TÜRKİYE’DE GAZETECİLİK ALANININ POP MÜZİK ALANIYLA İLİŞKİSİ (1980-2000)

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 22, 369 - 395, 26.12.2022

Birol Şevki Tavlı

Öz

Pierre Bourdieu’nün çizdiği kuramsal çerçeveden bakıldığında, gazetecilik alanı ve pop müzik alanı, siyasî ve iktisadî alanlar başta olmak üzere pek çok dış etmenin basınç ve yönlendirmesine açık olan iki “heteronom” alan olarak göze çarpmaktadır. Bu benzerliğe karşın, birbirini besleyen bu iki alan arasındaki dikkate değer ilişkisellik yeterince çözümlenmemiştir. Bu makalede, 1980- 2000 arası döneme ilişkin bulgulardan hareketle, bu dönemde Türkiye’de yeniden biçimlenmekte olan pop müzik alanının, aynı tarihlerde büyük bir dönüşüm geçirmekte olan gazetecilik alanıyla kurduğu işbirliği örüntüleri ele alınmaktadır. Bu amaçla seçilen üç gazete (Cumhuriyet, Milliyet ve Sabah), izlek çözümlemesi yöntemiyle incelenerek gazetecilik alanındaki eyleyicilerin, pop müziğe yaklaşımında öne çıkan konum ve eğilimler belirlenmeye çalışılmaktadır. Bu yolla Türkiye basınının alan kuramı üzerinden tarihsel olarak çözümlenmesine katkı sağlanması hedeflenmiştir. Söz konusu gazetelerin konum alışları değerlendirildiğinde, Cumhuriyet’in öteki iki gazeteden ayrıştığı bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bourdieu, alan, gazetecilik, pop

