TÜRK SİNEMASINDA ÇALIŞAN KADIN İMAJININ GÜÇLENDİRME YAKLAŞIMI ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ: “GELİN” FİLMİ ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 23, 178 - 202, 23.06.2023

Bircan Karasu

Öz

Filmler; sanatsal açıdan insanlığın sunumudur, bireysel ve kolektif görüşün aktarımında rol oynamaktadırlar. Gelin filmi de Meryem karakteri üzerinden ortaya koyulduğu dönemde iç göç ve toplumsal hayatta kadının görünürlüğü adına veri sağlamaktadır. Özel alana kısıtlı kalan ve aile içinde ücretsiz çalışan Meryem, kendi ayakları üzerinde durmak için attığı adımlarda bağımsız kararlar almasıyla güçlendirme perspektifinde filmi incelemeye olanak kılmaktadır. Güçlendirmede ana odak bireyin kendine yetebilmesidir. Kadınlar için bu yeterliliğin kazanılması; geleneksel toplumsal cinsiyet anlayışı, eğitim ve sağlık hizmetlerine erişebilmedeki yetersizlik, çalışma yaşamına katılamama, ataerkil aile yapısı gibi sebeplerden dolayı zor bir süreçtir. Ancak kadınların tüm alanlarda güçlendirilmesi ve aktif katılımı önem arz etmektedir. Çalışmada; Gelin filminde kadının çalışma hayatında yer almasına dair bakış nedir? Gelin filmine göre kadının güçlendirme sürecinde dönüştürmesi gereken alanlar nedir? sorularına Meryem karakteri üzerinden cevap aranmaktadır. Bu noktada bu çalışmanın yöntemi içerik analizidir. Barnes ve Bowl’un güçlendirme stratejileri doğrultusunda temalar belirlenerek film incelenmiştir. Bulgular; kişisel gelişim, ailede dönüşüm, kontrol yetkisi, baskıya direnç, yapısal değişim yaratma şeklinde başlıklandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Güçlendirme Yaklaşımı, Göç, Kadın Yoksulluğu, Sinema

