Rethinking Propositions Beyond Tautology: al-Suhrawardī on the Ontological Basis of Propositions

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 1, 1 - 28, 30.06.2025

Zehra Oruk Akman

https://doi.org/10.12730/is.1675050

Öz

This study examines Shihāb al-Dīn al-Suhrawardī’s ontological critique of tautology within his Illuminationist philosophy. Al-Suhrawardī challenges the Aristotelian view of tautologies such as “A is A” as meaningful, arguing that they lack epistemic value by failing to distinguish between the subject and predicate. His essence-based ontology demands that valid propositions involve distinct concepts fulfilling different epistemic roles. Tautologies, by collapsing this distinction, do not yield true judgment. This research analyzes al-Suhrawardī’s position through his primary texts and a comparative reading of select medieval commentators. Methodologically, it combines close textual analysis with historical interpretation to show how his metaphysics shapes his logic. This study contributes to two areas: it repositions al-Suhrawardī as a critical figure in the history of logic and metaphysics, and it offers a conceptual framework that bridges logical form with ontological substance, highlighting the continued relevance of his thought to contemporary debates in logic, semantics, and the foundations of meaningful judgment.

Anahtar Kelimeler

Logic , al-Suhrawardī , existence , proposition , tautology , subject , predicate

Etik Beyan

In this study, the AI-powered language model ChatGPT, developed by OpenAI, was used as a supportive tool for language editing. All content was produced under the academic supervision and responsibility of the author.

Teşekkür

I would like to thank The Scientific and Technological Research Council of Türkiye (TÜBİTAK) for supporting me in 2022-2023 as a visiting fellow at Harvard University during which period I conducted research for the present study. Also, I would like to thank Dr. Khalina Normaiza Mohammed Khalili her helpful remarks on an earlier draft of this paper.

Totolojinin Ötesinde Önermeleri Yeniden Düşünmek: Sühreverdî’de Önermelerin Ontolojik Temeli

Öz

Bu çalışma, Şihâbeddin es-Sühreverdî’nin İşrâkî felsefesi çerçevesinde totolojiye yönelik ontolojik eleştirisini incelemektedir. Sühreverdî, “A, A’dır” gibi totolojik ifadelerin anlamlı olduğu yönündeki Aristotelesçi görüşe karşı çıkar; konu ve yüklem arasında bir ayrım yapılmadığı için bu tür ifadelerin epistemik bir değer taşımadığını savunur. Ona göre, geçerli bir önerme, farklı epistemik işlevleri olan ayrı kavramlar içermesi gerekir. Totolojiler ise bu ayrımı ortadan kaldırarak gerçek bir yargı ortaya koyamaz. Bu araştırma, Sühreverdî’nin tutumunu hem birincil kaynakları üzerinden hem de seçilmiş bazı Orta çağ şarihleri ile karşılaştırmalı bir okumayla analiz etmektedir. Yöntemsel olarak, metin merkezli çözümleme ile tarihsel yorumlamayı birleştirerek onun metafiziğinin mantık anlayışını nasıl şekillendirdiğini ortaya koymaktadır. Çalışma literatüre iki temel katkı sunmaktadır: Sühreverdî’yi mantık ve metafizik tarihinde eleştirel bir figür olarak konumlandırır ve mantıksal biçim ile ontolojik içerik arasındaki bağı kuran kavramsal bir çerçeve sunarak onun düşüncesinin çağdaş tartışmalar açısından taşıdığı güncelliği vurgular.

Anahtar Kelimeler

Mantık , Sühreverdi , Varlık , Önerme , Totoloji , Konu , Yüklem.

