The Role of Religious and Spiritual Factors in Coping with Psychosocial Problems in Refugee Adolescents

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1, 61 - 94, 08.07.2024

Nur Pamuk Kuru Fatma Baynal

https://doi.org/10.12730/is.1320339

Öz

Adolescence is a challenging time when individuals experience rapid physical, emotional, and spiritual changes. This period may bring both opportunities and challenges. The situation may become more difficult when adolescents live in difficult circumstances, such as migration. Spending adolescence in refugee circumstances can lead to negative and traumatic situations for adolescents. The purpose of this study is to examine the psychosocial adjustment of refugee adolescents and to determine how they deal with trauma and negative experiences and how they cope with negative situations. This study aimed to understand the extent to which adolescent refugees who struggle with psychosocial problems resort to religious and spiritual methods and what coping styles they implement. Therefore, qualitative research was conducted through semistructured interviews with 50 adolescent refugees aged 11-19 years from different neighborhoods of Istanbul. To ensure the homogeneity of the study, attention was given to the age of the participants and to include both male and female participants. According to the results of the study, the most common psychosocial problems to which refugee adolescents are exposed are witnessing war, death, the loss of loved ones, and being forced to migrate. The participants had issues related to security, basic human needs, health, education, and housing. However, refugee adolescents were likely to use positive coping styles, including praying, reading the Qurʾān, gratitude, patience, and attributing good. The findings show that religious and spiritual factors are important for refugee adolescents’ attempts to cope with psychosocial problems. In addition, positive religious coping styles are significant for posttraumatic growth and development.

Anahtar Kelimeler

Refugees, adolescence, migration, religious coping, psychosocial problems, psychology of religion

