DOMINANCE ON TRIAL: ANIMALS' STRUGGLE FOR LIBERATION IN IKHWAN AL-SAFA'

Yıl 2024, , 175 - 203, 09.03.2024

Abdullah Özkan

https://doi.org/10.34082/islamiilimler.1449534

Öz

One of the most remarkable texts on animal ethics in Islamic thought is the twenty-second epistle of Ikhwān al-Ṣafā‘ entitled "On the Nature of the Creation of Animals and Their Classes". In the epistle, animals are classified and detailed information about their classes and species is given through descriptions. In this respect, the epistle is about zoology. However, this treatise goes beyond being a work on zoology, a sub-branch of theoretical philosophy, because of the interesting story it contains. In this respect, the epistle becomes a work in which all beings are examined from the perspective of a moral ideal and in which issues that can be analyzed within the traditional parts of practical philosophy, namely politics, economics, and personal ethics, are addressed. In the story, the animals complain to the king of the jinn about the cruelty of humans to them and demand their freedom, echoing the message of Peter Singer's Animal Liberation. Therefore, the epistle is a good example of the current debates on animal rights in the Middle Ages. The epistle challenges the claim that humans are superior because of their species-specific characteristics and draws attention to the possible equality between humans and animals. This study will present the arguments for human superiority and the animals' objections to them without going too far into the theoretical aspects of the epistle.

Anahtar Kelimeler

Ikhwān al-Ṣafā‘, animal right, animal ethics, speciesism, hierarchy of existence.

TAHAKKÜMÜN MUHAKEMESİ: İHVÂN-I SAFÂ’DA HAYVANLARIN ÖZGÜRLEŞME MÜCADELESİ

Öz

İslam düşüncesinde hayvan etiğiyle alakalı karşımıza çıkan en dikkat çekici metinlerden biri, İhvân-ı Safâ Risâleleri’nin “Hayvanların Yaratılışının Keyfiyeti ve Onların Sınıfları Üzerine” başlıklı yirmi ikinci risâlesidir. Risâlede hayvanlar tasnif edilmekte ve onların sınıfları ve türleri hakkında betimlemeler yapılarak ayrıntılı bilgiler verilmektedir. Bu yönüyle risâle zoolojiye dairdir. Fakat bu risâle, içinde bulundurduğu ilginç hikâye nedeniyle teorik felsefenin bir alt dalı olan zoolojiye dair bir eser olmanın ötesine geçer. Bu yönüyle risâle bütün varlıkların ahlaki bir ideal perspektifinden incelendiği ve pratik felsefenin geleneksel kısımları olan siyaset, ekonomi ve kişisel ahlakın konuları içinde incelenebilecek konuların ele alındığı bir esere dönüşür. Hikâyede hayvanlar insanların kendilerine yaptıkları zulüm nedeniyle onları cinlerin kralına şikâyet edip Peter Singer’in Hayvan Özgürleşmesi kitabının mesajını andırırcasına özgürlüklerini talep ederler. Dolayısıyla risâle hayvan hakları ile alakalı günümüzde yürütülen tartışmaların Orta Çağda yapılmış iyi bir örneğidir. Risâle, insanın türe özgü özellikleri nedeniyle üstün olduğu iddiasına hayvanların ağzından meydan okumakta, insanlar ve hayvanlar arasındaki muhtemel eşitliğe dikkat çekmektedir. Bu çalışmada insanların sahip oldukları üstünlüğe dair delilleri ve hayvanların onlara itirazları risâlenin teorik taraflarına çok fazla girilmeden sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

İhvân-Safâ, hayvan hakları, hayvan etiği, türcülük, varlık hiyerarşisi.

Teşekkür

Bu çalışmayı hazırlama sürecinde destek ve yardımlarını esirgemeyen değerli meslektaşım İstanbul Üniversitesi öğretim görevlilerinden Semih YAKUT’a teşekkür ederim.

Kaynakça

• Aristotle, History of Animals: Books VII-X, tr. A. L. Peck. Cambridge: Harvard University Press, 1993.
• Bakhos, Carol. “Jewish, Christian, and Muslim Attitudes Toward Animals”. Comparative Islamic Studies, 5.2 (2009), 177-219.
• Bor, Adil. Kur’anda Hayvan Hakları. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2012.
• Cohen, Martin. The Essentials of Philosophy and Ethics. London: Hodder Arnold, 2006.
• De Callataÿ, Godefreid. “The Ikhwān al-Ṣafā’ on Animals: a focus on the non-narrative part of Epistle 22”. Journal of Arabic and Islamic Studies, 22 (2022): 31-49.
• Esen, Hüseyin. İslam Hukuku Açısından Hayvanlar. İzmir: Can Matbaa, 2013.
• Foltz, Richard C.. “Is Vegetarianism Un-Islamic?”. Studies in Contemporary Islam 3/1 (2001), 39-54.
• Foltz, Richard C.. Animals in Islamic Tradition and Muslim Cultures. Oxford: Oneworld Publications, 2006.
• İhvân-ı Safâ, İhvân-ı Safâ Risâleleri. Ed. Abdullah Kahraman. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2013.
• İhvân-ı Safâ, The Case of the Animals versus Man Before the King of the Jinn: a translation from the Epistles of the Brethren of Purity. Oxford: Oxford University Press, 2009.
• İhvân-Safâ, Resâil-i İhvânü’s-Safâ ve Hullânü’l-Vefâ. Beyrut: Müessesetü’l- A’lamî li’l-Matbûât..
• Kaya, M. Cüneyt. “İbn Sînâ’nın Kitâbu aḳsâmi’l-ḥikme ve tafṣîlihâ’sı: Tahkik ve Tercüme”. Tahkik İslami İlimler Araştırma ve Neşir Dergisi 3/1 (Haziran/June 2020): 1-40.
• Koşum, Adnan. İslam Hukukunda Hayvan Hakları. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2018
• Netton, Ian Richard Netton. Muslim Neoplatonists: An Introduction to the Thought of the Brethren of Purity (Ikhwān al-Ṣafā’). London: George Allen & Unwin Publishers, 1982.
• Singer, Peter. Animal Liberation. New York: Ecco, 2002.
• Tlili, Sarra. “A Case for Vegetarianism in Islam?”. Hayvan Etiği ed. M. İhsan Karaman, Seyit Ankaralı, Tuncay Sandıkçı. 47-60. İstanbul: İsar Yayınları, 2019.
• Tlili, Sarra. “All Animals Are Equal, or Are They? The Ikhwān al-Ṣafā‘’s Animal Epistle and its Unhappy End”. Journal of Qur’anic Studies 16.2 (2014): 42-88.
• Tlili, Sarra. Animals in the Qur’an. New York: Cambridge University Press, 2012.
• White, Lynn. “The Historical Roots of Our Ecological Crisis”. Science 155 (1967), 1203-1207.
• Yusuf, Hamza. “Food Habit, Animals & Islam-Hamza Yusuf”. Youtube (1 Ocak 2015).