Yapay Zekâ, Müzik ve Nostalji İlişkisi: YouTube'da "Atamızın Sesinden Magusa Limanı" Videosunun Analizi

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 26, 301 - 328, 30.12.2024

Alptekin Keskin

Öz

Bu çalışmada YouTube’da bulunan Mahzen Fabrick isimli kanalda 25 Ekim 2023 tarihinde Atatürk’ün sesinin yapay zeka aracılığı ile dönüştürülmesi sonucu yayınlanan “Atamızın sesinden ‘Magusa Limanı’-Rams 100. Yıl Projesi” isimli videoya bırakılan izleyici yorumları yapay zeka, müzik ve nostalji ilişkisi yönünden ve izleyiciler nezdinde hangi yansımalar bıraktığı açısından analiz edilmiştir. Yapay zeka teknolojileri sayesinde geçmişte yaşayan sanatçı veya ünlü kişilerin sesleri dönüştürülerek günümüzdeki şarkılara uyarlanmakta ve bu durum izleyicilerde nostalji yaratarak çeşitli duygulanımsal süreçlerin yaşanmasına olanak sağlamaktadır. Nostalji, bu çalışma örneğinde görüleceği üzere yapay zekâ aracılığı ile toplumsal aidiyet, kimlik ve duygu yaratımı ile ilişkili süreçleri birbirine bağlamaktadır. Çalışmada ele alınan nostalji kavramı ile ilişkili olmak üzere nostaljik öğeler günümüz film, müzik, sinema ve diğer birçok popüler kültür ürününde artık sıklıkla görülmektedir. Söz konusu popüler kültür ürünleri sayesinde geçmiş adeta bugün yeniden üretilmekte ve tüketilmektedir. Üstelik nostaljik unsurlar sayesinde izleyicilerin popüler kültür ürünlerini tüketiminden sonra olumlu bir ruh halinde oldukları görülmektedir. Bu çalışmada yapay zeka, nostalji ve müzik arasındaki ilişki sosyolojik bir bakış açısından incelenmiştir. Bu yönüyle nostaljinin geçmiş ve modern zamanda nasıl üretildiği; kimlik, mekân, yer ve zamanla ilişkisi ve tüm bunların sosyolojik açıdan nasıl karşılıklarının bulunduğu çalışmada belirtilmiştir. Analize esas olan video YouTube’daki benzer nitelikteki diğer videolardan izlenme ve yorum sayısı bakımından en fazla olması yönüyle seçilmiştir. Bu açıdan YouTube’daki Mahzen Fabrick isimli kanalda 25 Ekim 2023 tarihinde yayınlanan “Atamızın sesinden ‘Magusa Limanı’-Rams 100. Yıl Projesi” isimli videoya bırakılan 8661 yorum içerik analizi yöntemi ile incelenmiştir. Analiz sonucu 1) Duygulananlar ve gözyaşlarına hâkim olamayanlar, 2) Atatürkü özleyenler ve Cumhuriyete minnet duyanlar, 3) Videoyu beğenenler ve videoyu üretene teşekkür edenler olmak üzere 3 kategoride inceleneceği anlaşılmıştır. Analiz sonucunda yapay zeka teknolojilerinin popüler kültür ürünlerini tüketen izleyicilere/dinleyicilere duygu ve nostalji unsurları yaratmak suretiyle etkiler bıraktığı; Atatürk, Cumhuriyet, vatan gibi toplumu birarada tutan sembolik değerleri izleyicilerin duygularına hitap ederek tekrar gün yüzüne çıkardığı, bu yönüyle nostaljinin dijital platformlarda yeniden üretildiği ve tüketildiği, yapay zeka teknolojilerinin bundan sonra toplumsal açıdan simgesel değeri büyük kişilerin etkilerini dijital platformlarda daha da yayabileceği öngörülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Nostalji, müzik, yapay zeka, sosyoloji, duygu

