Kelamın Ontik ve Epistemik Temelleri Bağlamında Simülasyon Teorisi

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 1, 77 - 106, 30.06.2025

Seyithan Can

https://doi.org/10.12730/is.1577943

Öz

Simülasyon hipotezi, felsefi sorgulamalar, bilimsel ilerlemeler ve kültürel etkilerin bir araya gelmesiyle şekillenen bir konudur. Bu fikir, antik dönemlerden beri felsefi geleneklerde de mevcuttur. Ancak modern dönemde bilgisayar ve sanal gerçeklik teknolojilerindeki gelişmelerle daha yoğun bir şekilde tartışılmaya başlandı. Nick Bostrom, “Simülasyon Hipotezi” ile ilgi yazdığı makalede evrenimizin ve içindeki her şeyin, bir tür bilgisayar simülasyonunun parçası olabileceğini savundu. Bu düşünce bilim insanları ve felsefeciler arasında spekülasyon ve tartışmalara neden oldu. Hipotezin tanınmış bilim insanları tarafından desteklenmesi daha da dikkat çekmesini sağladı. Bizlerde bu çalışmamızda sürekli gündemde olan bu hipotezi kelam ilminin varlık ve bilgi anlayışı ile kritize etmeye çalıştık. Kelam alimleri, bilginin gerçekliğini varlığın ontik yapısına dayandırdıkları için “Eşyanın Gerçekliği Sabittir” ilkesini benimsemişlerdir. Ancak simülasyon teorisi, bilginin gerçekliği üzerinden paradigma oluşturan kelam ilminin varlık ve bilgi anlayışına meydan okur. Kelamcılar, eşyanın gerçekliğinin nesnel olduğunu kabul ederken, simülasyon teorisi bu görüşe karşı çıkar. Bu iki düşünce nörobiyolojik açıdan ele alındığında, bilginin gerçek olabilmesi için nesnelerin ontik bir gerçekliğe tekabül etmesine gerek olmadığı görülür. Dolayısıyla simülasyonun hipotezi bizleri, gerçeklik ve bilgi kavramlarıyla beraber, yaşadığımız dünyada anlamın doğasını da sorgulamaya götürmüştür. Bu bağlamda evrenin bir simülasyon olma ihtimali düşüncesiyle hareket ederek, simülasyonun yaratıcısı, simülasyonun tanrısal nitelikleri ve teolojik sonuçlarını tartıştık. Simülasyonun insan yaşamının anlamını nasıl etkileyebileceği ve insanların özgür iradelerini test etmek için bir imtihan olarak nasıl görülebileceği hususu, çalışmada üzerinde durulan diğer bir önemli konudur.

Anahtar Kelimeler

Kelam , simülasyon , Tanrı , varlık , alemler

Simulation Theory in The Ontic and Epistemic Grounds of Kalām

Öz

The simulation hypothesis is shaped by a combination of philosophical questions, scientific advances, and cultural influences. This concept has been prevalent in philosophical thought since ancient times. However, in the modern era, with the development of computer and virtual reality technologies, this topic has been increasingly discussed. In his article on the “simulation hypothesis”, Nick Bostrom argued that our universe and everything in it could be part of some type of computer simulation. This concept has led to speculation and debates among scientists and philosophers. Support for this hypothesis has attracted increased attention. In this study, we attempt to critique this hypothesis, which is continuously on the agenda, by applying an understanding of the existence and knowledge of theology. Since theologians base the reality of knowledge on the ontic structure of existence, they have adopted the principle of “the reality of things is fixed”. However, simulation theory challenges this understanding of existence and knowledge, which forms a paradigm of the reality of knowledge. Although theologians accept that reality is objective, simulation theory contradicts this view. When these two ideas are considered from a neurobiological perspective, objects do not need to correspond to ontic reality for knowledge to be real. Therefore, the simulation hypothesis led us to question the meaning of the world in which we live, along with the concepts of reality and knowledge. In this context, we discuss the possibility that the universe is a simulation, as well as the creator of the simulation, the divine qualities of the simulation, and its theological implications. This study addresses other important issues of how simulation affects the meaning of human life and how it can be viewed as a test of free will. When we consider simulation theory from a theological perspective, we conclude that it poses no problem in terms of concepts such as the existence of God, creativity, heaven, or hell.

