İlahiyatçılar İçin Hadislere Yaklaşım Ölçeğinin (İHYÖ) Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması

Yıl 2018, , 321 - 338, 23.12.2018

Ümit Horozcu Seyit Ali Güşen

https://doi.org/10.34082/islamiilimler.511598

Öz

Bu çalışmada İlahiyatçılar için Hadislere Yaklaşım
Ölçeğinin (İHYÖ) güvenirlik ve geçerlik analizine ilişkin bulgulara yer verilmektedir.
İki nihaî çalışmadan birincisi Türkiye’deki çeşitli ilahiyat fakültelerinden
lisans ve lisansüstü öğrencilerinin yanı sıra öğretim üyelerinden oluşan 478
kişi üzerinde gerçekleştirilmiştir. 16 maddeden oluşan ölçek tek faktörlü bir
yapıya sahiptir. 229 kişi ile yapılan ikinci uygulama sonrası yapılan
doğrulayıcı faktör analizinde ise iyi uyum ifade eden değerlere ulaşılmıştır (X²
= 380.78, Df = 104 P Value: 0.00, X² /df = 3.66, RMSEA, .075; NFI,
.97; NNFI, 0.98; CFI ,0.98; IFI, .91; GFI, .91; AGFI, .88; RMR, .038 ve SRMR:
.039 olarak tespit edilmiştir. Ölçeğin Cronbahch’s Apha değeri .932; iki yarı
güvenirlik analizi sonucunda elde edilen Cronbach’s Alpha katsayısı  birinci yarı için .905, ikinci yarı için
.842’dir. İki yarı arasındaki korelasyon .873; Spearman-Brown Coefficient
değeri .932,  Guttman Split-Half
Coefficient değeri .932 olarak tespit edilmiştir. Tüm bu değerler İHYÖ’nün
güvenilir ve geçerli bir ölçek olduğunu göstermektedir

Anahtar Kelimeler

Sünnet, İnkar, Kabul, Ölçek geliştirme

THE VALIDITY AND RELIABILITY STUDY OF SCALE OF THEOLOGIANS'S APPROACH OF THE HADITH (STAH)

Öz

In this study Scale of Theologians's Approach of the Hadith (STAH)
reliability and validity analyses are presented. The data was collected by two
applications. First application was conducted on 478 students and academicians
from different theology faculties. The exploratory factor analysis which made
with the data of this application shows that STAH consists of 16 items and one factor.
The fitch indexes of the confirmatory
factor analysis which made with the data of the second application conducted on
229 persons are X² = 380.78, Df = 104 P Value: 0.00, X²
/df = 3.66, RMSEA, .075; NFI, .97; NNFI, 0.98; CFI ,0.98; IFI, .91; GFI, .91;
AGFI, .88; RMR, .038 ve SRMR: .039. Cronbach’s Alpha coefficient of the scale
is .932. These scores show that STAH is reliable and valid.

