International Journal of Humanities and Education, 1(1), 105-121.
• Yiğit, E. O., & Öztürk, C. (2012). Social studies pre-service teachers’ views about technology literacy. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 46, 36-40. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.05.063
• Yıldız Durak, H. (2021). Modeling of relations between K-12 teachers’ TPACK levels and their technology integration self-efficacy, technology literacy levels, attitudes toward technology and usage objectives of social networks. Interactive Learning Environments, 29(7), 1136-1162. https://doi.org/10.1080/10494820.2019.1619591