FIRST ROMAN SASSANIAN WAR

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 12, 53 - 64, 27.06.2024

Ezgigül Doğan Recep Özman

Öz

The collapse of the Parthian Empire in 224 and the establishment of Sassanid rule under the leadership of Ardashir was a decisive period in which the balance of power changed in the struggle for sovereignty in the eastern lands. This period was also a turning point that started the rivalry between the Rome and Sassanids, who set out with the ideal of the Persian Empire. The Sassanid Empire existed on the stage of history as Rome's greatest rival in the East until its collapse in 651. Relations between the two great powers of the period continued from time to time with diplomatic contacts, but mostly hostile. At the time when relations between these two states began, Severus Alexander, the last ruler of the Severan dynasty, was on the Roman throne. The policy followed by Severus Alexander against the change in the East is actually important in terms of revealing how Rome's power in the east will continue from now on. The aim of this study is to reveal the change that took place between the two rival powers of the East and the West with the destruction of the Parthians, which Rome could not destroy, by the Sassanids, and the first Roman-Sasanian war that took place during the reign of Emperor Severus Alexander.

Anahtar Kelimeler

Rome, Parthians, Sassanids, Severus Alexander, Ardashir

BİRİNCİ ROMA-SASANİ SAVAŞI

Öz

Parth İmparatorluğu’nun 224 yılında yıkılarak Ardeşir liderliğinde Sasani hakimiyetinin tesis edilmesi Doğu topraklarındaki egemenlik mücadelesinde güç dengelerinin değiştiği bir dönemdir. Bu dönem aynı zamanda Pers İmparatorluğu ideali ile yola çıkan Sasaniler ve Roma arasındaki rekabetin başlamasına sebep olan bir dönüm noktası olmuştur. Sasani İmparatorluğu, 651 yılındaki yıkılışına kadar Roma’nın Doğu’daki en büyük rakibi olarak tarih sahnesinde var olmuştur. Dönemin iki büyük gücü arasındaki ilişkiler zaman zaman diplomatik temaslarla fakat çoğunlukla düşmanca devam etmiştir. Bu iki devlet arasındaki ilişkilerin başladığı dönemde Roma tahtında Severus hanedanının son hükümdarı Severus Alexander bulunmaktaydı. Severus Alexander’ın Doğu’daki değişime karşı izlediği politika aslında Roma’nın bundan sonra Doğu’daki gücünün nasıl devam edeceğini ortaya koyması açısından önemlidir. Bu çalışmanın amacı Roma’nın yıkamadığı Parthların Sasani hanedanı tarafından yıkılmasıyla Doğu’nun ve Batı’nın iki rakip gücü arasında meydana gelen değişimi ve imparator Severus Alexander döneminde yaşanan ilk Roma-Sasani savaşının bu rekabetteki önemini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Roma, Parthlar, Sasaniler, Severus Alexander, Ardeşir