Kaynakça

• Akbaş, Emrah. “Göç ve Sosyal Politikalar”. Göç ve Uyum Sempozyumu Kadem Gözlem Raporu. 11-12. Ankara: Kadem, 2017.
• Akdemir, Ayşegül. “Syrians in Turkey: A Review of Literature”. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 5/1 (2019), 323-336.
• Akkır, Ramazan. “Din, Sosyalleşme ve Toplumsal Uyum: Suriyeli Mülteciler Örneği”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Degisi 11/2 (2019), 953-971.
• Altınışık, Esra. Suriyeli Ergenlerde Travma Sonrası Büyüme ve Psikolojik Problemler ile İlişkili Faktörler. İstanbul: İbn Haldun University, Graduate School of Education, Master’s Thesis, 2020.
• American Psychological Association. Crossroads: The psychology of immigration in the new century. Report of the Presidential Task Force on Immigration. Washington, DC: Author. Taskforce members: Suarez-Orozco, C. (Chair), Birman, D., Casas, M., Nakamura, N., Tummala-Narra, P., Zarate, M., 2012. http://www.apa.org/topics/immigration/immigration-report.pdf
• Arslan, İbrahim, Bozgeyik, Yusuf, Alancıoğlu, Erdal. “Göçün Ekonomik ve Toplumsal Yansımaları: Gaziantep’teki Suriyeli Göçmenler Örneği”. İlahiyat Akademi 4 (2016), 129-148.
• Atkinson, Rita L., Atkinson, Richard C., Hilgard, Ernest R. (1983). Introduction to psychology. United Kingdom: Harcourt Brace Jovanovich.
• Ayten, Ali. Tanrı’ya Sığınmak. İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.
• Ayten, Ali, Sağır, Zeynep. “Dindarlık, Dinî Başa Çıkma ve Depresyon İlişkisi: Suriyeli Sığınmacılar Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47(2014), 5-18. https://doi.org/10.15370/muifd.86222
• Ayten, Ali, Yıldız, Refik. “Dindarlık, Hayat Memnuniyeti İlişkisinde Dinî Başa Çıkmanın Rolü Nedir? Emekliler Üzerine Bir Araştırma”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 16/1 (2016), 281-308.
• Ayten, Ali, Göcen, Gülüşan, Sevinç, Kenan, Öztürk, Eyyüp Ensar. “Dini Başa Çıkma, Şükür ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi: Hastalar, Hasta Yakınları ve Hastane Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 12/2 (2012), 45-79.
• Basut, Ebru. “Stres, Başa Çıkma ve Ergenlik”. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 13/1 (2006), 31-36.
• Batan, Sabriye Nazlı, Ayten, Ali. “Dinî Başa Çıkma, Psikolojik Dayanıklılık ve Yaşam Doyumu İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 15/3 (2015), 67-92.
• Batan, Sabriye Nazlı. Yetişkinlerde Psikolojik Dayanıklılık ve Dini Başa Çıkmanın Yaşam Doyumuna Etkileri. İstanbul: Marmara University, Institute of Social Sciences, PhD. Dissertation, 2016.
• Berry, John W. “A Psychology of Immigration”. Journal of Social Issues 57/3 (2001), 615-631. https://doi.org/10.1111/0022-4537.00231
• Bulut, Hasan. “Kur’an Bağlamında Sabır ve Şükür İlişkisi”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (Aralık 2020), 338-355. https://doi.org/10.34085/buifd.809901
• Çağrıcı, Mustafa. “Tevekkül”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/1-2. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Can, Neslihan. Başa Çıkma Davranışına Kaynak Oluşturan Dini İnanç ve Değerler Üzerine Bir Değerlendirme. Bursa: Uludağ University, Institute of Social Sciences, Master’s Thesis, 2019.
• Canşı, Firdevs. “Psikoterapi Sürecinde Manevi Temelli Müdahaleler”. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi 4 (December 2021), 97-111.
• Çelenk, Burcu, Peker, Adem. “Ergenlerde Benlik Saygısının, Stresle Başa Çıkma Tarzları ile Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişkideki Aracılık Rolü”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 7/4 (Nisan 2020), 147-162.
• Cengiz, Erdi. Suriyeli Ortaokul Öğrencilerinin Psikososyal Uyum Sorunları ile Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Mersin: Çağ University, Institute of Social Sciences, Master’s Thesis, 2018.
• Cesur, Nur. Hemodiyaliz Hastalarında Travma Sonrası Büyüme. Din ve Maneviyat: Karşılıklı İlişki Üzerine Nitel Bir Araştırma. İstanbul: Marmara University, Institute of Social Sciences, Master’s Thesis, 2021.