Kaynakça

• Akyıldız, A. (2023). Youtube Yorum Alanında Kullanıcı Etkileşimi: Bir Hatırlama Fenomeni Olarak Dijital Ortamlarda Duygusal Motivasyon, Yeni Medya Elektronik Dergisi, 7 (2), 84-96.
• Aydın Öztürk, T. (2015). Postmodernizmin Zaman Algısı: “Müzikte Nostalji Modası”. Medeniyet Sanat, İMÜ Sanat ve Tasarım Fakültesi Dergisi (1), 31-42
• Barrett, F. S., Grimm, K. J., Robins, R. W., Wildschut, T., Sedikides, C., & Janata, P. (2021). Music-evoked nostalgia: Affect, memory, and personality. Emotion, 21(4), 819-834.
• Brodsky (2021) AI software creates ‘new music’ from Nirvana and Amy Winehouse, The Independent. Available at: https://www.independent.co.uk/artsentertainment/music/news/ai-songs-27-club-musicb1827003.html
• Boym, S. (2009). Nostaljinin Geleceği, (çev.) Ferit Burak Aydar, Metis Yayıncılık.
• Caulfield , K. (2019, Aralık 1). U.S. Vinyl Album Sales Grew 15% in 2018, Led by the Beatles, Pink Floyd, David Bowie & Panic! at the Disco. Billboard Erişim adresi: https://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/8493256/vinyl-albumsales-growth-2018-beatles-david-bowie-pink-floyd
• Cumhuriyet (2023, 27 Eylül). Yapay zeka ile Atatürk’ün sesini oluşturdular: Nutuk seslendirildi. Cumhuriyet. Erişim adresi: https://www.cumhuriyet.com. tr/bilim-teknoloji/yapay-zeka-ile-ataturkun-sesini-olusturdular-nutukseslendirildi-2123934 Davis, F. (1979). Yearning for yesterday. The Free Press.
• Doğan, E. (2017). Mübüdele Sonrası Yunanistan’da İki Dilli Küçük Asya Şarkıları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Teknik Üniversitesi. İstanbul
• Dwyer, M. D. (2015). 'Introduction', Back to the Fifties: Nostalgia, Hollywood Film, and Popular Music of the Seventies and Eighties, Oxford Music/Media Series.1-17 https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199356836.003.0001
• FioRito T. A. ve Routledge C. (2020). Is Nostalgia a Past or Future-Oriented Experience? Affective, Behavioral, Social Cognitive, and Neuroscientific Evidence.
• Front. Psychol. 11:1133. doi: 10.3389/fpsyg.2020.01133
• Flick, C. & Worrall, K. (2022). The Ethics of Creative AI. In: Vear, C., Poltronieri, F. (eds) The Language of Creative AI. Springer Series on Cultural Computing. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-10960-7_5
• Garrido, S., & Davidson, J.W. (2019). Longing for the Past and Music Listening Preferences. Music, Nostalgia and Memory, pp.29-47. Palgrave.
• Grow, K and Grow, K (2021, April 2) ‘In Computero: Hear How AI Software Wrote a “New” Nirvana Song’, Rolling Stone, https://www.rollingstone.com/ music/music-features/nirvana-kurtcobain-ai-song-1146444
• Gülay, B. (2015). Nostalji markalaşmasında post-modern pazarlama örneği: Retro müzik. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(3), 699-707. https://doi.org/10.24289/ijsser.279148
• Gündüz, B.E. (2019). Dijitalleşmenin Müzik Endüstrisine Etkileri: Spotify Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Maltepe Üniversitesi. İstanbul
• Huang, C. A., Verma, P., & Chuan, C. H. (2019). The emotional impact of AI-generated music: A study on listeners' responses. Proceedings of the 2019 International Conference on Artificial Intelligence and Music.
• Jacobsen M. H ve Wilson, J.L. (2021). Sociology and Nostalgia: Micro-, Mesoand Macro-level Dimensions of an Ambiguous Emotion. In: Hviid Jacobsen M, ed.  Intimations of Nostalgia: Multidisciplinary Explorations of an Enduring Emotion. Bristol University Press: 89-109.
