H.A.R. Gibb ve Onun Arap Dili ve Kur’an Bağlamında İslâm Algısı

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 1, 85 - 96, 01.08.2018

Yusuf Seller

Öz

Öz
Bu çalışma, çağdaş İngiliz oryantalistlerden Arap dilinde ve İslâm konusunda
kapsamlı araştırmaları ile tanınan Sir Hamilton Alexander Roskeen
Gibb’in kısaca hayatı ve eserlerini, Arap dili ve Kur’ân hakkındaki yaklaşımlarını
esas alarak onun İslâm algısını ortaya koymaktadır. Esâsında
onun İslâm’a ilişkin düşünceleri söz konusu olduğunda, bir bilim adamı
olarak objektifliğine gölge düşürmek istemediği satır aralarında göze
çarpmaktadır. Ancak onun, Arap dilini çıkış noktası alarak Kur’ân’ı ve
Kur’ân’dan hareketle de İslâm’ı değerlendirmesi subjektifliğini gün ışığına
çıkarmaktadır. H.A.R. Gibb’in Arap dili hakkındaki en genel yargılarından
biri Arap dilinin müzik, resim, tiyatro vs. gibi bir sanat olduğudur.
Hz. Peygamber ise vazettiği söylemleri bu sanata dayandırmıştır. H.A.R.
Gibb’in Kur’ân hakkındaki yargılarının temelini ise onun bir vahiy olmasından
ziyâde, Arapça sanatını tüm incelikleriyle icrâ eden Hz. Peygamber’in
söylemleri olduğudur. Dolayısıyla Kur’ân’ın bu türden bir söylem
olması Arapların toplumsal eğilimleriyle ve zihinsel yapılarıyla bire bir örtüşmektedir.
Bu örtüşme ise onlara soyut olan şeyleri müşahhas hale getirmiş,
İslâm müessesesini daima canlı tutmalarına ve onun bir din olarak
varlığını sürdürmesine vasıta olmuştur.
Anahtar Kelimeler: Hamilton, Alexander, Gibb, Arap dili, Kur’ân, İslâm.
H.A.R. GIBB AND HIS PERCEPTION OF ISLAM CONTEXT OF ARABIC
LANGUAGE AND QUR’AN
Abstract
This study presents the Islamic perception of Sir Alexander Roskeen Gibb,
a famous contemporary Orientalist known for extensive researches on Arabic
Language and Kor’an, based on his life, studies, ideas and approaches
towards Islam. Basically, when it comes to the arguments related with
Islam in any way, he never meant to cast a cloud over his objectivity as a
scholar. Hardly did he sustain his unbiasedness because of accounting for
Kor’an through Arabic Language and for Islam through Kor’an, though. To
him, this language is of an artistic branch such as music, painting, theatre
etc. and the Prophet of Islam established his teachings on it. Kor’an
arose by virtue of Prophet’s ingenious use of the language but not of the
revelation from Creator.” So, Kor’an tallies with social and mental tendencies
of Arabs. This harmony gives rise to their concretion of the abstract,
sustenance of Islam as societal phenomenon.
Keywords: Hamilton, Alexander, Gibb, Arabic Language, Qur’an, Islam.

Anahtar Kelimeler

Hamilton, Alexander, Gibb, Arap dili, Kur’ân, İslâm

Kaynakça

• Bedevî, Abdurrahman: Mevsûatu’l-musteşrıkîn, Beyrut, Dâru’l-‘ılm li’l-melâyîn, 1993. Cemile, Meryem: İslam ve Oryantalizm, Çev. Faruk Yılmaz, Ahmet Deniz, Ankara, Berika Yayınevi, 2011. el-Akîki, Necîb: el-Musteşrikûn, Kahire, Dâru’l-meârif bi Mısr, 1964. er-Râfi‘î, Mustafa Sâdık: Tahte Râyeti’l-Kur’ân: el-Ma‘reke beyne’l-Kadîm ve’l-Cedîd, Beyrut, Mektebetu’l-‘Asriyye, 2002. Gibb, H.A.R.: Arabic Literature An Introduction, Oxford University Press, Second Edition, London, 1963. _________, Arap Edebiyatı, çev. Onur Özatağ, Ankara, Doğubatı yay., 2017. _________, Muhammedanism an Historical Survey, New york, The New American Library, 1958. _________, Studies on the Civilization of Islam, Ed. Stanford J. Shaw, William R. Polk, Lahore, İslamic Book Service, 1987. _________, Islam a Historical Survey, New York, Oxford University Press, 1949. _________, Modern Trends in Islam, Chicago, The University of Chicago Press, 1947. Husâmuddîn, Kerîm Zekî: el-‘Arabiyye Tatavvur ve Târîh, Mısır, y.y., 1422/2001. Hüseyin, Tâhâ: fî’ş-Şi‘ri’l-Câhilî, Takdîm: Abdulmun‘im Tuleyme, Kâhire, y.y., 2007. Jacob M. Landou: “Gibb, Sir Hamilton Alexander”, DİA, c. XIV, s. 66-67. Makdisi, George: “Arabic and Islamic Studies in Honor of Hamilton A.R. Gibb”, Biographical Notice, Leiden, Harvard University Press, 1965. Sönmezsoy, Selahattin: Kur’an ve Oryantalistler, Ankara, Fecr Yayınevi, 1998. Vezzan, Adnan Muhammed: Oryantalizm ve Oryantalistler, Çev. Yavuz Fırat, Kayseri, Tezmer, 2013.