Kaynakça

• Akkanat, Hasan. Kadı Siraceddin el-Ürmevi ve Metaliu’l-Envar (Tahkik, Çeviri, İnceleme). Ankara: Ankara University, Institute of Social Sciences, Ph.D. Dissertation, 2006.
• Ayer, Alfred Jules. Language, Truth and Logic. London & New York: Penguin Books, 1971.
• Bekiryazıcı, Eyüp. Şihâbeddin Sühreverdî’nin Felsefesinde Ontoloji Problemi. Erzurum: Atatürk University, Institute of Social Sciences, Ph.D. Dissertation, 2005.
• Benevich, Fedor. “The Essence-Existence Distinction: Four Elements of the Post-Avicennian Metaphysical Dispute (11–13th Centuries)”. Oriens 45/3-4 (2017), 203-258. https://doi.org/10.1163/18778372-04503004
• Bussmann, Hadumod. Routledge Dictionary of Language and Linguistics. Translated and edited by Gregory P. Trauth - Kerstin Kazzazi. London & New York: Routledge, 2006.
• Büyükköse, Şerife - Çakır, Özlem. Ayrık Matematik. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2019.
• Çelik, Zeynep. Diyalojik İlgisizlik. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2025.
• Grünberg, Teo. Modern Logic. Ankara: METU Press, 2002.
• al-Ḥaydarī, Sayyid Kamāl. Sharḥ Kitāb al-Manṭiq li-l-ʿAllāmah Muḥammad Riḍā al-Muẓaffar. Baghdad: Muʾassasat al-Imām Jawād li-l-Fikr wa-l-Thaqāfah, 2015.
• al-Ḥaydarī, Sayyid Kamāl. Sharḥ Bidāyat al-ḥikmah. Edited by Khalīl Rizq. Qom: Dār Farāqid li-l-Tibāʿah wa-l-Nashr, 1431/2010.
• Hussain, Karama Hassan. “Tautology and Pleonasm in Political Interviews: A Semantic Study”. Journal of the College of Languages 50 (2024), 59-84. https://doi.org/10.36586/jcl.2.2024.0.50.0059
• Ibn Sīnā, Abū ʿAlī al-Ḥusayn ibn ʿAbd Allāh. Al-Shifāʾ al-Manṭiq: al-Maqūlāt. Edited by Aḥmad Fuʾād al-Aḥwānī et al. Qom: Maktabat Āyat Allāh al-Marʿashī al-Najafī, 2006.
• Ibn Sīnā, Abū ʿAlī al-Ḥusayn ibn ʿAbd Allāh. Al-Shifāʾ al-Manṭiq 1: al-Madkhal. Edited by George C. Anawati - Maḥmūd al-Ḥuḍayrī - Aḥmad Fuʾād al-Ahwānī. Cairo: Wizārat al-Maʿārif al-ʿUmūmiyyah, 1371/1952.
• Kaukua, Jari. “Iʿtibārī Concepts in Suhrawardī: The Case of Substance.” Oriens 48/1-2 (2020), 40-66. https://doi.org/10.1163/18778372-04801003
• al-Kashshī, Zayn al-Dīn ʿAbd al-Raḥmān ibn Muḥammad (as Zeynuddîn Keşşî). Mantık: Hadâiku’l-Hakâik [Logic Section of Ḥadāiq al-ḥaqāiq]. Edited and translated by Ali Rıza Şahin. Ankara: Kitabe Yayınları, 2024.
• al-Khāqānī, Muḥammad Ṭāhir Āl Shubayr. al-Mathal al-aʿlá fī l-manṭiq. Qom: Anwār al-Hudá, 1435 AH.
• Kılıç, Cevdet. “Sühreverdî’nin Varlık Düşüncesinde Nurlar Hiyerarşisi ve Meşşâî Felsefe ile Karşılaştırılması”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/2 (December 2008), 55-72.
• Kömürcü, Kamil. “Meşşâî Burhandan İşrâkî İrfana Sühreverdî el-Maktül’ün Mantık Anlayışı”. Universal Journal of Theology 2/1 (2017), 58-73.
• Movahed, Zia. “Suhrawardi on Syllogisms”. Sophia Perennis 2/4 (2010), 5-18.
• Muẓaffar, Muḥammad Riḍā. Al-Manṭiq. Beirut: Dār al-Taʿāruf li’l-Maṭbūʿāt, 3rd ed., 2006.
• Oruk Akman, Zehra. Klasik Mantıkta Yargının Onto-Epistemolojisi: Konusunun Varlığı Bakımından Önermeler. Ankara: Elis Yayınları, 2024.
• Özel, Elif. “Mehmet Naci Bolay ve Mantıkçılığı”. Cumhuriyetimizin 100. Yılında Felsefecimiz. Edited by Elif Özel. 2/109-117. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2023.
• Özkılıç, İbrahim. Sadru’ş-Şerîa’nın Ta’dîlu’l-Ulûm’unun Mantık Bölümü: Metin ve İnceleme. İstanbul: Marmara University Social Sciences Institute, Ph.D. Dissertation, 2022.