Kaynakça

• Akad Ö. (Yönetmen) ve Erman, H. (Yapımcı). (1973). Gelin [Sinema Filmi]. Türkiye: Erman Film.
• Atakav, E. (2013). Women And Turkish Cinema: Gender Politics, Cultural İdentity And Representation. London: Routledge
• Austin, M.J., Coombs, M., and Barr, B. (2005). Community Centered Clinical Practice: Is The İntegration Of Micro and Macro Social Work Practice Possible? Journal of Community Practice, 13(4), 9-30
• Barnes, M. and Bowl, R. (2001). Taking Over the Asylum: Empowerment and Mental Health. New york: Palgrave Publishing
• Barnes, L. B., Chrıstensen, C. R. and Hansen, A. J. (1994). Teaching and the Case Method (Boston, Harvard Business School Press).
• Bora, A. (2012). Toplumsal Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık.(İçinde)  Ayrımcılık: Çok Boyutlu Yaklaşımlar, 175- 187.
• Braye, S. and Preston-Shoot, M. (1995) Empowering Practice in Social Care. Buckingham, Open University Press.
• Bricker-Jenkins, M. and Lockett, P. W. (1995). Women: Direct Practice. In R. L. Edwards (Ed.), Encyclopedia Of Social Work (19th ed., Vol. 3, pp. 2529– 2539). Washington, DC: NASW Press
• Cindoğlu, D. (2012). Kadın Filmlerinde Patriarkal Güç İlişkileri. Kadın Araştırmaları Dergisi, (2).
• Çakır, E. (2022). Sinemada Toplum Eleştirisi Olarak Dinî ve Mitik Anlatı: Gelin, Düğün, Diyet. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 8, 823-838.
• Dorsay, A. (1989).  Sinemamızın Umut Yılları: 1970-80 Arası Türk Sinemasına Bakışlar. İnkılâp Kitabevi.
• Dönmez-Colin, G. (2010).  Women in Turkish Cinema: Their Presence and Absence as Images and as Image-Makers. Third Text, 24(1), 91– 105. doi:10.1080/09528820903488976 
• Dönmez- Colin, G. (2014). The Routledge Dictionary of Turkish Cinema. London: Routledge.
• Fazlıoğlu, F. N. (2019). Lütfi Ö. Akad’ın Göç Üçlemesi: Yaklaşan Erkeklik Krizi ve Kadınların Yükselişi. TRT Akademi, 4(7), 42-60.
• Freire, P. (1973) Education for Critical Consciousness, Seabury, New York.
• Genç, E. (1997). Toplum ve Göç. Ankara, DİE yayınları.
• Gedik, E. ve Kadayıfçı, E. P. (2016). Türkiye Sinemasında Kadınların Ataerkillikle Pazarlığı. Almıla Fikir ve Kültür Dergi, 24. Sayı, 126-135.
• Gok, B.E. (2019).  1970-1980 Türk Sinemasındaki Kadın Temsilinin Toplumsal Rol Bağlamında Incelenmesi. Diss. Marmara Universitesi Yüksek Lisans Tezi
• Grosz, E. (2010). ‘The Practice Of Feminist Theory’, Differences: A Journal of Feminist Cultural Studies, vol. 21, no. 1, pp. 95–107.
• Gutierrez, L. M. (1990) ‘Working With Women Of Color: An Empowerment Perspective’, Social Work, vol. 35, pp. 1499 –1553
• Gutiérrez, L. M. and Lewis, E. A. (Eds.). (1999). Empowering women of color. New York: Columbia University Press.
• Gutheil, I. A. and Congress, E. (2002). Resiliency İn Older People: A Paradigm For Practice. In R. R. Green (Ed., pp. 40–52), Resiliency: An İntegrated Approach To Practice, Policy, And Research. Washington, DC: NASW Press.
• İmançer, D. (2010). İslamcı Filmlerde Kadın Temsili. Sinecine, 1/1, 77-95.
• Jaehne, K. (2009). Cinema in Vietnam: When the Shooting Stopped... and the Filming Began. Film International, 7(5), 48-54.
• Kiraz Demir, S. (2020). Yeşilçam Sinemasında Genç Kadınlar: Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Film Analizleri ve Odak Grup Görüşmeleri, Urzeni Yayıncılık, İstanbul
• Kümbetoğlu, B. (2008). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem Ve Araştırma. Bağlam Yayıncılık.
• Lee, J. A. B. (2001). The Empowerment Approach To Social Work Practice, Columbia University Press, New York.
• Lum, D. (1999). Culturally Competent Practice: A Framework For Growth And Action. Pacific Grove, CA: Brooks/Cole
• Macionis, J. J. (2005). Social Problems (2nd Ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall
• Makal, O. (1987), Sinemada 7. Adam- Türk Sinemasında İç ve Dış Göç Olayı, İzmir, Marş Matbaası
• Miley, K. K. and Dubois, B. (2007). ‘Ethical preferences for the clinical practice of empowerment social work’, Social Work in Health Care, vol. 44, no. 1/2, pp. 29–44
• Mish, F. C. (Editor-in-Chief). (1995). Merriam Webster’s Collegiate Dictionary (10th ed.). Springfield, MA: Merriam-Webster, Inc.
• Neuman, W. L. (2013), Toplumsal Araştırma Yöntemleri 2 (Çev: S. Özge), Yayın odası, Ankara.
• Onaran, Ş. (1977). Lütfi Ömer Akad’ın Sineması, E.Ü Güzel Sanatlar Fakültesi Yayını, İzmir
• Özön, N. (1962). Türk Sineması Tarihi (Dünden Bugüne) 1896-1960, Artist Yayınları, İstanbul
• Pehlivan, B. (2011). Yeşilçam Melodramatik Hayal Gücü ve Yeni Türk Sineması Üzerindeki Etkileri.  Türk ve Dünya Sineması Üzerine Sentezler. Editör: Serpil Kırel. Parşömen Yayıncılık: İstanbul.
• Parsloe, P. (ed.). (1996). Pathways to Empowerment, Series: Social Work in a Changing World. Birmingham, Venture Press.
• Sağlam, S. (2009). Türkiye'de İç Göç Olgusu ve Kentleşme, Türkiyat Araştırmaları, 5, 33-44.
• Sezal, İ. (1997). Göçler ve Şehirleşemeyen Şehirler. II. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiriler Kitabı ( Mersin-Kasım1996), Ankara: DİE (Yayın No: 2046) ve Sosyoloji Derneği (Yayın No: 5) Ortak Yayını, 147-151.
• Soykan, F. (1993). Türk Sinemasında Kadın: 1920-1990. Türsak.
• Starr, J. (1989). The Role of Turkish Secular Law in Changing the Lives of Rural Muslim Women, 1950-1970, Law and Society Review. 23 (3)
• Stromquist, N. P. (1995). Women, education and empowerment: pathways towards autonomy, C. M. Afionuev (eds.), the theoretical and practical bases for empowerment. Hamburg: unesco institute for education, 13-27.
• Şengül, S. ve Fisunoğlu, M. (2014). Türkiye’de Kadın Yoksulluğu. https:// www.avekon.org/papers/1065.pdf. Erişim Tarihi: 11.02.2023.
• Tombul, I. (2020) Türk Sinemasında Kadın Temsilinin Tarihsel Seyri,(İçinde) Geçmişten Günümüze Kadın Çalışmaları, Sayfa 127-139, Hiperyayın,İstanbul
• Topal, K.A. (2004). Kavramsal Olarak Kent Nedir? Türkiye’de Kent Neresidir? Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 276-294.
• Wittmann, M. and Holl, U. (Eds.). (2021). Counter-Memories in Iranian Cinema. Edinburgh University Press Limited.
• Yalamaç, E. (2011). 2000 Sonrası Türk Sinemasında Kadın Temsilleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Yılmaz, Ç. ve Zengin, O. (2019). Bir Eğitim Materyali Olarak “Canım Kardeşim” Filminin Sosyal Hizmet Eğitiminde Kullanımı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(70), 702-709.