Anahtar Kelimeler

Kalām , simulation , God , being , realms

Kaynakça

• Acungil, Mustafa. Dijital Gelecekte İnsan Kalmak. İstanbul: Tuti Kitap, 2021.
• Agatonović, Miloš. “The Fiction of Simulation: A Critique of Bostrom’s Simulation Argument”. AI & SOCIETY 38/4 (2023), 1579-1586. https://doi.org/10.1007/s00146-021-01312-y
• Aydın, İsmail Hakkı. Beyin Sizsiniz 5.0 Metaverse Holistik Çağ. İstanbul: Girdap Yayınları, 2022.
• Aygün, Fatma. “‘Eşyânın Hakikâti Sabittir’ İlkesini Benimseyen Kelâmcıların Sofestaiyye Eleştirisi”. KADER Kelam Araştırmaları Dergisi 13/2 (2015), 827-839. https://doi.org/10.18317/kader.93114
• al-Baghdādī, Abū Manṣūr ʿAbd al-Qāhir ibn Ṭāhir. Uṣūl al-dīn. Edited by Aḥmad Shams al-Dīn. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyyah, 1423/2002.
• al-Bāqillānī, Abū Bakr Muḥammad ibn al-Ṭayyib ibn Muḥammad. al-Tamhīd fī l-radd ʿalá l-mulḥidah al-muʿaṭṭilah wa-l-Rāfiḍah wa-l-Ḳhawārij wa-l-Muʿtazilah. Edited by Muḥammad Maḥmūd al-Khuḍayrī - Muḥammad ʿAbd al-Hādī Abū Rīdah. Cairo: Dār al-Fikr al-ʿArabī, 1947.
• al-Bāqillānī, Abū Bakr Muḥammad ibn al-Ṭayyib ibn Muḥammad. Kitāb Tamhīd al-awāʾil wa-talkhīṣ al-dalāʾil. Edited by ʿImād al-Dīn Aḥmad Ḥaydar. Beirut: Muʾassasat al-Kutub al-Thaqāfiyyah, 1407/1987.
• al-Bazdawī, Abū l-Yusr Muḥammad ibn Muḥammad. Uṣūl al-dīn. Edited by Hans Peter Linss - Aḥmad Ḥijāzī al-Saqā. Cairo: al-Maktabah al-Azhariyyah li-l-Turāth, 2003.
• Berezin, Alexander A. “Simulation Argument in the Context of Ultimate Reality and Meaning”. Ultimate Reality and Meaning 29/4 (2006), 244-261. https://doi.org/10.3138/uram.29.4.244
• Bhattacharjee, Deep. Mandela Effect & Déjà Vu: Are We Living in a Simulated Reality? Preprint (September 29, 2021). https://doi.org/10.36227/techrxiv.16680904
• Bibeau-Delisle, Alexandre - Brassard, Gilles. “Probability and Consequences of Living Inside a Computer Simulation”. Proceedings of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences 477/2247 (2021). https://doi.org/10.1098/rspa.2020.0658
• Birch, Jonathan. “On the ‘Simulation Argument’ and Selective Scepticism”. Erkenntnis 78 (2013), 95-107. https://doi.org/10.1007/s10670-012-9400-9
• Bostrom, Nick. “The Simulation Argument: Some Explanations”. Analysis 69/3 (2009), 458-461. https://doi.org/10.1093/analys/anp063
• Bostrom, Nick. - Kulczycki, Marcin. “A Patch for the Simulation Argument”. Analysis 71/1 (2011), 54-61. https://doi.org/10.1093/analys/anq107
• Bostrom, Nick. “Are You Living in a Computer Simulation?”. Philosophical Quarterly 53/211 (2003), 243-255.
• Bostrom, Nick. “The Simulation Argument: Reply to Weatherson”. The Philosophical Quarterly 55/218 (2005), 90-97. https://doi.org/10.1111/j.0031-8094.2005.00387.x
• Bozkurt, Mustafa. Fahreddin Râzî’de Bilgi Teorisi. Ankara: Akçağ, 2016.
• Bulgen, Mehmet. “Mebdeʾ ve Meʿād: Kelam İlmi ve Modern Kozmoloji Açısından Evrenin Başlangıcı ve Sonu”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 63/2 (2022), 907-966. https://doi.org/10.33227/auifd.1140282
• Canan, Sinan. Değişen Be(y)nim. İstanbul: Tuti Kitap, 2015.
• Chalmers, David J. Reality+: Virtual Worlds and the Problems of Philosophy. New York: W. W. Norton & Company, 2002.
• Chung, Ding-Yu. “We Are Living in a Computer Simulation”. Journal of Modern Physics 7/10 (2016), 1210-1227. https://doi.org/10.4236/jmp.2016.710110
