Haber Televizyonlarinda Çevre Bilinci: Türkiye’de Yeşil Odakli Programlarin Yer Alma Sıklığı

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 9, 133 - 155, 01.05.2016

Kenan Duman

Öz

Medya, geçmişten günümüze bilgilendirme işlevi çerçevesinde kamuoyunun farkındalığını
artırmak konusunda önemli görevlerden birine sahiptir. Yazılı basınla başlayan bu görev teknolojinin
gelişmesi ile radyo ve televizyon alanı ile devam etmiştir. 1980 sonrası uydu ve kablo teknolojisiyle
televizyon dünyası tematik kanallarla tanışırken Türkiye’de de 1990’lı yılların son döneminde belli bir
kitleyi hedefleyen tematik televizyon kanalları kurulmuştur. Genel olarak haber televizyonlarından kamusal
hizmet sorumluluğu ile topluma olumlu sosyal davranışları özendiren programlarına daha fazla yer vermesi
beklenmektedir. Bu sosyal davranışlar arasında çevresel konularda kamu anlayışının oluşmasına yardımcı
olacak programlarda yer almaktadır. Çevre haberleri hem uyarıcı hem de soruna çözüm bulunması
noktasında kamuoyunu harekete geçirtmeye yönelik olarak medyada yer alması beklenir. Bu çalışmada,
Türkiye’deki haber televizyonlarında çevre programlarına verilen önemin hangi boyutta olduğu saptanarak,
prime time kuşağında çevre programlarının yer alma sıklığı incelenmiştir. Bu amaçla çalışmanın
sorunsalının sınanması için veri toplana tekniği olarak izleyici ölçümlerinde ilk sıralarda yer alan haber
kanallarının (NTV-TRT Haber-Haber Türk-CNN Türk) 01.03.2015-30.03.2015 tarihleri arasında aylık
yayın akışları içerik analizi yöntemi ile incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda haber televizyonlarında yer
alan çevre programlarının diğer yayın akışlarına göre oldukça az olduğu ortaya çıkmış ve bu durum
Türkiye’deki haber kanallarının da alternatif yayın politikalarına kapalı bir yayın akış sürecinin varlığını
ortaya koymuştur.  

Anahtar Kelimeler

Çevre Haberciliği, Haber televizyonculuğu, Gündem belirleme, Çevre bilinci ve medya, yeşil odaklı habercilik

Environmental Consciousness On News Televisions: The Media Coverage Of Green-Focused Programs In Turkey

Öz

From the past to present, the media has one of the most important roles in increasing public awareness
within the framework of its informative function. This role, which started with the printed media,
continued on the radio and television field with the development of technology. After 1980, while the
television world with the satellite and cable technology met the thematic channels, thematic television
channels aiming at certain target audience were established in Turkey in the last period of the 1990s. In
general, news televisions are expected to broadcast more programs encouraging public service responsibility
and positive social behaviors. Among these social behaviors, there will also be programs that will help to
create public understanding of the environmental issues. Environmental news is expected to take place in
the media for both stimulating and activating the public on finding a solution to the issue. In this study, the
level of the importance given to the environmental programs by the television channels in Turkey was
determined and media coverage of environmental program during prime time was analyzed. For this
purpose, monthly broadcasting stream between 01.03.2015 and 30.03.2015 of the news channels which lead
according to the audience measurements (NTV-TRT Haber-Haber Türk-CNN Türk) were analyzed with
the content analysis method. As a result of the study, it was found out that the environment programs in
news televisions are very low compared to other broadcasting stream and this situation revealed that also
the news channels in Turkey carry out a broadcasting stream process closed to the alternative broadcasting
policies.  

