A RESEARCH OF X AND Y GENERATIONS IN THE CONTEXT OF THE RELATIONSHIP BETWEEN CYBERCHONDRY, HEALTH LITERACY AND SOCIO-ECONOMIC STATUS

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 20, 117 - 148, 31.12.2021

Yücel Ekinci , Aylin Tutgun-ünal , Ramazan Bayse , Ayşegül Ekinci , Nevzat Tarhan

Öz

The digital new world scheme has changed the social and class life of individuals by taking the society under its influence. This situation has created a difference in the use of technology between generations and has brought some problems. In this context, the relationship of cyberchondria, one of the new internet diseases on X and Y generations, with health literacy and socio-economic status was examined. The research was carried out according to the general survey model and stratified sampling method, which is one of the probabilistic sampling types, was used. A Participant Questionnaire, Cyberchondria Severity Scale (SCÖ-33), Turkey Health Literacy Scale (TSOY-32) and Socio-Economic Status (SES) Table were applied to 847 people aged 22-55 living in Istanbul. According to the research findings, the cyberchondria level of the Y generation was lower than the X generation. The cyberchondria level of women was lower than that of men. On the other hand, the level of health literacy was higher for women. As the socio-economic status increased in generations and SES, the level of cyberchondria decreased and the level of health literacy increased. As the education level and age increased, the level of cyberchondria decreased and the level of health literacy increased.

In the research, it is considered important to determine the relationship between cyberchondria, health literacy and socio-economic status on society, to guide researchers who will work in the fields of cyberchondria and health literacy, where generations participate in the work.

Anahtar Kelimeler

Cyberchondria, Health Literacy, Generations, Socio-Economic Status

SİBERKONDRİ, SAĞLIK OKURYAZARLIĞI VE SOSYO-EKONOMİK STATÜ İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA X VE Y KUŞAĞINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Öz

Dijital yeni dünya düzeni toplumu etkisi altına alarak, sosyal ve sınıfsal birey yaşamını değişime uğratmıştır. Bu durum, kuşaklar arasında teknoloji kullanımında farklılık oluşturmuş ve birtakım problemleri beraberinde getirmiştir. Bu kapsamda, araştırmada, X ve Y kuşağının yeni internet hastalıklarından biri olan siberkondri ile sağlık okuryazarlığı ve sosyo-ekonomik statü ilişkisi incelenmiştir. Araştırma genel tarama modeline göre yürütülmüş olup olasılıklı örneklem türlerinden tabakalı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. İstanbul’da yaşayan 22-55 yaş arası 847 kişiye Katılımcı Anket Formu, Siberkondri Ciddiyet Ölçeği (SCÖ-33), Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği (TSOY-32) ve Sosyo-Ekonomik Statü (SES) Tablosu uygulanmıştır. Araştırma bulgularına göre, Y kuşağının siberkondri seviyesi X kuşağından daha düşük çıkmıştır. Kadınların siberkondri düzeyi erkeklerden daha düşük, sağlık okuryazarlık seviyesi daha yüksek bulunmuştur. Kuşaklarda ve SES’te sosyo-ekonomik statü yükseldikçe siberkondri düzeyi düşmüş, sağlık okuryazarlık seviyesi artmıştır. Eğitim seviyesi ve yaş yükseldikçe siberkondri düzeyi düşmüş, sağlık okuryazarlık seviyesi artmıştır.

Araştırmada, toplum üzerindeki siberkondri, sağlık okuryazarlığı sosyo-ekonomik statü ilişkisinin belirlenmesi, kuşakların işe katıldığı, siberkondri ve sağlık okuryazarlığı alanlarında çalışma yapacak araştırmacılara yol göstermesi açısından önemli görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Siberkondri, Sağlık Okuryazarlığı, Kuşaklar, Sosyo-Ekonomik Statü

