Yapay Zeka, Grafik Tasarım ve İnsan Yaratıcılığı: İhap Hulusi Görey’in Afişleri Üzerine Bir Deneme

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 26, 269 - 300, 30.12.2024

Birsen Çeken , Muhammet Furkan Terzi

Öz

İnsan yaratıcılığı, düşünce süreçleri kullanılarak yeni fikir, kavram ve tasarım üretme yetisi olarak bilinmektedir. Grafik tasarım, sanat ve teknolojinin kullanımıyla estetik ve işlevsel sonuçlar üretilmesi nedeniyle bu yaratıcılığın bir tezahürü olarak ifade edilebilir. Grafik tasarımda yaratıcılık; problem çözmek, estetik değerler yaratmak, belirlenen bir mesajı iletmek ve hedef kitlede duygusal tepkiler uyandırmak amacıyla kullanılır. Grafik tasarımın temel amacı, bir mesajı veya hikayeyi etkili bir şekilde iletmek ve hedef kitleyi etkilemektir; bu da estetik, işlevsellik, anlaşılabilirlik ve kullanılabilirlik gibi faktörlerin göz önünde bulundurulmasını gerektirir. Sürekli gelişen bir disiplin olan grafik tasarımın sınırları, insan yaratıcılığının sınırlarıyla belirlenmektedir. Yapay zekâ ise bilgisayarların karmaşık görevleri yerine getirebilmesi, desenleri tanıyabilmesi, kararlar alabilmesi ve öğrenebilmesi için çeşitli teknikler ve algoritmalar kullanır. Yapay zekâ, sağlık, otomotiv, finans, eğitim, güvenlik ve oyun endüstrisi gibi birçok alanda uygulama bulmakta ve grafik tasarımı da dönüştürmektedir. Geleneksel grafik tasarımda insan yaratıcılığı ön plandayken, yapay zekânın kullanımıyla insan yaratıcılığının yerini yapay zekâya verilen giriş ve talimatlar (promptlar) almaya başlamıştır. Bu doğrultuda, yapay zekâ saniyeler içinde farklı alternatifler üretebilmektedir. Türkiye’deki grafik tasarım tarihinin öncülerinden İhap Hulusi Görey’in afiş tasarımları, bir yapay zekâ modeli DALL-E ile yeniden tasarlanarak, insan yaratıcılığı ile yapay zekâ bağlamında incelenmiştir. Bu çalışma, yapay zekânın grafik tasarıma etkilerini, insan yaratıcılığı ve İhap Hulusi Görey’in çalışmaları çerçevesinde değerlendirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Grafik tasarım, İhap Hulusi Görey, insan yaratıcılığı, yapay zeka

