İşyeri Nezaketsizliğini Öngören Örgütsel ve Durumsal Önceller İle Çalışanların Davranışsal Sonuçları Arasındaki İlişkinin Ve Sosyo-Psikolojik Kaynakların Rolünün İncelenmesi: Sağlık Kurumlarında Yapılan Bir Araştırma

Yıl 2014, Cilt: 16 Sayı: 3, 60 - 75, 01.09.2014

Öğr. Gör. Dr. Seçil Bal Taştan

Öz

Bu çalışmanın amacı, çalışanlardaki olumsuz örgüt iklimi ve kötü muamele algısının işyeri nezaketsizliği algılamalarını ve davranışsal sonuçları etkileyen unsurlar olacağı varsayımından hareke t edilerek, çalışanların işyeri nezaketsizliği algılarının agresyon davranışlarına olan etkisinin incelenmesidir. Bununla birlikte, bireylerin sahip oldukları sosyo-psikolojik kaynaklardan sosyal destek algısının düzenleyici rolünün değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın örneklemini İstanbul’daki özel hastanelerde çalışmakta olan hemşireler oluşturmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre, bireylerin algıladıkları olumsuz örgüt iklimi ve kötü muamele işyeri nezaketsizliği algısı ve agresyon davranışları üzerinde anlamlı ve pozitif olarak belirleyici role sahiptir. Ayrıca, işyeri nezaketsizliği algısının agresyon davranışlarını anlamlı ve pozitif olarak açıkladığı görülmüştür. Diğer yandan, algılanan sosyal desteğin işyeri nezaketsizliği algılaması ve ag resyon davranışları arasındaki ilişki üzerinde anlamlı olarak düzenleyici role sahip olduğu belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Olumsuz Örgüt İklimi, Kötü Muamele, İşyeri Nezaketsizliği, Agresyon, Saldırgan Davranış, Sosyal Destek

"IS, GUC" INDUSTRIAL RELATIONS AND HUMAN RESOURCES JOURNAL

Öz

The aim of this study is to examine the impact of perceived workplace incivility on individuals’ aggressive behaviors at work while suggesting that perceived climate for workplace aggression, abusive supervision and workplace incivility would be the predictors of individual work outcomes. As further, it is aimed to evaluate the moderating role of perceived co-worker support as being a socio-psychological resource on the relationship between workplace incivility and workplace aggression. The sample of the research study is comprised of nurses working in private hospitals in Istanbul. The results of the research revealed that perceived climate for workplace aggression and abusive supervision have positive andsignificant relationship wit h perceived workplace incivility and workplace aggression. In addition, it is determined that perceived workplace incivility significantly and positively predicted workplace aggression. Furthermore, perceived co -worker social support is revealed as a significant moderating variable on the relationship between perceived workplace incivility and aggression at work.

Anahtar Kelimeler

Climate for work place aggression, Abusive supervision, Work place incivility, Aggression, Aggressive behavior, Social support