Kaynakça

• Aiken, M., & Kirwan, G. (2012). Prognoses for diagnoses: medical search online and “cyberchondria”. BMC Proceedings, 6(4), 30.
• Akarsu, B., & Akarsu, B. (2019). Bilimsel araştırma tasarımı: Nicel, nitel ve karma araştırma yaklaşımları. Cinius Yayınları.
• Altındiş, S., İnci, M. B., Aslan, F. G., & Altındiş, M. (2018). Üniversite çalışanlarında siberkondria düzeyleri ve ilişkili faktörlerin incelenmesi. Sakarya Tıp Dergisi, 8(2), 359–370.
• Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi.
• Başoğlu, M. A. (2018). Edirne il merkezinde 15-49 yaş grubu kadınlarda siberkondrinin sürekli kaygı ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisinin incelenmesi [Uzmanlık Tezi]. Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi.
• Dameery, K. A., Quteshat, M., Harthy, I. A., & Khalaf, A. (2020). Cyberchondria, uncertainty, and psychological distress among omanis during COVID-19: An Online Cross-Sectional Survey. Research Square. https://www.researchsquare.com/article/rs-84556/v1.
• Deniz, L., & Tutgun-Ünal, A. (2019). Sosyal medya çağında kuşakların sosyal medya kullanımı ve değerlerine yönelik bir dizi ölçek geliştirme çalışması. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 1025–1057.
• Deniz, S. (2020). Bireylerin e-sağlık okuryazarlığı ve siberkondri düzeylerinin incelenmesi. İnsan ve İnsan, 7(24), 84–96.
• Durak-Batıgün, A., Gör, N., Kömürcü, B., & Şenkal Ertürk, İ. (2018). Cyberchondria Scale (CS): Development, validity and reliability study. Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 31(2), 148–162. Duran, M. (2020). Sosyal sınıf kavramı. http://danismend.com/kategori/altkategori/sosyal-sinif-kavrami/
• Ekinci, Y. (2020). Yeni medya çağında kuşakların siberkondri düzeyleri ile sağlık okuryazarlığı ilişkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Ekşili, N., & Antalyalı, Ö. L. (2017). Türkiye’de Y kuşağı özelliklerini belirlemeye yönelik bir çalışma: Okul yöneticileri üzerine bir araştırma. Humanities Sciences (NWSAHS), 12(3), 90–111.
• Erdoğan-Özyurt, T., Aydemir, Y., Aydın, A., İnci, M. B., Ekerbiçer, H. Ç., Muratdağı, G., & Kurban, A. (2020). İnternet ve televizyonda sağlık bilgisi arama davranışı ve ilişkili faktörler. Sakarya Tıp Dergisi, 10, 1–10.
• Ertaş, H., Kıraç, R., & Ünal, S. N. (2020). Sağlık Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin siberkondri düzeyleri ve ilişkili faktörlerin incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(23), 1746–1764.
• Estacio, E. V., Whittle, R., & Protheroe, J. (2017). The digital divide: Examining socio-demographic factors associated with health literacy, access and use of internet to seek health information. Journal of Health Psychology, 24(12), 1668–1675.
• Fergus, T. A. (2014). The Cyberchondria Severity Scale (CSS): An examination of structure and relations with health anxiety in a community sample. Journal of Anxiety Disorders, 28(6), 504–510.
• Fergus, T. A. (2015). Anxiety sensitivity and intolerance of uncertainty as potential risk factors for cyberchondria: A replication and extension examining dimensions of each construct. Journal of Affective Disorders, 184, 305–309.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to Design and Evaluate Research in Education. McGraw-Hill Education.
• Güleşen, A. (2019). Kalp hastası kadınlarda siberkondri düzeyi ve etkileyen faktörler [Yüksek Lisans Tezi], İstanbul Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Güzel, S. (2020). Kalp hastalarında siberkondri düzeyleri ve etkileyen faktörler [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Inglehart, R. (1997). Modernization and postmodernization: cultural, economic, and political change in 43 societies. Princeton University Press.
• Ivanova, E. (2013). Internet addiction and cyberchondria - Their relationship with Well-Being. Journal of Education Culture and Society, (1), 57–70.
• Jungmann, S. M., & Witthöft, M. (2020). Health anxiety, cyberchondria, and coping in the current COVID-19 pandemic: Which factors are related to coronavirus anxiety? Journal of Anxiety Disorders, 73.
• Kalaycıoğlu, S., Çelik, K., Çelen, Ü., & Türkyılmaz, S. (2010). Temsili bir örneklemde sosyo-ekonomik statü (SES) ölçüm aracı geliştirilmesi: Ankara Kent Merkezi örneği. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 13(1), 182–220.
• Kalof, L., Emy, D., & Dietz, T. (2008). Essentials of Social Research. Open University Press.
• Khazaal, Y., Chatton, A., Rochat, L., Hede, V., Viswasam, K., Penzenstadler, L., . . . Starcevic, V. (2021). Compulsive health-related internet use and cyberchondria. European Addiction Research, 27, 58–66.
• Laato, S., Islam, N. A., Islam, M. N., & Whelan, E. (2020). What drives unverified information sharing and cyberchondria during the COVID-19 pandemic? European Journal of Information Systems, 29(3), 288–305.
• Lower, J. (2008). Brace yourself here comes generation Y. Critical Care Nurse, 25(8), 80–84.
• McElroy, E., & Shevlin, M. (2014). The development and initial validation of the cyberchondria severity scale (CSS). Journal of anxiety disorders, 28(2), 259–265.
• Morsümbül, Ş. (2014). Kültürel değerlerin üç kuşak arasındaki değişimi üzerine bir inceleme: Ankara örneği. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 21, 137–160.