• Çelebi, İlyas. “Giriş”. Mutezile’nin Beş İlkesi: Sharḥ al-Uṣūl al-khamsah. auth. Abū l- Ḥasan Qāḍī l-quḍāh ʿAbd al-Jabbār ibn Aḥmad al-Hamadānī. 11-61. Edited and translated by İlyas Çelebi. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2013.
• Dağ, Mehmet. “Eş’arî Kelâmında Bilgi Problemi”. İslâm İlimler Enstitüsü Dergisi 4 (1980), 97-114.
• Demir, Osman. “Teselsül”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 40/536-538. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
• Demircioğlu, Erhan. Makinedeki Hayalet Zihin Felsefesine Giriş. Ankara: Fol Yayıncılık, 2022.
• Doidge, Norman. The Brain That Changes Itself: Stories of Personal Triumph from the Frontiers of Brain Science. New York: Penguin Books, 2014.
• Drob, Sanford L. “Are You Praying to a Videogame God? Some Theological and Philosophical Implications of the Simulation Hypothesis”. International Journal of Philosophy and Theology 84/1 (2023), 77-91. https://doi.org/10.1080/21692327.2023.2182822
• Eagleman, David. The Brain: The Story of You. Edinburgh: Canongate, 2015.
• Falk, Dan. “The Simulated World According to David Chalmers.” Nautilus (2022). Accessed February 19, 2024. https://nautil.us/the-simulated-world-according-to-david-chalmers-238417/
• Ferhat, Savaş. “Dijital Dünyanın Gerçekliği, Gerçek Dünyanın Sanallığı Bir Dijital Medya Ürünü Olarak Sanal Gerçeklik”. TRT Akademi 1/2 (2016), 724-746.
• Görücü, Ömer Faruk. “Simulation and God”. Tabula Rasa: Felsefe ve Teoloji 42 (2024), 1-13.
• Grupp, Jeff. “The Implantation Argument: Simulation Theory Is Proof That God Exists”. Metaphysica 22/2 (2021), 189-221. https://doi.org/10.1515/mp-2020-0014
• Harari, Yuval Noah. Homo Deus: A Brief History of Tomorrow. Toronto, Ontario: Signal, 2016.
• al-Jurjānī, Abū l-Ḥasan ʿAlī ibn Muḥammad al-Sayyid al-Sharīf. Mevâkıf Şerhi: Sharḥ al-Mawāqif. Edited and translated by Ömer Türker. 3 vols. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2015.
• al-Juwaynī, Abū l-Maʿālī Rukn al-Dīn ʿAbd al-Malik ibn ʿAbd Allāh. Kitāb al-Irshād ilá qawāṭiʿ al-adillah fī uṣūl al-iʿtiqād,. Edited by Muḥammad Yūsuf Mūsá - ʿAlī ʿAbd al-Munʿim ʿAbd al-Ḥamīd. Cairo: Maktabat al-Khānjī, 1950.
• al-Juwaynī, Abū l-Maʿālī Rukn al-Dīn ʿAbd al-Malik ibn ʿAbd Allāh. Al-Shāmil fī uṣūl al-dīn. Edited by ʿAlī Sāmī al-Nashshār - Suhayr Muḥammad Mukhtār - Fayṣal Budayr ʿAwn. Alexandria: Munshaʾat al-Maʿārif, 1969.
• Kaya, Emrah. Metaverse. İstanbul: Nemesis Kitap, 2022.
• Kipping, David. “A Bayesian Approach to the Simulation Argument”. Universe 6/8 (2020). https://doi.org/10.3390/universe6080109
• Künüçen, H. Hale - Samur, Serpil. “Dijital Çağın Gerçeklikleri Sanal, Artırılmış, Karma ve Genişletilmiş Gerçeklikler Üzerine Bir Değerlendirme”. Yeni Medya 11 (2021), 38-62.
• Kurzweil, Ray. The Singularity Is Near: When Humans Transcend Biology. East Rutherford: Penguin Publishing Group, 2005.
• Lau, Leon L. - Lau, Wang. “Vital Phenomena: Life, Information, and Consciousness”. All Life 13/1 (2020), 151-163. https://doi.org/10.1080/26895293.2020.1734670
• Lim, Abraham. “Why We Are Not Living in the Computer Simulation”. International Journal for the Study of Skepticism 12/4 (2022), 331-351.
