Stratejik Yönetim ve Performans Ölçümünde Performans Karnesi ve EFQM Mükemmellik Modeli ile Sinerji Yaratmak

Yıl 2009, Cilt: 11 Sayı: 2, 37 - 54, 01.06.2009

Prof.dr.ismail Efil Mehlika Saraç

Öz

Günümüzde yaşanan kıyasıya rekabetin bir sonucu olarak, stratejik yönetim ve stratejik performans ölçümü gibi konular şirketler için günden güne daha da önem kazanmaktadır. Şirketlere, stratejilerine ulaşma yolunda nerede olduklarını gösterebilen ve doğru stratejiler oluşturmalarında onlara rehberlik edebilen çok boyutlu, strateji temelli performans ölçüm sistemleri günümüzün en büyük ihtiyaçlarından biridir. Bugüne kadar geliştirilmiş olan pek çok performans ölçüm sisteminden, bu ihtiyacı karşılamaya en yakın olan ve şirketler tarafından en çok tercih edilen iki model strateji odaklı Performans Karnesi (Balanced Scorecard) ve kalite temelli EFQM (Avrupa Kalite Yönetim Vakfı) Mükemmellik Modeli olmuştur. Bu makalede öncelikle her iki model karşılaştırılmakta, modellerin güçlü ve zayıf yönlerinden bahsedilmektedir. Stratejik yönetim ve performans ölçümünde her iki modelin beraber kullanımının, kurumsal performansta şirketlere sinerji sağlayabileceği ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Bir otomotiv şirketindeki örnek ile konunun uygulanabilirliği desteklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Performans Karnesi, EFQM Mükemmellik Modeli, Performans Ölçümü, Stratejik Yönetim, Stratejik Performans Ölçüm Sistemleri

