“Varlık Olmak Bakımından Varlık” İfadesinin Sûfîlerce Yeniden Yorumlanması ve Bu Yorumun Metafizik Sonuçları

Yıl 2007, Sayı: 18, 27 - 47, 01.07.2007

Ekrem Demirli

Öz

Bilimler, önceden kanıtlanmış ve/veya kabul edilmiş bir konunun zâtî özelliklerini belirli bir yöntemle inceler. Bu bağlamda bilimleri, ele aldıkları konularla ilişkileri bakımından ikiye ayırmak mümkündür: Birinci tür bilimler, varlığı belirli bir yönü veya durumu itibariyle inceleyen bilimlerdir. Söz gelişi fizik, hareket ve durağanlığa konu olması yönüyle varlığı (cisimleri) inceler. Bu tarz bilimler, özel veya tikel bilimler diye adlandırılır. İkinci tür bilim ise varlığı “varlık olmak” bakımından inceler. “Metafizik” veya “ilmü mâ ba‘de’t-tabîa” (tabiattan sonra gelen şeyin ilmi) diye isimlendirilen bu bilim, bütün bilimlerin bir yönünü veya belirli bir durumunu inceledikleri varlığın kendisini konu edinir. Bu nedenle de “tümel bilim” diye isimlendirilir ve bütün bilimler için üst ve düzenleyici bilim hâline gelir. Çünkü “varlığı” salt “varlık olması bakımından” ele alması, onu özel-tikel bilimlerin meşruiyetini kendisinden aldıkları bilim hâline getirir.

Anahtar Kelimeler

metafizik, disiplin, var olmak

A New Interpretation of the Sufi Phrase “Being qua Being” and the Metaphysical Results of This Interpretation

Öz

The new Sufi interpretation which started with Ibn al-Arabi and Qonawi, while based on the traditional Sufi experience, at the same time aimed to convey this experience in a systematic manner; from the very beginning, this interpretation introduced a mi‘yar (standard) to the problem of subjective knowledge to try to overcome one of the main problem areas in Sufi thought. As a result, Sufism went beyond the traditional meaning and a new dimension that transformed it into metaphysics was added. In this period, the Sufis established a discipline known as al-ilm al-ilâhî (metaphysics), which had a subject, problems and principles; they took into account the scientific approach of Ibn Sina as well as their own experiences. In this article, the results of the new Sufi interpretation of the very widespread expression “being qua being”, the determination of the subject, problem and principles of metaphysics and the relationship between nature and existence and the theory of creation will be examined.

Anahtar Kelimeler

metaphysics, discipline, being, nature, eventuate

Kaynakça

• İbn Sînâ, Kitâbü’ş-Şifâ: Metafizik (çev. Ekrem Demirli ve Ömer Türker), İstanbul: Litera Yayıncılık, 2004.