Spor Oyunlarında Görsel Kimlik Sistemleri: FIFA Dünya Kupası Örneği

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 26, 247 - 268, 30.12.2024

Merve Ersan , Ozan Emen

Öz

Günümüzde sadece ticari faaliyet gösteren şirketler değil, kişiler, ülkeler, şehirler ve organizasyonlar da birer marka olmuştur. Markalaşmanın bir aracı olan görsel kimlik, kuruluşlar için oldukça önemli bir unsurudur. Görsel kimlik, kurumun hedef kitlesiyle iletişim kurmasını sağlayan ve markanın benzersiz karakteristik özelliklerini yansıtan bir dizi görsel öğeden oluşur. Bu öğeler, logo, renk paleti, tipografi, çeşitli grafik elemanlar gibi görsel unsurları içerir. Büyük kitleler tarafından takip edilen ve izlenen spor organizasyonları da, tıpkı kuruluşlar gibi, tanıtımını yapmak ve insanların ilgisini çekmek amacıyla bir görsel kimlik sistemine ihtiyaç duyarlar. Bu görsel kimlik aracılığıyla organizasyonun bilinirliğinin artırılması, daha büyük kitleler tarafından izlenilmesi amaçlanmaktadır. Bu araştırmada spor organizasyonlarında görsel kimlik sisteminin yeri ve önemi incelenmiştir. Araştırmada, literatür taraması ve doküman incelenmesi yöntemi kullanılmıştır. Öncelikle marka ve görsel kimlik ilişkisin üzerinde durulmuş, sonrasında en önemli spor organizasyonlarından biri kabul edilen FIFA Dünya Kupası’nın başlangıcından günümüze kadar tasarlanan görsel kimlik sistemleri betimsel açıdan analiz edilmiştir. Dünya Kupası’nın ilk yıllarında kapsamlı bir görsel kimlik sistemin bulunmadığı, logo yerine sadece afiş ile tanıtımların yapıldığı görülmektedir. Organizasyonun düzenlendiği ülke ile ilgili sembolik bilgiler içeren bu afişlerde çeşitli sanat akımlarının etkileri belirgindir. FIFA Dünya Kupası için logo tasarımının ilk örneği 1954 yılında İsveç’te düzenlenen organizasyonda görülmekte olup ilerleyen yıllarda logo ev sahibi ülkeler tarafından çeşitlenmektedir. Araştırmada incelenen logolarda genel olarak organizasyona ev sahipliği yapan ülkelerin renkleri ve meşrulaşmış sembolleri betimlenmiştir. İlerleyen yıllarda karmaşık görsel öğelerden uzaklaşılmış, anlaşılabilirliğin kolay olduğu, sade, minimalist ve daha modern bir yaklaşım benimsenmiştir. Dünya Kupası’nda 21. yüzyıldan itibaren logoya ek olarak farklı görsel öğelerin kullanıldığı görsel kimlik tasarımları görmek mümkündür. Başlangıçta sadece afiş olarak ortaya çıkan Dünya Kupası görsel kimlikleri zaman içinde logo, maskot, reklam tasarımı, forma, infografik, harita, otobüs giydirmeleri, çeşitli açık hava tasarımları, sosyal medya uygulamaları, web tasarımı ve top üzerinde yer alan tasarımlara kadar çeşitlenmiştir. Çalışma, görsel kimlik sistemlerinin spor organizasyonlarında nasıl kullanılabileceği konusunda gelecekteki organizasyonların stratejilerini geliştirmelerine yardımcı olması bağlamında önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Logo, görsel kimlik, FIFA Dünya Kupası, Görsel Kimlik, Spor Organizasyonları