Kaynakça

• Akal, Zuhal, (2003), Performans Kavramları ve Performans Yönetimi, Milli Prodük- tivite Merkezi, Ankara,
• http://www.ydk.gov.tr/seminerler/perfor- mans_yonetimi/performans_yone- timi.htm, 27 Kasım 2007
• Argüden, Yılmaz ve Sağdıç Engin, (2000), Balanced Scorecard, Arge Danışmanlık Yayınları, İstanbul, s.15
• Atkinson, Helen, (2006) “Strategy imple- mentation: a role for the balanced sco- recard?” Management Decision, vol.44, no.10, ss.1441-1460
• Baş, Melih İ. ve Ayhan Artar (1990), İşletme- lerde Verimlilik Denetimi: Ölçme ve Değerlendirme Modelleri Milli Prodük- tivite Merkezi Yayınları, 435 Ankara, s.36
• Bryson, John M., ve Alston, Farnum K. (1996), Creating and Implementing Your Strategic Plan: A Workbook for Public and Nonprofit Organizations, Jossey-Bass, CA., s.6
• By EFQM, (2002) “The Balanced Scorecard and The EFQM Excellence Model” http://excellenceone.efqm.org/desk- topmodules/EFQM.Articles, 24 Tem- muz 2007
• Dibley, Diane, “Balanced Scorecard and The EFQM Excellence Model”, http://ex- cellenceone.efqm.org/Portals/1/PDF/ 24.07.2007
• Dinçer, Ömer, Stratejik Yönetim, İz Yayıncı- lık, İstanbul, 1994, s.6
• Efil, İsmail, Yönetim ve Organizasyon, Alfa Aktüel Yayınları, İstanbul, 2006, s.353
• Ensari,.H. (2005) “Eğitim Örgütlerinde Kı- yaslama”, Önce Kalite (88), Şubat, s.63
• Fai Pun, Kit- Sydney White, Anthony, (2005), ” A Performance Measurement Para- digm For Integrating Strategy Formula- tion: A Review of Systems And Frameworks” , International Journal of Management Reviews, vol.7, no: 1, ss. 49–71, s.51.
• G.S, Sureshchandar-Rainer, Leisten, (2005), “Insights From Researchholistic Score- card: Strategic Performance Measure- ment And Management In The Software Industry” Measuring Business Excellence”, vol.9, no:2, ss.12-29, s.24
• Güner, M.Fatih,( 2006), Stratejik Performans Değerlemede Dengeli Sonuç Kartı: Bir Sanayi İşletmesinde Uygulama, Çuku- rova Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti- tüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi ), Adana, s.4
• http://www.som.cranfield.ac.uk/som/re- search/centres/cbp/pma/ /2 Ağustos 2007
• Kök, Recep ve Ertuğrul Deliktaş, Endüstri İktisadında Verimlilik Ölçme Ve Strateji Geliştirme Teknikleri (İş Dünyasından Örneklerle) DEÜ İİBF Yayınları İzmir, 2003, s.44
• Lamotte, Gaelle ve Carter Geoff, (1999) “Are The Scorecard And The EFQM Model Mutually Exclusive Or Do They Work Together To Bring Added Value To A Company?” EFQM Common Interest Day, 9 December 1999, http://www.paceperformance.co.im/d ocuments/, 12 Haziran 2007
• Moullin, Max, ( 2007) “ Performance Measu- rement Definitions : Linking Perfor- mance Measurement And Organizational Excellence, Internatio- nal Journal of Health Care Quality As- surance, vol. 20 no.3, ss.181-183.
• Neely Andy, Andy- Gregory, Mike- Platts, Ken, (2005), “Performance Measure- ment System Design, A Literature Re- view and Research Agenda”, International Journal of Operations & Production Management, vol. 25, no. 12, ss.1228-1263.
• Neely, A. and Bourne, M. (2000), ‘‘Why mea- surement initiatives fail?’’, Measuring Business Excellence, vol. 4, ss. 3-6.
• Olve, N. ve Wetter, M., (1999), Performance Drivers: A Practical Guide to Using the Balanced Scorecard, John Wiley and Sons Limited., s.161
• S.Kaplan Robert, P.Norton David, (2003), Ba- lanced Scorecard, çev. Serra Egeli, Sis- tem Yayıncılık, İstanbul, s.12
• S.Kaplan Robert, P.Norton David, (2006) Strateji Haritaları: Gayrimaddi Varlık- ları Maddi Sonuçlara Dönüştürmek, çev. Şeyda Öztürk, Alfa Yayınları, İs- tanbul, s.34
• Samir, Ghosh-Subrata, Mukherjee, (2006) “Measurement Of Corporate Perfor- mance Through Balanced Scorecard: An Overview” Vidyasagar University Journal of Commerce, vol. 11, March, ss.60-70, s.67
• Sandbrook, Martin, (2001) “Using The EFQM Excellence Model As A Frame- work For Improvement And Change”, Journal of Change Management, vol. 2, no: 1, ss. 83–90, s.84
• Sanger, Mark, (1998) “Supporting The Ba- lanced Scorecard”, Work Study, vol: 47, no: 6, ss. 197–200, s.198
• Steve, Johnson, (2003) “EFQM and Balanced Scorecard for Improving Organizatio- nal Performance” Inland Revenue, A Research Report, s.20
• Su İçmez, Halit, (2008) “Verimlilik ve Etkin- lik Terimleri”, Mülkiye Dergisi, Cilt: XXVI, Sayı: 234, ss.169-183, s.178
• Top, Aykut, Üretim Sistemleri, Alfa Yayın- ları, İstanbul, 2001, s.12.
• Ülgen Hayri, Mirze Kadri, Stratejik Yönetim, Arıkan Basım Yayım, 2007, İstanbul, s.32
• Wongrasseme, S., Gardenier, PD, Simmons, JEL, (2003) “Performance Measurement Tools: The Balanced Scorecard and The EFQM Excellence Model”, Measuring Business Excellence; vol.7, no.1, ss.14- 29.
• Zairi, Mohammed ve Jarar Yasar, (2004) “The Most Popular Article in News Zone: Balanced Scorecard vs. EFQM Ex- cellence Model” EFQM Articles http://excellenceone.efqm.org/desk- topmodules/EFQM.Articles, 24 Tem- muz 2007.