• Longo, Anna. “How the True World Finally Became Virtual Reality”. Filozofski Vestnik 42/2 (2021), 281-303. https://doi.org/10.3986/fv.42.2.13
• al-Māturīdī, Abū Manṣūr Muḥammad ibn Muḥammad. Kitāb al-Tawḥīd. Edited by Bekir Topaloğlu - Muḥammed Ārūchī. Ankara: İSAM Yayınları, 2003.
• Mihelj, Matjaž - Novak, Domen - Beguš, Samo. Virtual Reality Technology and Applications. Dordrecht: Springer, 2014.
• al-Nasafī, Abū l-Muʿīn Maymūn ibn Muḥammad. Kitāb al-Tamhīd li-qawāʿid al-tawḥīd. Edited by Ḥasan Aḥmad Jīb Allāh. Cairo: Dār al-Ṭibāʿah al-Muḥammadiyyah, 1986.
• al-Nasafī, Abū l-Muʿīn Maymūn ibn Muḥammad. Tabṣirat al-adillah fī uṣūl al-dīn. Edited by Hüseyin Atay - Şaban Ali Düzgün. 2 volumes. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1993.
• Neukart, Florian - Indset, Anders - Pflitsch, Markus - Perelshtein, Michael R. “Constraints, Observations, and Experiments on the Simulation Hypothesis”. SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/ssrn.4298633
• O’Gieblyn, Meghan. God, Human, Animal, Machine: Technology, Metaphor, and the Search for Meaning. New York: Knopf Doubleday Publishing Group, 2021.
• Özcan, Hanifi. Mâtürîdîde Bilgi Problemi. İstanbul: İFAV Yayınları, 1993.
• al-Qāḍī ʿAbd al-Jabbār, Abū l- Ḥasan Qāḍī l-quḍāh ʿAbd al-Jabbār ibn Aḥmad al-Hamadānī. Mutezile’nin Beş İlkesi: Sharḥ al-Uṣūl al-khamsah. Edited and translated by İlyas Çelebi. 2 vols. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2013.
• al-Rāzī, Abū ʿAbd Allāh Fakhr al-Dīn Muḥammad ibn ʿUmar. Nihāyat al-ʿuqūl fī dirāyat al-uṣūl. Edited by Saʿīd ʿAbd al-Laṭīf Fūdah. 4 vols. Beirut: Dār al-Dhakhāʾir, 2015.
• Rosenthal, Franz. Knowledge Triumphant: The Concept of Knowledge in Medieval Islam. Boston, Leiden: Brill, 2007.
• Steinhart, Eric. “Theological Implications of the Simulation Argument”. Ars Disputandi 10/1 (2010), 23-37. https://doi.org/10.1080/15665399.2010.10820012
• Sumardani, Dadan - Putri, Agustiani - Saraswati, Rahma Rosaliana - Muliyati, Dewi - Bakri, Fauzi. “Virtual Reality Media: The Simulation of Relativity Theory on Smartphone”. Formatif: Jurnal Ilmiah Pendidikan MIPA 10/1 (2020), 13-24. https://doi.org/10.30998/formatif.v10i1.5063
• al-Taftāzānī, Saʿd al-Dīn Masʿūd ibn Fakhr al-Dīn ʿUmar. Sharḥ al-ʿAqāʾid al-Nasafiyyah. Edited by ʿAbd al-Salām ibn ʿAbd al-Hādī Shannār. Beirut: Dār al-Bayrūtī - Dār Ibn ʿAbd al-Hādī, 1428/2007.
• Topaloğlu, Bekir. “Hudûs”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 18/304-309. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
• Treder, Mike. “Emancipation from Death”. The Scientific Conquest of Death Essays on Infinite Lifespans. USA: Libros en Red, 2004.
• Virk, Rizwan. The Simulation Hypothesis: an MIT Computer Scientist Shows Why AI, Quantum Physics and Eastern Mystics Agree We Are in a Video Game. Mountain View, California: Bayview Books, 2019.
• Weatherson, Brian. “Are You a Sim?” The Philosophical Quarterly 53/212 (2003), 425-431. https://doi.org/10.1111/1467-9213.00323
• Yılmaz, Aykut Alper. “Simulation Hypothesis and Theism: An Assessment in the Context of Multiverse”. Eskiyeni 51 (2023), 992-1006. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1385697
• Yörükan, Yusuf Ziya. “İslâm Akaid Sisteminde Gelişmeler ve Ebu Mansur Matüridî”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2-3 (1953), 127-142.