Endüstri İlişkileri Sisteminin Teorik Çerçevesi Olarak Stratejik Endüstri İlişkileri Sistemi: Türkiye Örneği

Yıl 2005, Cilt: 7 Sayı: 2, 64 - 121, 01.06.2005

Taner Akan

Öz

Endüstri ilişkileri disiplininin küreselleşme ile ortaya çıkan yeni ekonomi politik yapıda teorik anlamda bir kısırdöngü yaşadığı görülmektedir. Bu kısırdöngünün aşılması ulusal endüstri ilişkileri sistemlerini etkileyen küresel ve bölgesel aktörlerin varlığı veri alınarak, endüstri ilişkilerinin temel dinamiklerinde yaşanan değişimin açık bir sistem modeli çerçevesinde ele alınmasıyla mümkündür. Bu çalışma kapsamında endüstri ilişkileri sistemi açık bir sistem modeli olarak ele alınmakta ve endüstri ilişkilerinde küreselleşme ile birlikte ortaya çıkan gelişmeler stratejik endüstri ilişkileri sistemi teorisiyle analiz edilmektedir. Genel olarak küresel düzeyde yaşanan gelişmeleri ve bu gelişmelerin ulusal düzeydeki izdüşümlerini analiz eden bu teorik çerçevede Türk endüstri ilişkileri sisteminin durum analizi yapılmaktadır. Böylece genel bir teorik çerçeve olarak kurgulanan stratejik endüstri ilişkileri sistemi, spesifik olarak, Türk endüstri ilişkilerinin teorik çerçevesi olarak ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Endüstri İlişkileri Sistemi, Endüstri İlişkileri Teorisi, Stratejik Endüstri İlişkileri Sistemi, Türk Endüstri İlişkileri Sistemi, Endüstri İlişkilerinde Aktörler

Kaynakça

• ADAMS, Roy J. (1994), State Regulation of Unions and Collective Bargaining : An International Assessment of Determinants and Consequences, The Future of Industrial Relations içinde, John R. Niland, Russell D. Lansbury ve Chrissie Verevis (ed.), London: Sage, ss. 41-62.
• AKAN, Taner (2004), Stratejik Yönetim ve İnsan Kaynakları Yönetimi Adaptasyonu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• AKKAYA, Yüksel (2003), Küreselleşme Kıskacında Türkiye’de İşçi Sınıfı ve Temel Özellikleri, Petrol-İş 2000-2003 Yıllığı, İstanbul, ss. 219-239.
• ANSAL, Hacer., KÜÇÜKÇİTÇİ, Suat., Onaran, Özlem ve Orbay, Zeki (2000), Türkiye Emek Piyasasının Yapısı ve İşsizlik, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul.
• ASLAN, Ali (2003), Turkish Business Elites, Turkish Economic Elites, Turkish Bourgeoisie, Business-Political Relations In Turkey, İşgüç Elektronik Dergisi (www.isguc.org), Cilt: 5, Sayı: 2.
• BARKER, A., BYRNE, I. and VEALL, A. (1999), Ranking by Task Force, ss.. 1- 76, http://www.charter88.org.uk/pubs/ demaud/9911task force.pdf. 15.06.2005. BBC Turkish, Wolfowitz Dünya Bankası Başkanı, http://www.bbc.co.uk/turkish/news/story/2005/06/050601_wolfowitz.shtml, 23/06/2005.
• BELLACE, Janice R. (1994), The Role of the State in Industrial Relations, The Future of Industrial Relations içinde, John R. Nıland, Russeld D. Lansbury ve Chrissie Verevis (ed.), London: Sage, ss. 19-40.
• BLACKHURST, Richard, The WTO and the Global Economy, 2005
• BORATAV, Korkut., YELDAN, A. Erinç ve KÖSE, A. Haşim (2000), Globalization, Distribution and Social Policy: Turkey, 1980-1998, CEPA Working Paper Series, No: 20, ss. 1-53.
• BUDA, Dirk (1998), On Course for European Labour Relations? The Prospects for the Social Dialogue in the European Union, European Union-EuropeanIndustrial Relations içinde, Wolfgang Lecher ve Hans-Wolfgang Platzer (ed.), London: Routledge, ss. 21-47.
• BÜYÜKUSLU, Ali Rıza (1994), Trade Unions in Turkey: An Analysis of Their Development, Role and Present Situation (Yayımlanmamış Doktora Tezi) School of Industrial Business Studies, Warwick University. Cambridge International (Electronic) Dictionary , Cambridge University Press, Version 1, 2003.
• COX, Robert W. (1994), Global Restructuring: Making Sense of the Changing International Political Economy, Money, Power and the Space içinde, Stuart Corbridge, Ron Martin ve Nigel Thrift (ed.), Oxford: Blackwell, ss. 45-69.