• Chan, K. Jacky, Young, Marta Y., Sharif, Noor. “Well-being After Trauma: A Review of Posttraumatic Growth Among Refugees”. Canadian Psychology/Psychologie canadienne 57/4 (2016), 291-299. https://doi.org/10.1037/cap0000065
• Cobb, Cory L., Branscombe, Nyla R, Meca, Alan; Schwartz, Seth, Xie, Dong, Zea, Maria C., Molina, Ludwin E., Martinez Jr., Charles R. “Toward a Positive Psychology of Immigrants”. Perspectives on Psychological Science 14/4 (2019), 619-632. https://doi.org/10.1177/1745691619825848
• Demirkapı, Esra Ş. Çocukluk Çağı Travmalarının Duygu Düzenleme ve Kimlik Gelişimine Etkisi ve Bunların Psikopatolojiler ile İlişkisi. Aydın: Adnan Menderes University, Graduate School of Health Sciences, Master’s Thesis, 2013.
• Dinçel, Esen. Ergenlik Dönemi Gelişimsel Ödevleri ve Psikolojik Problemler. Ankara: Ankara University, Institute of Social Sciences, Master’s Thesis, 2006.
• Doğan, Mebrure. Sabır Psikolojisi: Pozitif Psikoloji Bağlamında Bir Araştırma. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2016.
• Doğrusanık, Hanife Büşra F. Beş Oturumluk Bir Psikososyal Destek Programının Mülteci ve Türk Ortaokul Öğrencileri Üzerinde Etkisi: Sultanbeyli Örneği. İstanbul: Üsküdar University, Institute of Social Sciences, Master’s Thesis, 2020.
• Ekşi, Halil. Başaçıkma, Dini Başaçıkma ve Ruh Sağlığı Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma: Eğitim, İlahiyat ve Mühendislik Fakültesi Öğrencilerinin Karşılaştırılması. Bursa: Uludağ University, Institute of Social Sciences, PhD. Dissertation, 2001.
• Elkind, D. (1970). Erik Erikson’s eight ages of man. New York Times Magazine, 5, 25-27.
• Eryılmaz, Ali. “Ergenlik Döneminde Stres ve Başa Çıkma”. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 6/2 (2009), 20-37.
• Eryücel, Sema. Yaşam Olayları ve Dini Başa Çıkma. Ankara: Ankara University, Institute of Social Sciences, PhD. Dissertation, 2013.
• Foka, Sevasti, Hadfield, Kristin, Pluess, Michael, Mareschal, Isabelle. “Promoting Well-being in Refugee Children: An Exploratory Controlled Trial of a Positive Psychology Intervention Delivered in Greek Refugee Camps”. Development and Psychopathology 33/1 (2021), 87-95. https://doi.org/10.1017/S0954579419001585
• Gander, Mary J., Gardiner, Harry W., Bass, George M. Child and Adolescent Development. United States of America: Little, Brown, 1981.
• Carman S. Gill, Casey A. Barrio Minton, Jane E. Myers. “Spirituality and Religiosity: Factors Affecting Wellness among Low-Income, Rural Women”. Journal of Counseling & Development 88/3 (2010), 293-302. https://doi.org/10.1002/j.1556-6678.2010.tb00025.x
• Göcen, Gülüşan. Şükür: Pozitif Psikolojiden Din Psikolojisine Köprü. İstanbul: DEM Yayınları, 2014.
• Göçmez, Ensar. Göç ve Kente Uyum Sürecinde Kimlik İnşası ve Din: Zeytinburnu Afganistan Özbekleri Örneği. Kayseri: Erciyes University Institute of Social Sciences, PhD. Dissertation, 2022.
• Güleçer, Esra. Üniversite Öğrencilerinde Travma Sonrası Büyümenin Yordayıcıları Olarak Kendini Toparlama Gücü ve Dengeli Yaşam Algısı. Kocaeli: Kocaeli University, Institute of Social Sciences, Master’s Thesis, 2021.
• Güler, Özlem Aydın. “Depresyon Belirtileri ve Stresle Başa Çıkma Yöntemleri ile Dindarlıkla İlgili Bazı Değişkenler Arasındaki İlişki”. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi 8 (2016), 6-18.
• Güler, Özlem. “Dini İnanç ve Psikolojik Sağlık İlişkisine Dair Bir Değerlendirme”. Toplum Bilimleri Dergisi 4/8 (December 2010), 95-105.
• Gündüz, Turgay. “Ergenlik Dönemi Din Eğitimi”. Etkili Din Öğretimi. Ed. Şaban Karaköse. 73-102. 2. Edition. İstanbul: TİDEF Yayınları, 2010.
• Gürses, İbrahim, Kılavuz, M. Akif. “Erikson’un Psiko-Sosyal Gelişim Dönemleri Teorisi Açısından Kuşaklararası Din Eğitimi ve İletişiminin Önemi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/2 (2011), 153-166.
• Hart, Daniel, Carlo, Gustavo. “Moral Development in Adolescence”. Journal of Research on Adolescence 15/3 (2005), 223-233. https://doi.org/10.1111/j.1532-7795.2005.00094.x
