Etkileşimli Dijital Çocuk Dergilerinin Mizanpaj Sorunları ve Çözüm Önerileri

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 26, 175 - 196, 30.12.2024

Esra Bostan , Kader Sürmeli

Öz

Yayıncılık dünyasında ilk olarak geleneksel basım yöntemlerinin kullanılması ile üretilen basılı yayınların yerini, günümüz teknolojisinin gelişmesi ile birlikte dijital yayınlar almıştır. Kitaplar, gazeteler, dergiler, broşürler, kataloglar, ilanlar gibi yayınlar bu gelişimden etkilenmiş durumdadır. Zaman ve mekân avantajı, ucuz ve kolay erişim gibi birçok nedenler sebebiyle söz konusu yayınlar dijital mecralarda daha fazla kitleye ulaşarak sıklıkla tercih edilmektedir. Hedef kitlenin önemli bir çoğunluğunu kapsayan çocuk dergileri, diğer yayınlar arasında popülerliğini sürdürmektedir. Geçmişte basılı olarak yayımlansa da günümüzde kâğıda bağımlı olmaktan çıkarak görsel- işitsel tasarımlar ve etkileşim ile dijital ortamda da tercih edilmektedir. Çeşitli içeriklerle üretilen etkileşimli çocuk dergileri; ses, hareketli görüntü, animasyon gibi özellikler sebebiyle çocuk okur kitlesinin ilgisini canlı tutmaktadır. Dijital yayıncılığın gelişimine katkı sunan e-yayıncılık sayesinde çocuk dergilerinde de her bilgiye kolayca erişilebilmektedir. Yayıncılık tasarımının önemli bir unsuru olan mizanpaj, genel olarak sayfa düzeni ile ilişkilendirilir. Yayının sayfalar arası düzeni, metin ve görsel bütünlüğü gibi etkenlerin baskı sonrasında görünmesi planlanan biçimde bir araya getirilerek düzenlenmesi mizanpajı oluşturur. Izgaralar sayesinde sayfa üzerinde yer alan görsel unsurlar düzenlenir ve tasarıma uygun bir yapı meydana getirilir. Etkileşimli çocuk dergilerinde kullanıcılar, mizanpaj üzerinde oluşturulan yönlendirici bağlantılara kolaylıkla erişim sağlamaktadır. Ayrıca metinlere ve görsellere istenildiği kadar yakınlaşıp uzaklaşılarak rahat bir okuma sağlanabilir. Okuyucu kitlesine uygun meydana getirilen mizanpaj, hedeflenen mesajların doğru iletilmesine, okuyucu gözünde kolay anlaşılabilir olmasına olanak yaratır. Bu ilke ve etkenlere dikkat edildiğinde, yayıncılıkta başarılı bir mizanpajdan söz edilebilmektedir. Bu çalışmanın önemi, etkileşimli çocuk dergilerini sınırlı sayıda ele alan araştırmalara yol gösterici olması, dijital yayınların tasarımındaki mizanpaj sorunlarına çözüm önerisi getirilmesi ve okuyuculara dijital farkındalık sağlamasıdır. Çalışmada etkileşimli çocuk dergilerinin mizanpaj yapısı hakkında yeni bir anlayış geliştirmek, grafik tasarım sorunlarını ortaya koyarak çözüm önerileri oluşturmak amaçlanmaktadır. Bu araştırmada literatür tarama yöntemi ile elde edilen bulgular ışığında, görsel algı ve gelişim özellikleri odağında, etkileşimli çocuk dergilerinde mizanpaj ölçütleri incelenerek araştırmanın örneklemini oluşturan etkileşimli çocuk dergilerinin tasarım sorunlarına çözüm önerisi gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Etkileşim, dijital yayıncılık, çocuk dergileri, mizanpaj sorunları.

Kaynakça

• Anonim, (2022). İlk çocuk dergisi: Leipziger Wochenblatt für Kinder. https://www.abebooks.co.uk/Kinderfreund-Wochenblatt-Theil-gestochenen-Titelvignette-Vignette/30206904832/bd#&gid=undefined&pid=1 (Erişim Tarihi: 20.08.2024)
• Anonim, (2022). İlk Türk Çocuk Dergisi: Mümeyyiz. https://www.fikriyat.com/galeri/edebiyat/ilk-cocuk-dergisi-mumeyyiz/4 (Erişim Tarihi: 20.07.2024)
• Bayar, K. (2013). Adobe Indesign ile Dijital ve Basılı Yayıncılık. İstanbul: Kodlab Yayınları.
• Becer, E. (2019). Görsel İletişim ve Grafik Tasarım. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• İpek, B. & Öztürk G. P. (2021). Türkiye’de Dijital Dergi Yayıncılığı: 2015-2019. Akademik Sanat, (12), 88-100. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akademiksanat/issue /62192/891210 (Erişim Tarihi: 20.08.2024).
• İstek, R. (2004). Görsel İletişimde Sayfa Düzeni ve Tipografi. İstanbul: Pusula Yayıncılık.
• Kaptan, A. Y. & Sürmeli, K. (2011). Çocuk Dergilerinde Karşılaşılan Tipografi Sorunları ve Çözüm Önerileri. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 1 (2), 0 https://dergipark.org.tr/tr/pub/iujad/issue/8721/108892 (Erişim Tarihi: 20.01.2024).
• Kür, İ. (1991). Türkiye’de Süreli Çocuk Yayınları. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Ranger Rick Magazine, Sayı: 2020 Ocak https://rangerrick.org/magazines/ranger-rick/?issue=december-january-2020 (Erişim Tarihi: 22.02.2024).
• Ranger Rick Magazine, Sayı: 2021 Şubat https://rangerrick.org/magazines/ranger-rick/?issue=february-2021 (Erişim Tarihi: 22.02.2024).
• Ranger Rick Magazine, Sayı: 2022 Mart https://rangerrick.org/magazines/ ranger-rick/?issue=march-2022 (Erişim Tarihi: 22.02.2024).
• Ranger Rick Magazine, Sayı: 2023 Nisan https://rangerrick.org/magazines/ ranger-rick/?issue=april-2023 (Erişim Tarihi: 22.02.2024).
• Ranger Rick Magazine, Sayı: 2024 Mayıs https://rangerrick.org/magazines/ ranger-rick/?issue=may-2024 (Erişim Tarihi: 22.05.2024).
• Sürmeli, K. (2010). Türkiye'de Eğitim Amaçlı Çocuk Dergilerinde Karşılaşılan Temel Grafik Tasarım Sorunları ve Sorunlara Çözüm Önerileri (Yayın No. 253184) [Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Şimşek, H. (2001). XIX Yüzyıl Çocuk Dergiciliği ve Eğitsel İşlevleri Üzerine. Milli Eğitim Dergisi. (151). https://www.researchgate.net/publication/324359850_ XIX_Yuzyil_Cocuk_Dergiciligi_ve_Egitsel_Islevleri_Uzerine (Erişim Tarihi: 20.01.2024)
• Türk Dil Kurumu. (t.y.). Dergi. İçinde Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk. gov.tr (Erişim Tarihi: 20.01.2024)
• Türk Dil Kurumu. (t.y.). Dizgi. İçinde Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk. gov.tr (Erişim Tarihi: 20.01.2024)
• Türk Dil Kurumu. (t.y.). Etkileşim. İçinde Güncel Türkçe Sözlük. https:// sozluk.gov.tr (Erişim Tarihi: 20.01.2024)
• Türk Dil Kurumu. (t.y.). Mizanpaj. İçinde Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk. gov.tr (Erişim Tarihi: 20.01.2024)