Kaynakça

• AʻZAMÎ, Muhammed Mustafa. Dirâsât fi'l-hadîsi'n-nebevî. 2 cilt. Riyad: Şeriketü't-Tıbaati'l-Arabiyye, 1981. BAĞDÂDÎ, Abdulkahir. Usûlü’d-dîn. İstanbul: Matba’atü’d-devle, 1346/1928. BROWN, Daniel. İslam Düşüncesinde Sünneti Yeniden Düşünmek. Trc. Sabri Kızılkaya, Salih Özer. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002. BÜYÜKÖZTÜRK, Ş.- Çokluk, Ö.- Şekercioğlu, G. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik. Ankara: Pegem Akademi, 2012. BÜYÜKÖZTÜRK, Şener. “Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 32/1 (2002): 470-483. ----------. Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2012. DAUDÎ, Halid Zaferullah. Pakistan ve Hindistan'da Şah Veliyullah ed-Dehlevi'den Günümüze Kadar Hadis Çalışmaları. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995. HÂKİM EN-NEYSÂBÛRÎ, Ebû Abdullah Muhammed Hâkim. el-Müstedrek ale's-Sahîhayn. Nşr. Mustafa Abdülkadir Ata. 4 cilt. Beyrut, Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1411/1990. HANSU, Hüseyin. Mutezile ve Hadis. Ankara: Kitabiyat, 2004. HATÎB EL-BAĞDÂDÎ, Ebû Bekir Ahmed b. Ali b. Sabit. el-Kifâye fî ilmi'r-rivâye. Haydarabad: Dâiretü'l-Maârifi'l-Osmaniyye, 1356/1938. HATİBOĞLU, İbrahim. Çağdaşlaşma ve Hadis Tartışmaları. İstanbul: Hadisevi, 2004. İBN KUDÂME, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn el-Makdisî. el-Muğnî. Nşr. Abdullah Muhsin et-Türkî. 15 cilt. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 1419/1999. İBNÜ’S-SALÂH, Osman b. Abdurrahman. Ulûmü'l-hadîs. Nşr. Nureddin Itr. Dımaşk: Dâru’l-Fikr. 1419/1998. İLHAN, Mustafa - Çetin, Bayram. “LISREL ve AMOS Programları Kullanılarak Gerçekleştirilen Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) Analizlerine İlişkin Sonuçların Karşılaştırılması”, Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5/2 (2014): 26-42. KANDEMİR, Yaşar. Mevzû Hadisler: Menşe’i, Tanıma Yolları, Tenkidi. İstanbul: İfav Yayınları, 2009. KÂSIMÎ, Cemaleddîn Muhammed b. Muhammed. Kavâidü't-tahdîs min fünûni mustalahi'l-hadîs. nşr. Muhammed Behçet el-Baytar. Halep: Dâru ihyâi’l-kütübi’l-arabî, 1380/1961. KIZIL, Fatma. Müşterek Ravi Teorisi ve Tenkidi. İstanbul: İsam Yayınları, 2013. KUZUDİŞLİ, Bekir. Hadis Tarihi. İstanbul: Kayıhan yayınları. 2017. NİSABURİ, Ebû Abdullah Muhammed Hakim,Ma'rifetüulûmi'l-hadîs, nşr. Muazzam Hüseyin. Medine: el-Mektebetü’l-İlmiyye, 1977. RAMHÜRMÜZÎ, Ebû Muhammed b. Hallâd Hasan b. Abdurrahman. el-Muhaddisü'l-fasıl beyne'r-ravive'l-vâ‘î. Nşr. Muhammed Acâc Hatîb. 2 cilt. Beyrut: Dârü'l-Fikr, 1391/1971. SARAÇLI, Sinan. “Faktör Analizinde Yer Alan Döndürme Metotlarının Karşılaştırmalı İncelenmesi Üzerine Bir Uygulama”, Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 1/3 (2011): 22-26. SIDKÎ, Muhammed Tevfik. “el‐İslamu Hüve’l‐Kur’ânu Vahdehû”. Mecelletü’l‐Menâr. 9/7 (1324/1906): 515-524. SÖNMEZ, Mustafa. "İslam Modernizminin Doğuşu ve İki Önemli Temsilcisi". Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/1 (2002): 153-178. ŞAFİ‘İ, Ebû Abdullah Muhammed b. İdris b. Abbâs eş-Şâfiî. el-Ümm. 7 cilt. Kahire: Dâru’ş-şa’b, 1968/1388. ŞİMŞEK, Ömer Faruk: Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş, Ekinoks, Ankara, 2017. TURHAN, Halil İbrahim. Rical Tenkidinin Doğuşu ve Gelişimi -Hicrî İlk İki Asır-. İstanbul: İfav Yayınları, 2017. ULU, Arif. "Hadis Rivâyetinde İsnadın Başlaması Ya da Fitnenin Tarihi". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 12/1 (2012): 119-166. YAŞÇIOĞLU, M. Murat. “Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46/1, (2017): 74-85. YÜCEL, Ahmet. Hadis Tarihi. İstanbul: İfav Yayınları, 2011. ----------. Oryantalistler ve Hadis. İstanbul: İfav Yayınları, 2013.