Anahtar Kelimeler

Environmental journalism, news broadcasting, agenda setting, environmental awareness and media, green-focused journalism

Kaynakça

• Aksel, Hakan, (2003) Tematik Yayıncılık Örneği Olarak Televizyon Haber Kanalları, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Alemdar Korkmaz, Kaya, Raşit, Radyo-Televizyonda Yeni Düzen, Ankara, TOBB Yayınları, 1993
• Atabek, Nejdet, “Gündem Belirleme Yaklaşımı”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı 7, 1998, 155-174.
• Bernadette West, Peter M. Sandman, Michael R. Greenberg, The Reporter’s Environmental Handbook, New Jersey: Rutgers, University Press, 1995.
• Darendeli Abdülvahap, (2013) Görsel-İşitsel Medya Özgürlüğü Uluslar Arası Düzenlemeleri, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı: 37, 268-308.İletişim Çalışmaları Dergisi Sayı 9 Bahar 2016
• Duman, Kenan, (2011), “Çevre Gazeteciliğinin Gelişimi ve Mesleki Örgütlenme Çalışmaları” Medya Ve Gündelik Yaşamda Çevre Gerçeği, Editör: Serkan Kırlı, Ümit Sarı, İstanbul, Aya Kitap, 49-64.
• Cengiz Temizkan, Ayşe, (2013), “Dünyanın Geleceği için Yeşil Bir Bakış: Çevre Gazeteciliği” Şövalyelik Mesleği Gazeteciliğin Uzmanlık Alanları, Editör: Şebnem Çağlar, Konya, Literatürk İnceleme Araştırma, 501-532.
• Encabo Manuel Nunez, (1997), “Gazetecilik Etiği Ve Demokrasi”, Medya Kültür Siyaset, Derleyen: Süleyman İrvan, Bilim Sanat Yayınları, Ankara, 443-467.
• Ergül, Hakan, (2000) Televizyonda Haberin Magazinleşmesi, İstanbul, İletişim Yayınları.
• Jarrell, Melissa L. (2007) Environmental Crime and the Media : News Coverage of Petroleum Refining Industry Violations. New York, NY, USA: LFB Scholarly Publishing LLC.
• Kalan, Özlem Gündüz, Çevre Bilinci-Tüketim ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk İlişkisi:NTV Yeşil Ekran Örneği, Medya Ve Gündelik Yaşamda Çevre Gerçeği, Editör: Serkan Kırlı, Ümit Sarı, İstanbul, Aya Kitap, 91-109.
• Kars, Neşe, (2010) Radyo Televizyon Haberciliği, İstanbul, Derin Yayınları.
• Kejanlıoğlu, Beybin (2004) “Medya Çalışmalarında Kamusal Alan Kavramı”, Kamusal Alan, Derleyen: Meral Özbek, İstanbul, Hil Yayınları.
• Lowenthal, David, (2000) Nature and morality from George Perkins Marsh to the millennium,. Journal of Historical Geography, 13–27.K. DUMAN Haber Televizyonlarında Çevre Bilinci 155
• Morgan, M. Medyaya Karşı George Gerbner, Çev: Veysel Batmaz, Güneş Ayas, İsmail Kovacı, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2014.
• Mutlu, Erol, Televizyonu Anlamak, Ayraç Yayınları, Ankara, 2008.
• O’Neill, John, (1998) “Piyasada Gazetecilik Yapmak”, Medya ve Gazetecilikte Etik Sorunlar, der. A. Belsey, R. Chadwick, çev. Nurçay Türkoğlu, İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 30-50.
• Özkoçak Yelda, Tufan Fırat “Çevre Duyarlılığı Kazandırmada Kitle İletişim Araçlarının Rolü: Radyo Haberciliği” 1. Ulusal, İletişim Ortamlarında Çevre Etkileşimi Sempozyumu İstanbul, Haziran, 2010.
• Tunalı, Nilüfer, Yüksek Tirajlı Gazetelerde Çevre Haberciliği, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı Genel Gazetecilik Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2009.
• Werner Severin, James Tankard, (1994) İletişim Kuramları, Çev: Ali Atif Bir, Serdar Sever, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Kibele Sanat Merkezi.