Kaynakça

• Adaklı, G. (2010). Neoliberalizm ve Medya: Dünyada ve Türkiye’de Medya Endüstrisinin Dönüşümü. Mülkiye Dergisi, 34(269), 67-84. https://dergipark.org. tr/tr/pub/mulkiye/issue/270/629
• Ağlatan Şarkıcı Tarkan. (1993, Mayıs 22). Sabah, s. 1.
• Ağlattılar. (1995, Temmuz 18). Sabah, s. 32.
• Akman, N. (1994, Temmuz 31). “Ben, Bana Ait Değilim”. Sabah, s. 2.
• Aktar, H. (1995, Temmuz 27). İşte Yeni Sezen. Milliyet, s. 23.
• Ataklı, C. (1995, Haziran 18). Sürpriz Bir Konuk Geldi, Mirkelam. Sabah, s. 6.
• Bali, R. N. (2013). Tarz-ı Hayat’tan Life Style’a - Yeni Seçkinler, Yeni Mekânlar, Yeni Yaşamlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Balkıs, N. (1995, Temmuz 19). “Bu Şarkılara Çok İhtiyacımız Vardı”. Sabah, s. 29.
• Başarır, M. A. (1995, Temmuz 27 - Ağustos 2). “Yaptığımız, Türkiye’nin Sesinin Ortak Arayışı”. Aktüel, (212), 18-21.
• Benli, S. (1989, Ağustos 7). “Arabesk, Hafif Müziği Boğdu”. Milliyet, s. 13.
• Benson, R. (1999). Field Theory in Comparative Context: A New Paradigm for Media Studies. Theory and Society, 28(3), 463-498. https://doi. org/10.1023/A:1006982529917
• Benson, R. ve Neveu, E. (Der.) (2010). Bourdieu and The Journalistic Field. Cambridge: Polity Press.
• Bourdieu, P. (1993). The Field of Cultural Production - Essays on Art and Literature (R. Johnson, Yay.). New York: Columbia University Press.
• Bourdieu, P. (1997). Televizyon Üzerine (T. Ilgaz, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bourdieu, P. (1999). Sanatın Kuralları - Yazınsal Alanın Oluşumu ve Yapısı (N. K. Sevil, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bourdieu, P. (2015a). Ayrım - Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi (D. F. Şannan ve A. G. Berkkurt, Çev.). Ankara: Heretik Basın Yayın.
• Bourdieu, P. (2015b). Bilimin Toplumsal Kullanımları - Bilimsel Alanın Klinik Bir Sosyolojisi için (L. Ünsaldı, Çev.). Ankara: Heretik Basın Yayın.
• Bourdieu, P. (2021). Homo Academicus (N. Ökten, A. N. Kocasu ve E. Gülbey, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bourdieu, P. ve Wacquant, L. (2021). Düşünümsel Sosyolojiye Davet (N. Ökten, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Braun, V. ve Clarke, V. (2006). Using Thematic Analysis in Psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. https://doi. org/10.1191/1478088706qp063oa
• Braun, V. ve Clarke, V. (2021). Can I Use TA? Should I Use TA? Should I not use TA? Comparing Reflexive Thematic Analysis and Other Pattern-Based Qualitative Analytic Approaches. Counseling & Psychotherapy Research, 21, 37-47. https://doi.org/10.1002/capr.12360
• Cabas, M. (2018). Bıçkın ve Ağlak: Yeni Türkiye’nin Hikâyesi - Can Kozanoğlu’yla Söyleşi. İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Canbazoğlu, C. (1995, Temmuz 29). Işık İkitelli’den Yükseldi. Cumhuriyet, s. 14.
• Canbazoğlu, C. (1996, Mart 23). Ayşegül’le Dans, Dans, Dans. Cumhuriyet, s. 14.
• Cemal, H. (1995). Barışın Yolu. Sabah, s. 31.
• Coşkun, Z. (1995, Ağustos 6). Ağlama Diye Diye Ağlatan Müzik. Cumhuriyet, s. 14.
• Couldry, N. (2003). Media Meta-Capital: Extending the Range of Bourdieu’s Field Theory. Theory and Society, 32(5/6), 653-677. https://doi.org/10.1023/ B:RYSO.0000004915.37826.5d
• Çakmur, B. (2001). Music Industry in Turkey: An Assessment in the Context of Political Economy of Cultural Production (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çakmur, B. (2002). Türkiye’de Müzik Üretimi. Toplum ve Bilim, (94), 50-69.
• Çekirge, F. (1995, Temmuz 19). Müziğin Gücü. Sabah, s. 1; 29.
• Divrik, E. (1993, Nisan 16). Diskoda Emrah Konseri. Sabah Telerama Eki, s. 1.
• Durbaş, R. (1990, Kasım 4). İnliyor Başımı Vurduğum Taşlar. Cumhuriyet, s. 6.
• Dursun, O. (2012). Yaşam Dünyasının Sömürgeleştirilmesi Üzerinden Türkiye’de Köşe Yazarları Üzerine Bir Analiz (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Eldem, B. (1993, Aralık 19). Gelin Size de Kaset Yapalım. Cumhuriyet Dergi, s. 4-5.