• ÇETİK, Mete ve AKKAYA, Yüksel (1999), Türkiye’de Endüstri İlişkileri, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını,İstanbul.
• DAVID, Fred R. (1993), Strategic management, 1st ed., New york: McGraw Hill.
• DEACON, Bob (1999), Global Social Policy: International Organizations and the Future of Welfare, London: Sage.
• DELL’ARINGA, Carlo ve LODOVICI, Manuela Samek (1994), Industrial Relations and Labor Policies in European Countries, The Future of Industrial Relations içinde, John R. Nıland, Russel D. Lansbury ve Chrissie Verevis (ed.), London: Sage Publications, ss. 389-405.
• DEMİR, Fırat (2002), A Failure Story: Politics, Society and Financial Liberalization in Turkey; The Paths of Retransformation in the PostLiberalization Era, Paper Presented at 2002 Annual Meeting of the European Public Choice Society, ss. 1-49.
• DERELİ, Toker (1994), Industrial Relations in the Course of Economic Development: The General Theory and The Case of Turkey, Sabahattin Zaim’e Armağan içinde, İktisat Fakültesi Mecmuası , ss. 203-220.
• DERELİ, Toker (2003), 21. yy’a Girerken Batıdaki Gelişmeler Karşısında Türk Endüstri İlişkileri Sistemi: Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme, Sosyal Siyaset Konferansları, İstanbul, ss. 3-24.
• DERELİ, Toker (2004), Uluslararası Çalışma Normları, Sendika Özgürlükleri ve Türkiye, AB, Türkiye ve Endüstri İlişkileri, Alpay Hekimler (ed.), İstanbul: Beta, ss. 167-190.
• DOLVIK, Jon Erik (2002), Industrial Relations in EMU: Re-nationalization and Europeanization Two Sides of the Same Coin, http://www.fafo.no/pro/emu.pdfhttp://www.fafo.no/pro/emu.pdf, 25.06.2005.
• DUNLOP, John T.(1993), Industrial Relations Systems, Boston: Harvard Business School Press.
• EBBINGHAUS, Bernhard (2002), Trade Unions’ Changing Role, Membership Erosion, Organizational Reform, and Social Partnership in Europe, Industrial Relations Journal, 33:5, ss. 465-483.
• EDWARDS, Richard ve PODGURSKY, Michael (1986), The Unraveling Accord: American Unions in Crisis, Unions in Crises and Beyond: Perspectives From Six Countries içinde, Richard Edwards, Paolo Garonna, Frans Tödtling (ed.), Massachusetts: Auburn House Publishing Company, ss. 14-61.
• EKİN, Nusret (1994), Türk Endüstri İlişkileri Sistemi, Özellikler ve Sorunlar, Sabahattin Zaim’e Armağan içinde, İktisat Fakültesi Mecmuası, ss. 195-202.
• GODARD, John (1994), Industrial Relations: The Economy and Society, Toronto: McGraw-Hill Ryerson Limited.
• GRAHL, John ve TEAGUE, Paul (2004), The German Model in Danger, Industrial Relations Journal, 35: 6, ss. 557-573.
• GÜLMEZ, Mesut (2004), Türkiye’de Sosyal Politikanın Tarihsel Gelişimi, I. Ulusal Sosyal Politika Kongresi, DİSK Yayını, İstanbul, ss. 60-67.
• HAMMARSTÖM, Olle (1994), Local and Global: Trade Unions in the Future, The Future of Industrial Relations içinde, John R. Nıland, Russeld D. Lansbury ve Chrissie Verevis (ed.), London: Sage, ss.152-164.
• HAWORTH, Nigel ve HUGHES, Stephen (2003), International Political Economy and Industrial Relations, British Journal of Industrial Relations, 41:4, ss. 665-682.
• HAYEK, Friedrich A. (1995), Kanun, Yasama Faaliyeti ve Özgürlük: Sosyal Adalet Serabı, (çev. Mustafa Erdoğan), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• HELLEINER, Eric (1994), From Bretton Woods to Global Finance. A World Turned Upside Down., Money, Power and the Space içinde, Stuart Corbridge, Ron Martin ve Nigel Thrift (ed.), Oxford: Blackwell, ss. 163-180.
• HENSMAN, Rehini (2001), World Trade and Workers’ Rights: In Search of an International Position, Antipode, ss. 427-450. http:/europe.eu.int/employment_social/employment_analysis/eie2004_chap2_e n .pdf.
• HYMAN, Richard (1994), Changing Trade Union Identities and Strategies, New Frontiers in Europan Industrial Relations içinde, Richard Hyman ve Anthony Ferner (edit.), Oxford: Blackwell.
• HYMAN, Richard (1999), National Industrial Relations Systems and Transnational Challanges, European Journal of Industrial Relations, ss. Volume 5, Number 1, ss. 89-110.