Kaynakça

• Abderhalden, C., Needham, I., Friedli, T. K., Poelmans, J., & Dassen, T. (2002). Perception of aggression among psychiatric nurses in Switzerland. Acta Psychiatrica Scandinavica, 106(412), 110-117.
• Anderson, C.A., & Bushman, B.J. (2002). Human aggression. Annual Review of Psychology, 53, 27-51.
• Andersson, L., & Pearson, C. (1999). Tit for tat? The spiraling effect of incivility in the workplace. Academy of Management Review, (24-3):452-471.
• Ayan, S. (2007). Aile içinde şiddete uğrayan çocukların saldırganlık eğilimleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8, 206-214.
• Aytaç, S., & Dursun, S. (2013). Çalışma hayatında kadına yönelik şiddet: Sağlık sektöründe bir uygulama. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 71(1), 67-78.
• Bandura, A. (1971). Psychological Modelling. New York: Atherton Press.
• Blau, G., & Andersson, L. (2005). Testing a measure of instigated workplace incivility. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 78(4), 595-614.
• Bostan, G., & Kılcıgil, E. (2008). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencisi olan ve olmayan Ankara Üniversitesi öğrencileri saldırganlık boyutları. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5 (3), 133-140.
• Bulutlar, F., & Öz, E. Ü. (2009). The effects of ethical climates on bullying behaviour in the workplace, Journal of Business Ethics, 86(3), 273-295.
• Burton, J. P., Mitchell, T. R., & Lee, T. W. (2005). The role of self-esteem and social influences in aggressive reactions to interactional injustice. Journal of Business and Psychology, 20(1), 131-70.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı (İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum), 8. Baskı, Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Chiu, Y.L., Chung, R., Wu, C., & Ho, C. (2009). The effects of job demands, control, and social support on hospital clinical nurses' intention to turn over. Applied Nursing Research, 22, 258–263.
• Chow, I.H., Lo, W.C., Sha, Z., & Hong, J. (2006). The impact of developmental experience, empowerment, and organizational support on catering service staff performance.International Journal of Hospitality Management, 25, 478-495.
• Chuan, J. Y., & Lo, S. K. (2004). Living Alone, Social Support and Feeling Lonely Among the Elderly. Social Behavior and Personality, 32(2), 129-138.
• Coillie, H.V., & Mechelen, I.V. (2006). Expected consequences of anger-related behaviors.European Journal of Personality, 20, 137–154.
• Çangarlı, B.G. (2009). A Review of Organizational Antecedents of Bullying. International Journal of Business Research, 9(6), 100-106.
• Çelik, A., & Fındık, M. (2012). The effect of perceived organizational support on organizational identification. In Proceedings of World Academy of Science, Engineering and Technology (No. 68). World Academy of Science, Engineering and Technology.
• Delen, M. G. (2011). Çalışma Hayatında İşyeri Kabalığı Olgusu. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 53, 43-58.
• Dikmetaş, E., Top, M., & Ergin, G. (2011). Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(3), 137-149.
• Dilbaz, N. (1999). Şiddet riskinin değerlendirilmesi ve saldırgan hastaya yaklaşım. Klinik Psikiyatri, 2, 179-188.
• Doğan, S., Güler, H., & Koçak, E. (1999). Hemşirelerin öfke davranışlarına tepkileri ve kendi öfke düzeylerinin belirlenmesi. C.Ü.Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 3(1), 1-22.
• Einarsen, S., Hoel, H., & Notelears, G. (2009). Measuring exposure to bullying and harrasment at work: Validity, factor structure and psychometric propperties of the Negative acts Questionnaire - Revised. Work and Stres, 23, 24-44.
• Eisenberger, R., Stinglhamber, F., Vandenberghe, C., Sucharski, I. L., & Rhoades, L. (2002). Pe rceived supervisor support: contributions to perceived organizational support and employee retention. Journal of Applied Psychology, 87(3), 565-588.
• Enç, M. (1980). Ruh Bilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK.
• Flynn, G. (1999). Stop Toxic Managers Before The y Stop You!. Workforce, 78(8), 40-46.
• Gökçe, A.T. (2008). Mobbing: İş Yerinde Yıldırma Nedenleri ve Başa Çıkma Yöntemleri. Ankara: Öğreti: PEGEM Akademi.
• Hasta, D., & Güler, M.E. (2013). Saldırganlık: Kişilerarası ilişki tarzları ve empati açısından bir inceleme. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 64-104.
• Hornstein, H.A. (2003). Workplace incivility: An unavoidable product of human nature and organizational nurturing, Ivey Business Journal, 1(3), 1-7.
• House, J.S. (1981). Work Stress and Social Support. Addison-Wesley