• Okyay, P., & Abacıgil, F. (2016). T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçekleri güvenirlilik ve geçerlilik çalışması. Sağlık Bakanlığı Yayınları, No : 1025.
• Pilcher, J. (1994). Mannheim's sociology of generations: An undervalued legacy. The British Journal of Sociology, 45(3), 481–495.
• Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. From On the Horizon (MCB University Press), 9(5), 1–6.
• Selvi, Y., Turan, S. G., Sayın, A. A., Boysan, M., & Kandeğer, A. (2018). The cyberchondria severity scale (CSS): Validity and reliability study of the Turkish version. Sleep and Hypnosis, 20(4), 241–246.
• Seyed Hashemi, S. G., Hosseinnezhad, S., Dini, S., Griffiths, M. D., Lin, C.-Y., & Pakpour, A. H. (2020). The mediating effect of the cyberchondria and anxiety sensitivity in the association between problematic internet use, metacognition beliefs, and fear of COVID-19 among Iranian online population. Heliyon, 6(10), e05135.
• Starcevic, V., & Berle, D. (2013). Cyberchondria: Towards a better understanding of excessive health-related Internet use. Expert Review of Neurotherapeutics, 13(2), 205–213.
• Starcevic, V., Baggio, S., Berle, D., Khazaal, Y., & Viswasam, K. (2019). Cyberchondria and its relationships with related constructs: A network analysis. Psychiatric Quarterly, 90(3), 491–505.
• Starcevic, V. (2020). Problematic and compulsive online health research: The two faces of cyberchondria. Clinical Psychology: Science and Practice, 27(2), e12320.
• Starcevic, V., Berle, D., & Arnaez, S. (2020). Recent insights into cyberchondria. Current Psychiatry Reports, 22(56).
• Starcevic, V., Schimmenti, A., Billieux, J., & Berle, D. (2020). Cyberchondria in the time of the COVID‐19 pandemic. Human Behavior and Emerging Technologies, 3(1), 53–62.
• Strauss, W., & Howe, N. (1991). In Generations: The history of America’s fu-ture. Quill William Morrow.
• Tapscott, D. (2009). Grown up digital: How the net generation is changing your world. McGraw-Hill Education.
• Tarhan, N., Ekinci, Y., & Tutgun-Ünal, A. (2021). Dijital sağlık okuryazarlığı dijital hastalıklar ve siberkondri. Der Yayınevi.
• Tarhan, N., Tutgun-Ünal, A., & Ekinci, Y. (2021). Yeni kuşak hastalığı siberkondri: Yeni medya çağında kuşakların siberkondri düzeyleri ile sağlık okuryazarlığı ilişkisi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(37), 4253–4297.
• Tarhan, N., & Tutgun-Ünal, A. (2021). Sosyal medya psikolojisi. Der Yayınevi.
• Tutgun Ünal, A. (2021). Social media generations’ levels of acceptance of diversity. TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology, 20(2), 155–168.
• Tutgun-Ünal, A. & Deniz, L. (2020). Sosyal medya kuşaklarının sosyal medya kullanım seviyeleri ve tercihleri. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(22), 125–144.
• Theadx. (2020). Sosyo Ekonomik Hedefleme. https://www.theadx.com/tr/sosyo-ekonomik-hedefleme
• Tiritoğlu, S. (2019). Diyetisyene başvuran bireylerin beslenme ve diyet hakkındaki düşünceleri ile siberkondri ilişkisi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Okan Üniversitesi, İstanbul.
• TÜAD. (2012, 12 19). Sosyo ekonomik statü çalıştayı. https://tuad.org.tr/upload/dosyalar/SES_Projesi.pdf
• TÜİK. (2019, 11 06). İnternet kullanan bireylerin interneti kişisel kullanma amaçları. http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1028
• TÜİK. (2020). Hanelerde bilişim teknolojileri kullanımı. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist
• TÜİK. (2020). Ulusal eğitim istatistikleri veritabanı. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=130&locale=tr
• TDK. (2020). Türk Dil Kurumu Sözlüğü. http://tdk.gov.tr/: http://tdk.gov.tr/icerik/duyurular/tdk-genel-ag-internet-sayfasi-sanal-saldiriya-ugradi/
• Turkistani, A. A., Mashaikhi, A. A., Bajaber, A. S., Alghamdi, W. S., Althobaity, B. A., Alharthi, N. T., & Alhomaiani, S. K. (2020). The prevalence of cyberchondria and the impact of social media among the students in Taif University. International Journal of Medicine in Developing Countries, 4(11), 1759–1765.
• Tüter, M. (2019). Aile hekimliği polikliniğine başvuran hastalarda siberkondri düzeyinin ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi [Tıpta Uzmanlık Tezi]. Sağlık Bilimleri Üniversitesi, İstanbul
• Uzun, S. U. (2016). Pamukkale Üniversitesi çalışanlarında siberkondri düzeyi ve etkileyen etmenler [Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi]. Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Uzun, S. U., & Zencir, M. (2018). Reliability and validity study of the Turkish version of cyberchondria severity scale. Current Psychology. https://link.springer.com/article/10.1007/s12144-018-0001-x
• VisioThink. (2020). Türkiye sosyo-ekonomik-statü verisi. http://www.visiothink.com/tr/products/ses-data We Are Social. (2020). Digital İn 2020. https://wearesocial.com/digital-2020
• White, R. W., & Horvitz, E. (2009). Cyberchondria: Studies of the escalation of medical concerns in web search. ACM Transactions on Information Systems, 27(4).
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2011). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Detay.