• Eren, O. (2017). Türkiye’de Protest Müzik Alt Alanı - Kardeş Türküler Örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Erol, A. (2015). Müzik Üzerine Düşünmek. İstanbul: Bağlam Yayınları. Eruç, F. (1980, Ağustos 30). “Arabeskçiler Benden Korksun”. Milliyet Yaşam Eki, s. 1.
• Eyüboğlu, A. (1992, Kasım 5). Şöhrete İki Adım - 1993’ün Starları - 1: Bugün Vokal, Yarın Star. Milliyet, s. 4.
• Frith, S. (1998). Performing Rites: On the Value of Popular Music. Cambridge: Harvard University Press.
• Gençlik İlahını Arıyor. (1994, Temmuz 18). Milliyet, s. 17.
• Görgülü, G. (1991). Basında Ekonomik Bağımlılık ve Tekelleşme - 1970’lerden 1990’lara. İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
• Gürsoy, A. (1994, Temmuz 18). Psikologlar: “Ruhsal Dengeyi Bozuyor”. Milliyet, s. 17.
• Her Şey Sabah’la Başladı. (1994, Haziran 30). Sabah, s. 1.
• Holt, F. (2007). Genre in Popular Music. Chicago: The University of Chicago Press.
• Işıklar, A. (1990, Mayıs 1). “Şarkı Söylemezsem Ölürüm”. Sabah, s. 2.
• Işıklar, A. (1994, Ağustos 6). Yüzü Gibi Kalbi de Temiz. Sabah, s. 17.
• Işıklar, A. (1994, Ağustos 24). “Delikanlım” Yıldız. Sabah, s. 2.
• Kâhyaoğlu, O. (1994). Türkiye’de Pop Müziğin Oluşumu ve Tüketim İdeolojisi (1960-1970). Defter (22), 57-71.
• Kâhyaoğlu, O. (1997, Kasım 16). Elini Gençlerden Çek, Sezen! Milliyet Pazar Eki, s. 16.
• Kaya, R. ve Çakmur, B. (2010). Politics and the Mass Media in Turkey. Turkish Studies, 11(4), 521-537. https://doi.org/10.1080/14683849.2010.540112
• Kozanoğlu, C. (1992). Cilâlı İmaj Devri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kozanoğlu, C. (1995). Pop Çağı Ateşi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Köse, H. (2004). Bourdieu Medyaya Karşı - Medya: İşbirlikçi, Zorba ve Çığırtkan. İstanbul: Papirüs Yayınevi.
• Maares, P. ve Hanusch, F. (2022). Interpretations of the Journalistic Field: A Systematic Analysis of How Journalism Scholarship Appropriates Bourdieusian Thought. Journalism, 23(4), 736-754. https://doi.org/10.1177/1464884920959552
• Negus, K. (2004). Music Genres and Corporate Cultures. Routledge - Taylor & Francis e-Library.
• Nur, A. ve Koytak, E. (2014). Mümkün Bourdieu’ler Uzayında Bir Bourdieu: Türkiye Bilimsel Üretim Alanında Bourdieu Sosyolojisi. Sosyoloji Dergisi, 3(29), 331-356. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusosyoloji/issue/561/5565
• Özbek, M. (2013). Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Reşit, S. (1991, Eylül 9). İddialı Dönüş. Milliyet, s. 19.
• Sezen Nereye Uçuyor? (1995, Temmuz 21). Milliyet, s. 4.
• Solmaz, M. (1996). Türkiye’de Pop Müzik - Dünü ve Bugünüyle Bir İnfilak Masalı. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Sönmez, M. (2003). Filler ve Çimenler - Medya ve Finans Sektöründe Doğan/ Anti-Doğan Savaşı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Söylemez, A. (1998). Medya Ekonomisi ve Türkiye Örneği. Ankara: Haberal Eğitim Vakfı.
• Şahin, H. (1994). İletişimde Karavanadan Kafeteryaya - Türkiye İletişiminde Büyük Dönüşüm. İstanbul: Dünya Kitapları.
• Şenol, B. (1989, Temmuz 30). “Yaşasın Türk Müziği”. Milliyet, s. 13.
• Tavlı, B. Ş. (2022). “Ben Aslında Caz Severim”: Türkiye’de Pop Müzik Alanının Yeniden Oluşumu (1980-2000) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Törenli, N. (2005). Yeni Medya, Yeni İletişim Ortamı: Bilişim Teknolojileri Temelinde Haber Medyasının Yeniden Biçimlenişi. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Türkoğlu, K. E. (2019). Türkiye’de Müzik ve Sektör İlişkisi: 1990’lı Yıllar Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Uluç, H. (1994, Eylül 24). Bandıra Bandıra Yiyin Gençler!.. Sabah, s. 20.
• Uluç, H. (1995, Temmuz 19). Sezen’in Sevgi Dolu Anadolusu. Sabah, s. 18.
• Yazıcı, Y. (1981, Eylül 23). Ferdi Özbeğen: Benim Yaptığım Tür Müzik, Halkı Arabeskten Kurtarabilir. Cumhuriyet, s.4.