• Köse, H., & Aydın, H. (2020). Medyatik Popüler Kültürde Nostalji: Kültürel Doyum Üzerine Bir İnceleme. Folklor/Edebiyat, 26(104), 757-779. https://doi. org/10.22559/folklor.1343
• Krippendorf, K. (2004). Reliability in Content Analysis: Some Common Misconceptions and Recommendations. Human Communication Research, 30(3), 411–433.
• Ntv (2021, 30 Mart). Atatürk’ün sesi yapay zekayla oluşturuldu: Orkestrayla eşlik ettiler. Ntv. Erişim adresi: https://www.ntv.com.tr/galeri/n-life/kulturve-sanat/ataturkun-sesi-yapay-zekayla-olusturuldu-orkestrayla-eslikettiler,b2Y9aNV7Wkm72bLN0deMkQ
• Özdemir, M. (2020). Şarkılar seni söyler: Gündelik yaşamda müzikal nostalji. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 32, 9-31.
• Prior, N. (2018). Popular Music, Digital Technology and Society. London: Sage
• Rubinstein, Y. (2020). Uneasy Listening:  Towards a Hauntology of AIGenerated Music. Resonance 1(1): 77-93. https://doi.org/10.1525/res.2020.1.1.77
• Sağıroğlu, A. (2020). Canlandırılmış Nostalji Bağlamında Geçmişin Mekansal İnşası ve Müzik: 70’ler Cafe Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir.
• Satır, M. E. (2021). Yeni Medya ve Nostalji: TRT Arşiv Üzerine Bir Değerlendirme. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 13(24), 116-129. https://doi. org/10.38155/ksbd.821277.
• Sedikides, C., Wildschut, T., Routledge, C., & Arndt, J. (2015). Nostalgia counteracts self-discontinuity and restores self-continuity. European Journal of Social Psychology, 45(1), 52-61.
• Sedikides C. ve Wildschut T. (2023). The psychological, social, and societal relevance of nostalgia. Curr Opin Psychol. 52: 101609. doi: 10.1016/j. copsyc.2023.101609. Epub 2023 Jun 1. PMID: 37352792.
• Simmel, G. (2009). Bireysellik ve Kültür, (çev). Tuncay Birkan, Metis Yayınları.
• Snyder, E. E. (1991). Sociology of Nostalgia: Sport Halls of Fame and Museums in America. Sociology of Sport Journal, 8(3), 228–238. doi:10.1123/ssj.8.3.228 
• Starobin, P. (1996). Politics of the Past. National Journal 28 (7): 354–58.
• Tinker, C. (2012). Âge tendre et têtes de bois: Nostalgia, television and popular music in contemporary France. French Cultural Studies, 23(3), 239-255. https://doi.org/10.1177/0957155812443203
• Turner, B. S. (1987). A Note on Nostalgia. Theory, Culture & Society, 4(1), 147- 156. https://doi.org/10.1177/026327687004001008
• Ümer, E. (2019). Nostalji Perdesi ve Geçmişi İcat Etmek. SineFilozofi, 585- 604. https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.515112
• Weinstein, D. (2014). Constructed Nostalgia for Rock’s Golden Age: “I Believe in Yesterday””, Volume !, 11 (1):20-36.
• Wilson, J. L. (2014). Nostalgia: Sanctuary of Meaning. University of Minnesota Publishing.
• Wimmer, D.D. ve Dominick, J.R. (2011). Mass Media Research: An Indroduction. Belmont. Wadsworth Publishing Company.
• Yıldız, G. (2023, 27 Eylül). Yapay zeka teknolojisiyle Atatürk yeniden Türk halkına seslendi. Marketing Türkiye. Erişim adresi: https://www.marketingturkiye. com.tr/haberler/ataturk-yeniden-halkina-seslendi/
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayınları.
• Zhang, Yi, Hang Zhou, and Jian Qin (2022) "Research on the Driving Factors of Collective Nostalgia and the Impact of Collective Nostalgia on National Brand Consciousness"  International Journal of Environmental Research and Public Health 19(24): 16738. https://doi.org/10.3390/ijerph192416738