• Jacobson, V.L. (2007). Workplace Aggression: Employee attitudes, perceptions, and behaviors in aggressive work climates (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Department of Psychology, Capella University, A.B.D.
• Jansen, G.J. (2005). The attitude of nurses towards ınpatient aggression in psychiatric care, the development of an instrument (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). University of Groningen, Hollanda.
• Johnson, P. R., & Indvik, J. (2001). Slings and arrows of rudeness: Incivility in the workplace. Journal of Management Development, 20(8), 705-714.
• Jonker, E. J., Goossens, P. J. J., Steenhuis, I. H. M., & Oud, N. E. (2008). Patient aggression in clinical psychiatry: perceptions of mental health nurses. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 15, 492–499.
• Karacaoğlu, K., & Reyhanoğlu, M. (2006). Kıbrıs Türkü ve Türkiyeli ayrımı bağlamında işyerinde yıldırma: KKTC’deki sağlık sektöründe çalışanlara yönelik bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4), 145-176.
• Keskin, G., Gümüş, A.B., & Engin, E. (2011). Bir grup sağlık çalışanında öfke ve mizaç özellikleri: İlişkisel bir inceleme. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 24, 199-208.
• Kivimaki, M., Elovainio, M., & Vahtera, J. (2000). Workplace bullying and sickness absence in hospital staff. Occupational and Environmental Medicine, 57(10), 656-660.
• Lawrence, T. B., & Robinson, S. L. (2007). Ain’t misbehaving: Workplace deviance as organizational resistance. Journal of Management, 33(3), 378-394.
• Lewis, P. S., & Malecha, A. (2011). The impact of workplace incivility on the work environment, manager skill, and productivity. Journal of Nursing Administration, 41(1), 41-47.
• Leyman, H. (1990). Mobbing and psychological terror at workplace. Violence and Victims, 5, 119-126.
• Leymann, H. (1996). The content and development of mobbing at work. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5, 165-184.
• Leymann, H., & Gustafsson, A. (1996). Mobbing at work and the development of post-traumatic stress disorders. European Journal of work and organizational psychology, 5 (2), 251-275.
• Maguire, J., & Ryan, D. (2007). Aggression and violence in mental health services: categorizing the experiences of Irish nurses. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 14(2), 120- 127.
• Martin, W. F. (2008). Is your hospital safe? Disruptive behavior and workplace bullying. Hospital Topics, 86(3), 21-28.
• Meier, L.L., & Semmer, N.K. (2012). Lack of reciprocity, narcissism, anger, and instigated workplace incivility: A moderated mediation model. European Journal of Work and Organizational Psychology, 1–15.
• Mikkelsen, E. G., & Einarsen, S. (2002). Basic assumption and post-traumatic stress among the victims of workplace bullying. European Journal of Work and Organizational Psychology, 11, 87-111.
• Milam, A., Spitzmueller, C., & Penney, L. (2009). Investigating individual differences among targets of workplace incivility. Journal of Occupational Health Psychology, 14, 58–69.
• Morrison, E. F., & Carney Love, C. (2003). An evaluation of four programs for the management of aggression in psychiatric settings. Archives of Psychiatric Nursing, 17(4), 146-155.
• Namie, G. (2003). Workplace bullying: Escalated incivility. Ivey Business Journal, 68(2), 1-6.
• Newton, M. (2011). Workplace Aggression: An Examination of Three Emotional Intelligence Factors as They Relate to Workplace Aggression (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Social and Behavioural Scieces, Capella University, A.B.D..
• Oflaz, F. (2006). Psikiyatri kliniğinde tedavi edici ortam kavramı ve hemşirenin sorumlulukları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7, 55-61.
• Oral, G., & Atamer, A. (2004). Psikolojik kuramlar ve agresyon üzerine bir derleme. Adli Psikiyatri Dergisi, 1(1), 43-57.
• Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan örgütsel adaletin bireylerarası saldırgan davranışlar üzerindeki etkilerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Erciyes Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21, 77‐96.
• Özmen, S. (2004). Aile içinde öfke ve saldırganlığın yansımaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 27-39.
• Pearson, C. M., Andersson, L. M., & Porath, C. L. (2000). Assessing and attacking workplace incivility. Organizational Dynamics, 29(2), 123-137.
• Pearson, C.M., & Porath, C.L. (2005). On the Nature, Consequences and Remedies of Workplace Incivility: No Time for “Nice”? Think Again. Academy of Management Executive, 19(1), 7- 18.
