Semih Kaplanoğlu'nun Yusuf Üçlemesi Adlı Filmlerinin Rüya Bağlamında Eleştirel Psikanaliz Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 18, 26 - 63, 31.12.2020

Beyhan Ereke Coşar

Öz

Bir bireyin ya da toplumun yaşayış biçimi, nasıl davrandıkları, nelerden hoşlandıkları, ritüelleri, dini ve geleneksel törenleri savaş, doğal afetler, eğitim, hastalık, ölüm
karşısında yaşadığı travmalardan kısacası kültürel ve ekonomik anlamda ne kadar ve nasıl etkilendiklerini anlamak için psikanaliz kuramının büyük kurucusu Avusturyalı Sigmund Freud’u anlamak gerekir. Freud hastalarını tedavi ederken, bilgilerinin doğruluğundan kuşku duyduğu zamanlarda düşlerden faydalanarak kanılarının doğruluğunu kanıtlayabilme imkânı bulmuştur. Çalışmada psikanaliz, psikanaliz kavramları, rüya çalışmaları ve psikanalitik eleştiri tanımlarına genişçe yer verilmiştir. Bu makalede Semih Kaplanoğlu’nun üç filmi eleştirel psikanaliz kapsamında, rüya (düş) olgusuyla birlikte psikanaliz ve sinema ilişkisi incelenmiştir. Türk sinemasının yazan-yöneten kategorisine giren ödüllü yönetmen Semih Kaplanoğlu’nun Yumurta (2007), Süt (2008), Bal (2010) adlı Yusuf Üçlemesi filmleri
Yusuf’un orta yaş, gençlik, çocukluk dönemlerinde gördüğü rüyalar ve gündelik hayatı mevcut durumdan geçmişe gidilerek anlatılmaktadır. Yusuf’un orta yaş ve gençlik dönemlerini anlatan Yumurta ve Süt filmlerinde gördüğü anlamsız gibi görünen rüyaların çocukluğunu anlatan Bal filminde açığa çıktığı görülmektedir ve ayrıca Yusuf’un hayatında derin izler bırakan görsellerin, imgelerin olduğu anlaşılmaktadır. Bu filmlerdeki psikanaliz ip uçlarını saklayan mühim sahneler referans alınarak dört kategoriye ayrılarak çözümlenmiştir. Bu birimler; uzak geçmiş, kırılan yumurta, adak, kuyu, yüzleşmeden sonra rahatlama, yılan, amca, nar, dua, süt, kaz ve yayın balığı, telepati, ip, patika, okul, kahvaltı ve rüyaya dalıştır. Popüler kültürle birlikte her şeyin hızlıca tüketildiği şu günlerde Kaplanoğlu, unutulmaya yüz tutmuş geleneksel aile değerleri, eğitim sistemi, inanç, kültür, iş güvenliği gibi toplumsal sorunlara dikkat çekerek önemli mesajlar vermektedir. Böylece iletişimin ayrılmaz parçalarını oluşturan dilbilim, tarih bilim, siyasal iletişim ve antropolojiden sonra psikoloji biliminin en önemli kuramlarından biri olan sinemada psikanaliz kuramının rüya bağlamında önemine dikkat çekerek Yusuf Üçlemesi filmlerinde etkin bir şekilde kullanıldığı değerlendirilmektedir

Anahtar Kelimeler

Bal, Freud, Psikanaliz, Rüya, Sinema, Semih Kaplanoğlu, Süt, Yumurta

ANALYSIS OF SEMİH KAPLANOĞLU'S FILMS NAMED YUSUF TRILOGY IN THE CONTEXT OF DREAM IN THE SCOPE OF CRITICAL PSYCHANALYSIS

Öz

In order to understand how and how an individual or society lives, how they behave, what they like, their rituals, religious and traditional ceremonies, traumas they experience in the face of war, natural disasters, education, illness, death, in short, the great founder of psychoanalytic theory, the Austrian It is necessary to understand Sigmund Freud. While he was treating his patients, Freud found the opportunity to prove the accuracy of his opinions by making use of dreams when he doubted the accuracy of his information. Definitions of psychoanalysis, psychoanalytic concepts, dream studies and psychoanalytic criticism are widely used in the study. In this article, three films of Semih Kaplanoğlu are examined within the scope of critical psychoanalysis, the relationship between psychoanalysis and cinema with the phenomenon of dream. The award-winning director Semih Kaplanoğlu's Yusuf Trilogy, which is in the writer- director category of Turkish cinema, named Egg (2007), Süt (2008), Bal (2010), describes Yusuf's dreams and daily life in his middle age youth and childhood periods by going from the current situation to the past. It is seen that the seemingly meaningless dreams Yusuf sees in the films Egg and Milk, which tells about his middle age and youth, are revealed in the film Bal, which tells about his childhood, and it is also understood that there are visuals and images that leave deep traces in Yusuf's life. The important scenes in these films that hide the psychoanalytic clues are analyzed by dividing them into four categories with reference to them. These units are; distant past, broken egg, votive, well, relief after confrontation, snake, uncle, pomegranate, prayer, milk, goose and catfish, telepathy, rope, path, school, breakfast and diving into dream. In these days, when everything is consumed quickly with popular culture, Kaplanoğlu gives important messages by drawing attention to social problems such as traditional family values, education system, belief, culture and job security. Thus, it is evaluated that the psychoanalytic theory in cinema, which is one of the most important theories of psychology after linguistics, historical science, political communication and anthropology, which constitute the integral parts of communication, is used effectively in the films of the Yusuf Trilogy.