• Haşimoğlu, Ayşe, Aslandoğan,ka Alp. “Lise Öğrencilerinin Ergenlik Dönemi Sorunları ve Duygu Düzenleme Stratejileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Academic Review of Humanities and Social Sciences 1/2 (2018), 71-83.
• Herman, Judith. Trauma and Recovery: The Aftermath of Violence from Domestic Abuse to Political Terror. New York: Basic Books, 2015.
• Hökelekli, Hayati. Psikolojiye Giriş. Bursa: Emin Yayınları, 5. Edition, 2015.
• Jung, Carl G. (2010). Memories, Dreams, Reflections. United States of America: Benediction Classics, 2010.
• Kara, Büşra. “Kur’an’da Olumsuz Duyguların Kontrolü”. Journal of Analytic Divinity 5/1 (2021), 150-176. https://doi.org/10.46595/jad.874067
• Karaca, Faruk. Dinî Gelişim Psikolojisi, Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık. 2016.
• Karakaş, Ahmet Canan - Koç, Mustafa. “Stresle Başa Çıkma ve Dini Başa Çıkma Yöntemleri Arasındaki İlişki: Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 3/3 (2014), 610-631. https://doi.org/10.15869/itobiad.88954
• Karakaya, Handan. “Türkiye’de Göç Süreci ve Suriye Göçünün Etkileri”. Fırat Üniversitesi İİBF Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 4/2 (2020), 93-130.
• Karakaya Aydın, Şuheda. Arap Zorunlu Göçmenlerde Travmatik Yaşantılar, Göç Sonrası Yaşam Zorlukları ve Manevi Başa Çıkma ve Sosyal Destek Bağlamında Psikolojik Dayanıklık. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf University, Graduate School of Education, Master’s Thesis, 2019.
• Kavas, Erkan. “Dini Tutum, Stresle Başa Çıkma İlişkisi”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 37 (June 2013), 143-168.
• Kirman, Mehmet A. - Dölek, İlbey (ed.). Göç ve Din: Disiplinlerarası Bir Yaklaşım. Ankara: Astana Yayınları, 2020.
• Koç, Mustafa. “Diasporik Yaşamın Psiko-Anatomisi – IV: Müslüman-Türk Göçmenlerin Kimlik-Anomi-Sosyal Dışlanma Biçimlenmeleri Üzerine Nitel Bir Çalışma”. Balıkesir Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/2 (2017), 295-348.
• Koenig, Harold G. “Religion, Spirituality, and Health: The Research and Clinical Implications”. International Scholarly Research Network (2012), 1-33. https://doi.org/10.5402/2012/278730
• Korkmaz, Sezai. “Olumlu ve Olumsuz Dini Başa Çıkma, Sosyal Medya Bağımlılığı ve Yalnızlık İlişkisi”. Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi 7/1 (2021), 237-271. https://doi.org/10.47424/tasavvur.883693
• Kula, Naci. “Deprem ve Dini Başa Çıkma”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (Haziran 2002), 234-255.
• Kulaksızoğlu, Adnan. Ergenlik Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2005.
• Kurçak, Ayşe Kesen. Türk Toplumunda Suriyeli Göçmenleri Kabul ve Uyumda Dindarlığın Rolü. Adana: Çukurova University Institute of Social Sciences, PhD. Dissertation, 2022.
• Mann, J. R., McKeown, R. E., Bacon, J., Vesselinov, R., & Bush, F. (2008). Religiosity, spirituality and antenatal anxiety in Southern US women. Archives of Women's Mental Health, 11, (2008) 19-26. https://doi.org/10.1007/s00737-008-0218-z
• Marcia, James E. Identity in adolescence. Handbook of adolescent psychology, 9, 11 (1980) 159-187.
• Naja Wadith J, Aoun Michaelangelo P, El Khoury Eliane, Abdallah Fabiola J Bou, Haddad Ramzi S. “Prevalence of Depression in Syrian Refugees and the Influence of Religiosity”. Comprehensive Psychiatry 68 (July 2016), 78-85. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2016.04.002
• Onur, Bekir. Gelişim Psikolojisi. Ankara: İmge Yayınları, 4. Edition, 1997.
• Orhan, Filiz, Dağcı, Abdullah. “Ergenlikte Dini Kimliğin İnşası: Sosyal Öğrenme Kuramı Açısından Bir Değerlendirme”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/7 (June 2015), 115-132.
• Özcan, Zeynep. “Mülteci Öğrencilerin Kültürel Uyumları ile Dinî Başa Çıkmaları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 23/1 (Haziran 2019), 127-147. https://doi.org/10.18505/cuid.510680
• Ulaşan Özgüle, E. Tuna, Sümer, Nebi. “Ergenlikte Duygu Düzenleme ve Psikolojik Uyum: Duygu Düzenleme Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması”. Türk Psikoloji Yazıları 20/40 (2017), 1-18.