• Pekriz, Ş. (2009). Psikiyatri hemşirelerinin agresyon algılamalarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Polat, O., & Pakiş, I. (2012). Mobbing: İşyerinde Psikolojik Taciz. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(4), 211-217.
• Rothmann, S., & Jordaan, G.M.E. (2006). Job demands, job resources and work engagement of academic staff in South African higher education institutions. SA Journal of Industrial Psychology, 32(4), 85-102.
• Scheuer, M.L. (2010). A climate for workplace aggression:The influence of abusive supervision, organizational factors, and subordinate predispositions (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Northern Illinois University, Department of Psychology, A.B.D.
• Shim, J.H. (2010). The relationship between workplace incivility and the intention to share knowledge: The moderating effects of collaborative climate and personality traits (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Psychology Faculty of University of Minnesota, A.B.D.
• Simmons, D.C. (2008). Organizational culture, workplace incivility, and turnover: The impact of human resources practices (Yayınlanmamış Doktora Tezi). University of Louisville, Department of Education Leadership Foundations, A.B.D..
• Sloan, M.M. (2004). The effects of occupational characteristics on the experience and expression of anger in the workplace. Work and Occupations, 31(1), 38-72.
• Šoljan, I. (2009). Organizational circumstances for the occurrence of mobbing in health care organizations. Macedonian Journal of Medical Sciences, 2(3), 239-244.
• Soljan, I., Josipovic-Jelic, Z., & Titlic, M. (2009). Organizational circumstances for the occurrence of mobbing in health care organizations. Macedonian Journal of Medical Sciences, 2(3), 1-6.
• Spector, P. E., Coulter, M. L., Stockwell, H. G., & Matz, M. W. (2007). Perceived violence climate: A new construct and its relationship to workplace physical violence and verbal aggression, and their potential consequences. Work & Stress, 21(2), 117- 130.
• Tepper, B. J. (2000). Consequences of abusive supervision. Academy of Management Journal, 43(2), 178-190.
• Terlecki, S.A. (2011). Exploring individual and organizational level antecedents of experienced workplace incivility (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Department of Psychology, Faculty of the University of Tennessee, Chattanooga, A.B.D.
• Terzi, C. (2009). Ergenlerde saldırganlığın madde bağımlılığı ve diğer değişkenlerle ilişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Tetik, S. (2010). Mobbing kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(18), 81-89.
• Torun, A. (1995). Tükenmişlik, aile yapısı ve sosyal destek ilişkileri üzerine bir inceleme (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Trudel, J. (2009). Workplace incivility: Relationship with conflict management styles and imoact on perceived job performance, organizational commitment and turnover (Yayınlanmamış Doktora Tezi). California State University, A.B.D.
• Trudel, J., & Reio, T. G. (2011). Managing workplace incivility: The role of conflict management styles— antecedent or antidote?. Human Resource Development Quarterly, 22, 395–423.
• Turgut, T., Lagace, D., İzmir, M., & Dursun, S. (2006). Assesment of violence and aggression in psychiatric settigs:descriptive approaches. Bulletin of Clinical Psychopharmacology, 16, 179- 194.
• Turunç, Ö., & Çelik, M. (2010). Algılanan örgütsel desteğin çalışanların iş-aile, aile-iş çatışması, örgütsel özdeşleşme ve işten ayrılma niyetine etkisi: Savunma sektöründe bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 209-232.
• Vanderslott, J. (1998). A study of incidents of violence towards staff by patients in an NHS Trust hospital. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 5, 291-298.
• Wells, J., & Bowers, L. (2002). How prevalent is violence towards nurses working in general hospitals in the UK?. Journal of Advanced Nursing, 39(3), 230-240.
• Yıldırımbulut, E. (2006). The effects of person-job fit, person-organization fit and social support on job stress: A study in call centers (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Organizational Behavior Anabilim Dalı, İstanbul.
• Yücetürk, E.E., & Öke, M.K. (2005). Mobbing and bullying: legal aspects related to workplace bullying in Turkey. South East Review, 2, 61-70.
• Zapf, D., Knorz, C., & Kulla, M. (1996). On the relationship between mobbing factors and job content social work environments and health outcomes. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5, 251-237.