Kaynakça

• AGATHIAS, The Histories, Corpus Fontium Historiae Byzantinae, Ed. H.G. Beck, A. Kambylis, R. Keydell, volumen II A, Walter de Gruyter, Ber-lin-New York 1975.
• AKŞİT, O., Roma İmparatorluk Tarihi, Cilt 2, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1970.
• BIVAR, A. D. H., “The Political History Of Iran Under The Arsacids”, Ed. E. Yarshater, The Cambridge History of Iran, Vol. 3(1), 2000, ss. 21-100.
• BRYCE, Trevor, Ancient Syria: A Three Thousand Year History, Oxford University Press, Oxford 2014.
• CAMPBELL, Brian, “Roma Dünyasında Diplomasi (Yaklaşık M.Ö. 500-M.S. 235)”, çev. Recep ÖZMAN, Tarih Okulu Dergisi, XIV, 2013, ss. 201-224.
• CAMPBELL, Brian, “The Severan Dynasty”, Ed. Alan K. Bowman, Peter Garnsey, Averil Cameron, The Cambridge Ancient History, Vol. 12, Cambridge University Press, Cambridge 2005, ss. 1-27.
• CANEPA, Matthew P., “The Parthian and Sasanian Empires”, Ed. P. Fibiger Bang, C.A. Bally and W. Scheidel, The Oxford World History of Em-pire, Vol. 2, Oxford University Press, Oxford 2021, ss. 290-324.
• CASSIUS DIO, Dio’s Roman History, Vol. IX, Books LXXI-LXXX, Trans. E. Cary, The Loeb Classical Library, William Heinemann LTD, Har-vard University Press, Cambridge-Massachusetts 1955.
• DARYAEE, T., Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire, I.B. Tauris & Co, London and New York 2009.
• DIGNAS, Beate and Engelbert Winter, Rome and Persia in Late Antiquity: Neighbours and Rivals, Cambridge University Press, Cambridge 2007.
• ENSSLIN, W., “The Senate and The Army”, ed. S. A. Cook, F. E. Adcock, M. P. Charlesworth, N. H. Baynes, The Cambridge Ancient History: The Imperial Crisis and Recovery A.D. 193-324, Vol. 12, Cambridge at the University Press, London 1939, ss. 57-95.
• EUTROPIUS, Kısa Roma Tarihi, çev. Çiğdem Menzilcioğlu, Alfa Basım Yayım, İstanbul 2017.
• FESTUS, Breviarium, Çev. T. M. Banchich & J. A. Meka. Canisius College Translated Texts. Number 2, 2001.
• FISHER, Greg, Rome, Persia, and Arabia: Shaping the Middle East from Pompey to Muhammad, Routledge, London and New York 2020.
• FRYE, Richard N., “The Sassanians”, Ed. Alan K. Bowman, Peter Garnsey, Averil Cameron, The Cambridge Ancient History, Vol. 12, Cambridge University Press, Cambridge 2005, ss. 461-480.
• GIBBON, Edward, Roma İmparatorluğu’nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi, Çev. Asım Baltacıgil, Cilt 1, Indie Yayınları, İstanbul 2019.
• HARTMANN, Udo, “The Rise of The Sasanids and The Battle of Hormizdagan, 224”, Ed. Michael Whitby u. Harry Sidebottom, The Encyclope-dia of Ancient Battles, Vol. 3, Chichester 2017.
• HERODIANUS, Herodian: History of The Empire, Books 5-8, Trans.: C.R. Whittaker, Cambridge, Massachusetts 1970.
• IMRIE, Alex, “Severus Alexander (Marcus Aurelius Severus Alexander Augus-tus)” The Encyclopedia of Ancient History, 2013, s. 4.
• JEROME, Chronicle, Çev. Roger Pearse, UK, 2005. https://www.tertullian.org/fathers/jerome_chronicle_03_part2.htm.
• KAÇAR, Turhan, “Anadolu'da Sasaniler ve Romalılar, M.S. 226-363: Emperyal İdeoloji ve Kriz”, Tarih Dergisi, 47, 2008, ss. 1-22.
• MEIJER, Fik, İmparatorlar Yataklarında Ölmez, Çev. Gürkan Ergin, Homer Kitabevi, İstanbul 2006.
• OROSIUS, P., Seven Books of History Against the Pagans, çev. Andrew T. Fear, Translated Texts for Historians 54, Liverpool University Press, Liverpool 2010.
• ÖZMAN, Recep ve DOĞAN, E., “Roma’nın Trakyalı İmparatoru: Maximinus Thrax”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 31, Sayı: 3, 2021, ss. 1345-1353.
• ÖZMAN, Recep ve AÇIL, Okan, Roma İmparatoru Elagabalus ve Dönemi”, Prof. Dr. Salim Cöhce Armağanı, Güneş Vakfı Yayınları, Erzurum 2017, ss. 645-665.
• POTTER, David S., The Roman Empire at Bay AD 180-395, Routledge, London and New York 2004.
• SCRIPTORES HISTORIAE AUGUSTAE, Historia Augusta: Antoninus Caracalla’dan Calvinus Balbinus’a Roma İmparatorları, Çev.: Samet Özgüler, Kronik Kitap, İstanbul 2021.
• SOUTHERN, Pat, The Roman Empire from Severus to Constantine, Routledge, London and New York 2004.
• SYNKELLOS, The Chronography of George Synkellos, Trans.: W. Adler & P. Tuffin, Oxford University Press 2002.
• ZONARAS, The History Of Zonaras-From Alexander Severus to The Death Of Theodosıus The Great, çev. Thomas M. Banchich and Eugene N. Lane, Taylor & Francis Group 2009.