Kaynakça

• Aaker, D. A. (2007). Marka Değeri Yönetimi, Bir Marka İsminin Değerinden Yararlanmak (çev. Ender Orfanlı). İstanbul: MediaCat Yayınları.
• Airey, D. (2019). Identity Designed: The Definitive Guide to Visual Branding. Rockport Publishers.
• Becer, E. (1997). İletişim ve Grafik Tasarım. Ankara: Dost Kitabevi.
• Castells, M. (2012). Networks of Outrage and Hope: Social Movements in the Internet Age. Cambridge/Malden: Polity Press.
• Çamdereli, M., ve Gürer, M. (2008). Futbolda görsel kimlik öğesi olarak kulüp armaları. İletişim kuram ve araştırma dergisi, (26), 135-168.
• Çeken, B., Akengin, G., & Yıldız, E. (2016). Logo değişiminin kurumsal kimlikle bağlantısı: 2015 yılında kimlik tazeleyen marka Yörsan örneği. Retrieved from http://www.fifa.com/aboutfifa/organisation/associations.html
• Çeken, B., ve Aybay, C. (2021). Kültürel Değerlerin ve Ulusal Kimliğin Olimpiyat Oyunları Logo Tasarımlarına Yansımalarının İncelenmesi. Sanat ve Tasarım Dergisi (11(1), 23-42.
• Clastres, P., ve Dietschy, P. (2006). Sport, société et culture. Du XIXe siècle à nos jour. Paris: Hachette.
• Clifton, R., ve Simmons, J. (2004). Brands and Branding. The Economist.
• Debord, G. (1994). The Society of the Spectacle (Trans. D. Nicholson-Smith). New York: Zone Books. (Original work published 1967).
• Dietschy, P. (2011). French sport: Caught between universalism and exceptionalism. European Review, 19(4), 509–525.
• El País Newspaper. (2011). Guillermo Laborde. Wikipedia. Retrieved from https://en.wikipedia.org/wiki/Guillermo_Laborde
• FIFA. (2013). Retrieved from http://www.fifa.com/aboutfifa/organisation/ associations.html
• FIFA. (2020). Rimet’s World Cup vision realised. Retrieved from https:// inside.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/1930uruguay/news/rimet-sworld-cup-vision-realised-2927423
• FIFA. (2023). FIFA President attends 150-year anniversary of oldest international fixture in football between Scotland and England. Retrieved from https://www.fifa.com/en/about-fifa/president/news/en/news/fifa-presidentattends-150-year-anniversary-of-oldest-international-fixture
• Fourie, J. (2014, September). 2016 Yaz Olimpiyatları: Rio’nun marka heykeli övgüleri topladı. GMK. Retrieved from https://gmk.org.tr/uploads/news/file- 1458763539726812721.pdf
• Gazzaniga, S. (n.d.). The history of the FIFA World Cup. Retrieved from https://www.silviogazzaniga.com/en/#la-storia-della-fifa-world-cup
• JJ Heritage. (n.d.). Part One, The First World Cup Poster in 1930: Football, Art and Popular Culture. Retrieved from https://jjheritage.com/part-one-the-firstworld-cup-poster-in-1930-football-art-and-popular-culture/
• Karaşahinoğlu, Ş. (2020). Spor mülkiyetlerinin markalaşma sürecinde güncel logo değişim örnekleri. Akademik Sanat, 5(11), 115-126.
• Kuyucu, M. (2020). Türkiye’de Spor Medyası: Gençler Sporu Hangi Mecralardan Takip Ediyor? Spor Gazeteleri Örneğinde Milenyum Gençlerinin Spor Medyasına Yönelik Algıları Üzerine Bir Araştırma. Ankara II. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi, 596-618s.
• Lisi, C. (2019). A History of the World Cup: 1930-2018. . Rowman & Littlefield.
• Mouffe, C. (2007). Artistic activism and agonistic spaces. Art & Research, 1(2), 1-5. Retrieved from http://www.artandresearch.org.uk/v1n2/pdfs/mouffe.pdf
• Müçteba, E. (2023). Futbol Endüstrisi. In T. Uslu (Ed.), Futbolda Yönetim ve Liderlik. Duvar Yayınları.
• Pehlivan, S. (2020). Devlet kurumlarında görsel kimlik: Türkiye Cumhuriyeti Bakanlık logolarında dönüşüm. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 2191- 2203.
• Taylor, M. (2022). Football's Pioneers: Jules Rimet. Retrieved from https:// www.lcfc.com
• Tumblety, J. (2008). The Soccer World Cup of 1938: Politics, Spectacles, and la Culture Physique in Interwar France. French Historical Studies, 77-116.
• Weszka, P. (2011). FIFA World Cup brand elements and local inspirations. Sport Marketing Quarterly, 174-184.