• Özturan, Mehmet. “Yüklemleme Dilemması: Taşköprüzade’nin Dışsal Özdeşlikçi Yüklemleme Teorisi”. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları 41 (2020),167-180.
• Rahman, Shahid - Seck, Alioune. “Suhrawardī’s Stance on Modalities and His Logic of Presence”. Conference on Arabic Logic in Honour of Tony Street, Berkeley, United States, 2022.
• Razavi, Mehdi Amin. Suhrawardi and the School of Illumination. Edited by Ian Richard Netton. Surrey: Curzon Press, 1997.
• al-Rāzī, Abū ʿAbd Allāh Quṭb al-Dīn Muḥammad ibn Muḥammad. Lawāmiʿ al-asrār bi-sharḥ Maṭāliʿ al-anwār. Edited by Abū l-Qāsim al-Rāḥmānī. 3 Volumes. Tehran: Iranian Institute of Philosophy, n. d.
• al-Rifāʿī, ʿAbd al-Jabbār. Mabādiʾ al-falsafah al-Islāmiyyah. Beirut: Dār al-Hādī, 2001.
• Rizvi, Sajjad H. “An Islamic Subversion of the Existence-Essence Distinction? Suhrawardī’s Visionary Hierarchy of Lights”. Asian Philosophy 9/3 (1999), 219-227.
• Rushdi, Ali Muhammad - Zarouan, Mohamed - Alshehri, Taleb Mansour - Rushdi, Muhammad Ali. “A Modern Syllogistic Method in Intuitionistic Fuzzy Logic with Realistic Tautology”. The Scientific World Journal 1 (2015), 1-12. https://doi.org/10.1155/2015/327390
• Ṣadr al-sharīʿah al-Thānī ʿUbayd Allāh ibn Masʿūd al-Maḥbūbī. “Sharḥ Taʿdīl al-ʿulūm/Taʿdīl al-mīzān”. In Sadru’ş-Şerîa’nın Ta’dîlu’l-Ulûm’unun Mantık Bölümü: Metin ve İnceleme by İbrahim Özkılıç, İstanbul: Marmara University Social Sciences Institute, Ph.D. Dissertation, 2022.
• Şahin, Ali Rıza. Zeynuddin el-Keşşî’de Önermeler. Ankara: Kitabe Yayınları, 2023.
• al-Samarqandī, Shams al-Dīn Muḥammad ibn Ashraf. Sharḥ al-Qisṭās. Edited by Mahrdād Ḥasanbagī. Tehran: Intishārāt-i Ṭūs, 2016.
• al-Suhrawardī, Abū l-Futūh Shihāb al-Dīn Yaḥyá ibn Ḥabash. “Kitāb Ḥikmat al-ishrāq.” Majmūʿah-ʾi duwwum-i Muṣannafāt-i Shaykh-i Ishrāq Shihāb al-Dīn Yaḥyá al-Suhrawardī dar ḥikmat-i ilāhī. Edited by Henry Corbin. 1-260. Tehran: Instītū Īrān va Farānsah, 1952.
• al-Suhrawardī, Abū l-Futūh Shihāb al-Dīn Yaḥyá ibn Ḥabash. Manṭiq Talwīḥāt. Edited by ʿAlī Akbar Fayyāḍ. Tehran: Ṭabʿat Jāmiʿat Tahrān, 1955.
• al-Suhrawardī, Abū l-Futūh Shihāb al-Dīn Yaḥyá ibn Ḥabash. The Philosophy of Illumination (Ḥikmat al-ishrāq). Edited and translated by John Walbridge - Hossein Ziai. Provo, Utah: Brigham Young University Press, 1999.
• al-Suhrawardī, Abū l-Futūh Shihāb al-Dīn Yaḥyá ibn Ḥabash. al-Mashāriʿ wa-l-muṭāraḥāt. Edited by Maqṣūd Muḥammadī - Ashraf ʿĀlīpūr. Qom: Markaz-i Pazhūhishī-yi ʿUlūm-i Islāmī, 2006.
• al-Ṭabāṭabāʾī, Muḥammad Ḥusayn. Bidāyat al‐ḥikmah. Edited by ʿAbbās ʿAlī al‐Zāriʿī al-Sabzwārī. Kum: Muʾassasat al-Maʿārif al-Islāmiyyah, 1377 HS.
• al-Ṭūsī, Abū Jaʿfar Nasīr al-Dīn Muḥammad ibn Muḥammad. Asās al-iqtibās fī l-manṭiq. Translated by Mullā Khusraw. Edited by Ḥasan al-Shāfiʿī - Muḥammad Saʿīd Jamāl al-Dīn. Cairo: al-Majlis al-Aʿlá li-l-Thaqāfah, 2004.
• Walbridge, John - Ziai, Hossein. “Translators’ Introduction”. The Philosophy of Illumination: Ḥikmat al-ishrāq, auth. Abū l-Futūh Shihāb al-Dīn Yaḥyá ibn Ḥabash al-Suhrawardī. xv-xxxvii. Provo, Utah: Brigham Young University Press, 1999.
• Zainonc, Marek. “Probability Distribution for Simple Tautologies”. Theoretical Computer Science 355/2 (2006), 243-260. https://doi.org/10.1016/j.tcs.2006.01.002
• Zamboni, Francesco Omar. “Weak Discourses on People’s Lips: Fakhr al-Dīn al-Rāzī against Representationalism and Conceptualism”. Nazariyat 9/2 (2023), 69-112.