• HYMAN, Richard (2001a), Küreselleşme Bağlamında Sendikalar ve Çıkarların Temsili, 21. Yüzyılda Sendikal Politika Arayışları içinde, Petrol-İş, ss. 9-30.
• HYMAN, Richard (2001b), The Europeanization or Erosion of Industrial Relations, Industrial Relations Journal, 32:4, ss. 280-290.
• HYMAN, Richard (2001c), Understanding European Trade Unionism: Between Market, Class & Society, London: Sage.
• İNALCIK, Halil (1996), Osmanlı Pamuklu Pazarı, Hindistan ve İngiltere: Pazar Rekabetinde Emek Maliyetinin Rolü, Osmanlı İmparatorluğu: Toplum ve Ekonomi içinde, ss. 259-319.
• KAUFMAN, Bruce (2004), The Global Evolution of Industrial Relations, Geneva: ILO.
• KELLER, Berndt (2003), Social Dialogues-The State of the Art a Decade After Maastrich, Industrial Relations Journal, 34:5, ss. 411-429.
• Klikauer, Thomas (2002), Stability in Germany’s Industrial Relations: A Critique on Hassel’s Erosion Thesis, British Journal of Industrial Relations, ss. 295-308.
• KOCHAN, Thomas A., KATZ, Harry C. ve MCKERSİE, Robert B. (1994), Transformation of American Industrial Relations, Ithaca: ILR Press.
• KOCHAN, Thomas A., MCKERSIE, Robert B. ve CAPPELLI, Peter (1983), Strategic Choice and Industrial Relations Theory and Practice, https://dspace.mit.edu/bitstream/1721.1/2065/1/SWP-1506-15368581.pdf, 20/06/2005.
• KORAY, Meryem (1996), Esneklik Ya da Emek Piyasasının Küreselleşmesi, Petrol-İş ’95-’96 Yıllığı, İstanbul, ss. 747-772.
• KOYUNCU, Murat ve ŞENSES, Fikret (2004), Kısa Dönem Krizlerin Sosyoekonomik Etkileri: Türkiye, Endonezya ve Arjantin Deneyimleri, Çalışma ve Toplum, Sayı: 3. ss. 11-52.
• KURTULMUŞ, Numan (1996), Sanayi Ötesi Dönüşüm, İstanbul: İz Yayıncılık.
• KUTAL, Metin (1997), Küreselleşme Sürecinin Türk Sendikacılığı Üzerindeki Olası Etkileri, Kamu-İş Dergis, Cilt 4, No: 2, ss. 251-267.
• LLOYD, V. ve WEISSMAN, R. (2002), How International Monetary Fund and World Bank Policies Undermine Labor Power and Rights, International Journal of Health Service, 32: 3, ss. 433-442.
• LORDOĞLU, Kuvvet (2004), Türkiye’de Sendika Hareketinin Kısman Gölgeli Bir Alanı Üzerine Tartışmalar AB, Türkiye ve Endüstri İlişkileri, ss. 225-238.
• MAHİROĞULLARI, Adnan (2000), 1980 Sonrası Türk ve Fransız Sendikacılığı, Kamu-İş Yayını.
• MAKAL, Ahmet (1999), Türkiye’de Tek partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1920- 1946, Ankara: İmge.
• MAKAL, Ahmet (2002), Türkiye’de Çok Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1946-1963, Ankara: İmge.
• MAKAL, Ahmet (2004), Cumhuriyetin 80. Yılında Türk Sendikacılığı, Sosyal Siyaset Konferanslarında Yapılan Konuşma Metni, 47.Kitap, İstanbul, ss. 123- 173.
• MB, The Impact of Globalization on the Turkish Economy, May 2002, ss. 1- 112. MESS (2003), Dönüşüm ’03, İstanbul.
• MISHEL, Lawrence., BERNSTEIN, Jared ve SCHMITT, John (2001), The State of Working in America, Ithaca: Economic Policy Institute.
• NAVARRO, Vicente., SCHMITT, John ve ASTUDİLLO, Javier (2004), Is Globalization Undermining the Welfare State, Cambridge Journal of Economics, 28, ss. 133-152.
• OECD (1994), The OECD Jobs-Study Evidence and Explanations, Paris.
• ONARAN, Özlem (2003), Türkiye’de İhracat Yönelimli Büyüme Politikalarının İstihdam Üzerindeki Etkileri, İktisadi Kalkınma, Kriz ve İstikrar: Oktar Türel’e Armağan, İstanbul: İletişim, ss. 579-600
• ÖKE, M. Kemal ve KURT, Senem (2003), Yeni Süreç ve Sendikaların Temsil Sorunu, Küresel Düzen: Birikim, Devlet ve Sınıflar: Korkut Boratav’a Armağan, İstanbul: İletişim, ss. 399-426.