Anahtar Kelimeler

the egg, the honey, cinema, dream, freud, the milk, psychoanalysis, semih kaplanoğlu, the honey

Kaynakça

• Altıntaş, E. ve Gültekin, M. (2005). Psikolojik Danışma Kuramları. (2.Baskı). İstanbul: Alfa Akademi Basım Yayım Dağıtım.
• Akot B. (2010). Freud’un Rüya Yorum Metodu. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 10(1).213-235.
• Bakır B. (2008). Sinema ve Psikanaliz. İstanbul: Hayalet Kitap.
• Balıkçı Ş.(2018). Şahmeran Efsanesi ve Yılan Tılsımlarının Psikanalitik Açıdan Değerlendirilmesi. Uluslararası Folklor Akademi Dergisi, 1(1):53-64.
• Erkılıç H. (2011). Sinema Kuramlarından Film Çalışmalarına: Sinema Araştırmalarında Kuram, Yöntem ve Eleştiri. Sinecine, 2(2), 103-110.
• Freud S. (1899/1996). Düşlerin Yorumu II. (çev.Emre Kapkın). (2.Basım). İstanbul: Payel Yayınları.
• Freud S.(2010). Psikanaliz Üzerine, Psikanalize Yeni Giriş dersleri, I.Bölüm Düş Biliminin Yeniden gözden geçirilmesi, 29.Ders. (çev. A. Avni Öneş). İstanbul: Say Yayınları, e kitap.
• Frued S.(2010). Psikanaliz Üzerine, Psikanalize Yeni Giriş dersleri, II.Bölüm Düş ve Gizemcilik, 30. Ders (çev. A. Avni Öneş). İstanbul: Say Yayınları, e kitap.
• Freud S.(2010). Psikanaliz Üzerine, Psikanalize Yeni Giriş dersleri, III. Bölüm Psişik Kişiliğin Değişik Dayatmaları, 31. Ders. (çev. A. Avni Öneş). İstanbul: Say Yayınları, e kitap.
• Frued S.(2010). Psikanaliz Üzerine, Psikanalize Yeni Giriş dersleri, VI.Bölüm Aydınlatmalar, uygulamalar, yönelimler, 34. Ders. (çev. A. Avni Öneş). İstanbul: Say Yayınları, e kitap.
• Geçtan E. (1998). Psikanaliz ve Sonrası. (8.Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Inception (Başlangıç) (2009). Christopher Nolan’ın İnception (Başlangıç) filmi. Erişim Tarihi: 6 Haziran 2020.
• İnvideo (2007). Yumurta Filmi Nejat İşler Röportajı. Erişim Tarihi: 6 Haziran 2020 https://youtu.be/lLTPxqaO3kw.
• Kaplanoğlu S. (2020). Biyografi. Erişim Tarihi: 06 Haziran 2020.https://www.biyografi.info/kisi/semih-kaplanoglu.
• Korulsan C.(2019). Çocuklukta Rüyalar ve Kâbuslar. Psikanaliz Araştırmaları Derneği. Erişim Tarihi: 2 Mart 2020. http://psikanalizarastirmalari.com/post-497/.
• Ormanlı O. (2011). Başlangıç Filminde Psikanalitik Ögeler Ve Rüya Olgusu. Yedi Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi. 6: 55-62.
• Özden Z. (2004). Film Eleştirisi (2. Baskı). Ankara: İmge Kitabevi.
• Söylemez Y.S. (2014). Türk Sinemasında Rüya Gerçeği: Semih Kaplanoğlu ve Yusuf Üçlemesi. 11(25):143-157). Söylenmeyenin Peşinde. https://www.milliyet.com.tr/amp/ pembenar/soylenmeyenin-pesinde-522879. Erişim Tarihi: 28 Ağustos 2020).
• Uras (2018). Yunan Mitolojisindeki En Talihsiz Kahraman: Oidipus. Erişim Tarihi: 14 Haziran 2010. https://www.wannart.com/yunanmitolojisindeki-en-talihsiz-kahraman-oidipus/.
• Yeşilyurt M. (2015). Sinemada Psikanaliz. Boğaziçi Üniversitesi, Psikoloji mezunu. Erişim Tarihi: 01.Nisan.2020. https://www.filmloverss.com/sinemada-psikanaliz/.