FIKIH USÛLÜ’NDE ZANNÎ FIKHÎ KIYÂS’IN KAT’Î DELÎLE DÖNÜŞMESİ

Yıl 2014, Cilt: 9 Sayı: 2, 37 - 70, 01.12.2014

Mehmet Nuri Güler

Öz

Fıkıh’ta
bilgi, nass zeminde ve vahiyle çelişmeden gerçekleştirilir. Bilgide kesinlik
önceliklidir. Fıkıh Usûlü, kesin bilgiye götüren kaynaklara ulaşma çabası
içindedir. Bu kaynaklara delîl denmektedir. Fıkh Usûlcüleri, delîl ile elde
edilen bilginin değerini tespit için, delîlleri sübûtu ve delâleti açısından
değerlendirmişlerdir. Kur’ân ve mütevâtir Sünnet ka’ti delîl,  âhâd haber ve fıkhî kıyâs da, zannî delîl
sayılmıştır. Kat’îlik ve zannîlik, delîller arası öncelik sırasını gösterdiği
gibi, onlardan elde edilecek bilgilerin bağlayıcılık derecesini de
açıklamaktadır.  Başlangıçta Fıkıh’ın
yöntemi, Cuveynî’de görülen, Arapça Dilbilgisi’ne dayalı Cedel Kıyâsı’dır. Üretilen
yeni bilgi kat’î (kesin) değildir. Fıkıh Bilimi yoktur. Kesin bilgi, burhânî
bilgidir. Ğazalî, Fıkıh Usûlü’nün yöntemini Burhân Kıyâsı yapmıştır. Bu
şekilde, Fıkıh Bilimi’ni kurmuştur. Ancak, Fıkhî Kıyâsı, Burhân Kıyâsı’na
dönüştüren form ve yöntemleri açıklamamıştır. Bu araştırma, günümüze kadar ele
alınmamış, zannî Fıkhî Kıyâsı kat’î Burhan Kıyâsı’na dönüştüren bu form ve
yöntemleri ortaya koymuştur. Elde edilen bulgu ve yargılar, Giriş, üç Bölüm ve
Sonuç içinde sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bilgi, Bilim, Delîl, Mantık, Fıkıh, Fıkıh Usûlü, Kıyâs, Burhân

Kaynakça

• -