Kaynakça

• Acar, A. (2018). İ hap Hulusi̇ Görey'i̇n Afi̇şleri̇nde Erken Cumhuri̇yet Dönemi̇ Ekonomi̇ Poli̇ti̇kasi. SOBİDER The Journal of Social Sciences, 32(32), 317-336.
• Berrar, D., Sato, N., & Schuster, A. (2010). Quo vadis, artificial intelligence?. Advances in Artificial Intelligence, 2010, 1-12.
• Carnovalini, F., & Rodà, A. (2020). Computational creativity and music generation systems: An introduction to the state of the art. Frontiers in Artificial Intelligence, 3, 14.
• David, L. & Alan, K. (2010). Artificial intelligence: foundations of computational agents. Choice Reviews Online, 48(04), 48-2130-48-2130.
• Dei, L. (2022). Creativity in art, literature, music, science, and inventions. Substantia, 6(1), 13-23.
• Delil, S. (2024). Grafik Tasarımın Sayısal Geleceğine Bir Bakış. SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL (SSSJournal), 10(8), 1467-1475.
• Derevyanko, N., & Zalevska, O. (2023). Comparative analysis of neural networks Midjourney, Stable Diffusion, and DALL-E and ways of their implementation in the educational process of students of design specialities. Scientific Bulletin of Mukachevo State University. Series “Pedagogy and Psychology, 9(3), 36-44.
• Doğan, S. (2012). Ihap Hulusi Görey and his posters: the famous two that shaped the public in republic period in Turkey. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 51, 43-47.
• Dong, Y., Zhu, S., & Li, W. (2021). Promoting sustainable creativity: an empirical study on the application of mind mapping tools in graphic design education. Sustainability, 13(10), 5373.
• Fischer, K. (2019). Sustainable Design: The Role of Environmental Values in Consumer Behavior. International Journal of Consumer Studies, 43(4), 345-357.
• Glaveanu, V. (2010). Principles for a cultural psychology of creativity. Culture & Psychology, 16(2), 147-163.
• Hassabis, D., Kumaran, D., Summerfield, C., & Botvinick, M. (2017). Neuroscience-inspired artificial intelligence. Neuron, 95(2), 245-258.
• Ho, J., Huang, J., & Chang, B. (2023). Reforming Intellectual Property Right Based On Public Preferences Towards Artificial Intelligence Generated Music. Authorea Preprints.
• Hu, X. (2024). Application and Development Research of Artificial Intelligence Technology in the Field of Transportation. In Artificial Intelligence, Medical Engineering and Education, IOS Press, 118-125.
• Khasawneh, L. A. (2020) Creativity Incentives in Graphic Design and Constraints: An Exploratory Analytical Study. International Journal of Research in Engineering, IT and Social Sciences, ISSN 22500588, Impact Factor: 6.565, Volume 10 Issue 03, Page 1-7.
• Laird, J., Lebière, C., & Rosenbloom, P. (2017). A standard model of the mind: toward a common computational framework across artificial intelligence, cognitive science, neuroscience, and robotics. Ai Magazine, 38(4), 13-26.
• Lieto, A., Bhatt, M., Oltramari, A., & Vernon, D. (2018). The role of cognitive architectures in general artificial intelligence. Cognitive Systems Research, 48, 1-3.
• Mazurkiewicz, A., & Szara, K. (2018). Creativity as a stimulant of socio-economic development of the Podkarpackie voivodeship. Proceedings of the International Scientific Conference" Economic Sciences for Agribusiness and Rural Economy" (No. 2).
• McIntyre, P. (2006). Paul mccartney and the creation of ‘yesterday’: the systems model in operation. Popular Music, 25(2), 201-219.
• Merdin, M. (2022). Son yıllarda yapılan tüketici zihni ve nöropazarlama araştırmaları üzerine bir derleme çalışması. Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8, 147-167.
• Merter, E. (2008). Cumhuriyet’i Afişleyen Adam: İhap Hulusi Görey 110 Yaşında. Literatür Yayıncılık.
• Morkina, J. (2021). The scientific and poetic creativity: knowledge in the culture. E3S Web of Conferences 258, 07003. EDP Sciences.
• Mustafa, B. (2023). The impact of Artificial Intelligence on the graphic design industry. Res Militaris, 13(3), 243-255.
• Onur, D. (2018). Psikoloji Kuramları ve Yaratıcılık İlişkisi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), Cilt 8, Sayı 1, Ocak 2018, Sayfa 145-156.
• Rooij, A., Dekker, E., Slegers, K., & Biskjær, M. (2021). How graphic designers rely on intuition as an ephemeral facility to support their creative design process. International Journal of Design Creativity and Innovation, 9(4), 252-268.
• Runco, M. (2015). A commentary on the social perspective on creativity. Creativity Theories – Research – Applications, 2(1), 21-31.
• Seng, K., Ang, L., & Ngharamike, E. (2022). Artificial intelligence internet of things: a new paradigm of distributed sensor networks. International Journal of Distributed Sensor Networks, 18(3).
• Sevim, B. & Metin, A. (2022). Eski köye yeni zihniyet: İhap Hulusi Görey’in grafik tasarımlarında köycü söylem. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 4(2), 50-69.
• Soyombo-erdene, U. (2024). Research on the Application of Artificial Intelligence in Second Language Teaching. International Journal of New Developments in Education, 6(4).
• Taffe, S. (2017). Who’s in charge? End-users challenge graphic designers’ intuition through visual verbal co-design. The Design Journal, 20(1), 390-400.
• Toptaş, E. (2020). Innovative approach to the design of mechanical parts. Journal of Mechatronics and Artificial Intelligence in Engineering, 1(1), 14-20.
• Turgut, H. (2018). Artificial intelligence algorithms inspired by life sciences. Journal of the Turkish Chemical Society Section a Chemistry, 5(3), 1233-1238.
• Zhang, H. & Cheng, S. (2022). Application of internet of things technology based on artificial intelligence in electronic information engineering. Mobile Information Systems, 2022, 1-11.
• Zhang, Y., Weng, Y., & Lund, J. (2022). Applications of explainable artificial intelligence in diagnosis and surgery. Diagnostics, 12(2), 237.
• Zhao, T. (2024) “Artificial Intelligence in Mathematical Modeling of Complex Systems”, EAI Endorsed Trans e-Learn, vol. 10, Mar. 2024.