• ÖNDER, İzzettin (2003), Dünya Piyasa Yapılanmasında Devletin Konumu, 2000-2003 Petrol İş Yıllığı içinde, ss. 91-105.
• ÖNİŞ, Ziya (1998), Liberalization, Transnational Corporations and Foreing Direct Investment in Turkey: The Experience of the 1980s, State and Market: The Political Economy of Turkey in Comparative Perspective içinde, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, ss. 306-321.
• PANIC, Mica (1995), International Economic Integration and the Changing Role of National Governments, The Role of the State in Economic Change içinde, Ha Joon Chang ve Robert Rewthorn, Oxford: Clarendon Press, ss. 51-77.
• PLATZER, Hans-Wolfgang (1998), Industrial Relations and European Integration: Patterns, Dynamics and Limits of Transnationalization, European Union-European Industrial Relations içinde, Wolfgang Lecher ve hansWolfgang Platzer (ed.), London: Routledge, ss. 81-117.
• PLOWMAN, D. H. (1992), Management and Industrial Relations, Comparative Industrial Relations: Contemporary Research & Theory içinde, Roy J. Adams (ed.), ss. 56-75.
• REGINI, Marino (1994), The Strenght of Union Movements in Advanced Capitalist Democracies: Social and Organizational Variations, The Future of Labor Movements içinde, Marino Regini (ed.), London: Sage, ss. 17-53.
• ROOMKIN, Myron and ROSEN, Sherman D. (1996), Strategic Industrial Relations, The Handbook of Human Resource Management içinde, Ferris, Gerald R., Rosen, Sherman D. And Barnum, Darold T. (ed.), Oxford: Blackwell, pp. 66-82.
• ROSS, George ve MARTIN, Andrew (1999), European Unions Face the Millennium, The Brave New World of European Labor: European Trade Unions at the Millennium içinde , Andrew Martin ve George Ross (ed.), New York: Berghahn Books, ss. 1-26.
• SAKALLIOĞLU-CİZRE, Ümit ve YELDAN, Erinç, Politics, Society and Financial Liberalization: Turkey in the 1990s, Development and Change, Vol. 31, ss. 481-508.
• SELAMOĞLU, Ahmet (2004), Örgütlenme Sorunu ve Sendikal Yapıda Değişim Arayışları, Çalışma ve Toplum, Sayı:2, ss. 39-54.
• SELAMOĞLU, Ahmet ve ŞENKAL, Abdülkadir (2004),Turkish Trade Unions and the Internet Web Use: Challanges and Opportunities for Union Survival, Paper Presented at IIRA 7th European Regional Congress.
• SOSKICE, D. (1997), German Technology Policy, Innovation and National Institutional Frameworks, Industry and Innovation, V. 4, pp. 75-96.
• STIGLITZ, Joseph E. (1999), The World Bank at the Millennium, The Economic Journal, 109, ss. 577-597.
• STREECK, Wolfgang (1998), The Internationalization of Industrial Relations in Europe: Prospects and Problems, , Working Paper Series in European Studies, Volume: 1, Number: 1, Wisconsin:European Studies Programme, International Institute, 1-40.
• TALAS, Cahit (1992), Türkiye’nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi, Ankara: Bilgi Yayınları.
• TOKOL, Aysen (2004), Türk Endüstri İlişkileri Sistemi, Ankara: Nobel.
• TOYE, John (2000), Fiscal Crises and Fiscal Reform in Developing Countries, Cambridge Journal of Economics, 24, ss. 21-44.
• TURAN, Kamil (1999), Dünyada ve Türkiye’de Kamu Görevlileri Sendikalarının Hukuki Gelişimleri, Kamu-İş, Cilt: 4, Sayı:4, ss. 1-14.
• UÇKAN, Banu (2002), Türkiye’de Sendikalar Arası Rekabet, Selüloz-İş Sendikası Eğitim Yayınları: 13.
• Urhal, Betül (2004), Sendikal Örgütlenme Bunalımı ve Türkiye’deki Durumu, İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü ,Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• WTO, Annual Report 2004, Geneva.
• YELDAN, Erinç (2003), Neoliberalizmin İdeolojik Bir Söylemi Olarak Küreselleşme, Küresel Düzen: Birikim, Devlet ve Sınıflar: Korkut Boratav’a Armağan, İstanbul: İletişim, 427-452.
• YILDIRIM, Engin (1997), Endüstri İlişkileri Teorileri (Sosyolojik Bir Değerlendirme), Sakarya: Değişim Yayınları.
• YORGUN, Saim (1995), Türkiye’de Sosyal Diyalog ve Çalışma Barışı, İstanbul: Toleyis Eğitim Yayınları.