• Pargament, Kenneth I. “God Help Me: Toward a Theoretical Framework of Coping for the Psychology of Religion”. Research in the Social Scientific Study of Religion 2 (1990), 195-224.
• Rieben, Isabelle, Huguelet, Philippe, Lopes, Francesco, Mohr, Sylvia, Brandt, Pierre-Yves. “Attachment and Spiritual Coping in Patients with Chronic Schizophrenia”. Mental Health, Religion & Culture 17/8 (September 2014), 812-826. https://doi.org/10.1080/13674676.2014.908045
• Sağır, Zeynep. “Kültürleşme, Dini Başa Çıkma ve Yaşam Memnuniyeti: Türkiye’de Yaşayan Yabancı Öğrenciler Üzerine Nicel Bir Araştırma”. Kilitbahir 17 (2020), 5-37. https://doi.org/10.5281/zenodo.4033461
• Şahin, Şükriye, Çövener Özçelik, Çağrı. “Ergenlik Dönemi ve Sosyalleşme”. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi 5/1 (2016), 42-49.
• Salo, Jari A., Qouta, Samir, Punamäki, Raija-Leena. “Adult Attachment, Posttraumatic Growth and Negative Emotions among Former Political Prisoners”. Anxiety, Stress, and Coping 18/4 (2005), 361-378. https://doi.org/10.1080/10615800500289524
• Sayıl, Melike, Uçanok, Zehra, Güre, Ayşen. “Erken Ergenlik Döneminde Duygusal Gereksinimler, Aileyle Çatışma Alanları ve Benlik Kavramı: Betimsel Bir İnceleme”. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 9/3 (2002), 155-166.
• Set, Turan, Dağdeviren, Hamdi Nezih, Aktürk, Zekeriya. “Ergenlerde Cinsellik”. Genel Tıp Dergisi 16/3 (2016), 137-141.
• Sirkeci, İbrahim, Yaylacı, Filiz Göktuna. “Küresel Hareketlilik Çağında Göç Kuramları ve Temel Kavramlar”. Kuramsal ve Uygulama Boyutları ile Türkiye’de Sığınmacı, Mülteci ve Göçmenlerle Sosyal Hizmetler. Compiled by Filiz Göktuna Yaylacı. 15-39. London: Transnational Press London, 2019.
• Spinks, G. Stephens. Psychology and Religion (An Introduction to Contemporary Views), London: Methuen & Co Ltd., 1963.
• Sulhan, Nazan. Çocukluk Çağı Travmalarının Yaşam Kalitesi ile İlişkisinde Üstbilişlerin Aracı Rolü. İstanbul: Işık University, Graduate School of Education, Master’s Thesis, 2021.
• Tamer, Mehmet, Birvural, Ali. “Zorunlu Göçlerin Toplumlarda Oluşturduğu Problemler”. Zorunlu Göçler ve Doğurduğu Sosyal Travmalar. 1-10. ed. Vahap Özpolat. Ankara: Hegem Yayınları, 2018.
• Tarhan, Nevzat. İnanç Psikolojisi ve Bilim: Ruh, Beyin ve Akıl Üçgeninde İnsanoğlu. İstanbul: Timaş Yayınları, 2019.
• Taşçi Yıldırım, Emine, Atar, Armağan. “İslam Ahlak Filozof ve Düşünürlerinde Üzüntüyle Başa Çıkma Yöntemleri”. Bilimname 49 (2023), 75-115. https://doi.org/10.28949/bilimname.1226044
• Torun, Talip. “Krize İlişkin Olumsuz Algılamaların Finans Sorumlularının Ruhsal ve Fiziksel Sağlıkları Üzerindeki Etkisi: Algılanan Sosyal Desteğin Rolü”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 33 (2015), 295-314.
• Türkmen, Merve. İlk Dönem Çocuk Ergenlerin (11-14 Yaş Arası) Alışveriş Davranışlarında Rol Model Etkisinin İncelenmesi. Sakarya: Sakarya University, Institute of Social Sciences, Master’s Thesis, 2014.
• Ulu, Mustafa, Çelik, Harun. “Suriyeli Mültecilerin Kullandıkları Başa Çıkma Yöntemleri ile Dindarlıkları Arasındaki İlişki”. Bilimname 40 (2019), 273-311. https://doi.org/10.28949/bilimname.646577
• Unterrainer, Human F., Lewis, Andrew J., Fink, Andreas. “Religious/Spiritual Well-Being, Personality and Mental Health: A Review of Results and Conceptual Issues”. Journal of Religion and Health 53/2 (2014), 382-392. https://doi.org/10.1007/s10943-012-9642-5
• Yağcı, Filiz, Sezgin, Esin. “Ergenlerin Manevi Zekaları ile Psikolojik Dayanıklılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi 5/2 (2021), 232-252. https://doi.org/10.52115/apjir.943876
• Yavuz, Kerim. Günümüzde İnancın Psikolojisi. Ankara: Boğaziçi Yayınları, 2013.
• Yavuz, Özge. Çocukluk Çağı Travmalarının Psikolojik Belirtileri ile Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri Arasındaki İlişkide Psikolojik Dayanıklılık ve Özyeterliliğin Aracı Rolü. İstanbul: İstanbul Arel University, Graduate School of Education, Master’s Thesis, 2021.
• Yörükoğlu, Atalay. Çocuk ve Ruh Sağlığı: Çocuğun Kişilik Gelişimi Yetiştirilmesi ve Ruhsal Sorunları. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1978.