الجانب الحديثي و اثره في فهم القرآن و تفسيره كتاب أحكام القرآن لابن العربي المالكي أنموذجا )دراسة تحليلية إستقرائية

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 1, 170 - 142, 01.08.2018

Zabih Rahman

Öz

في زمننا المعاصر نرى في محيطنا وفي مجتمعات مختلفة من العالم, أن بعض الناس
اختاروا منهجا لفهم القرآن الكريم وتفسيره دون استخدام الحديث والسنة. حيث أنهم
لا يرون أي ترجيح للتقاليد النبوية .» القرآن الكريم فقط كاف لهدايتنا « يعتقدون أن
)الحديث والسنة( لفهم القرآن أولإدراك المعنى الحقيقي والكشف عن الآيات القرآنية.
استناداً إلى الفكرة المذكورة أعلاه ، سنقوم بدراسة تحليلية واستقرائية لتفسير أحكام القرآن
لابن العربي المالكي. في هذه الدراسة نحاول إظهار أهمية الحديث والسنة في تفسير وفهم
دلالات القرآن الكريم من خلال تقديم أمثلة مختلفة عن ذلك. و إن هذا الكتاب لكونه
مصدرًا هامًا في مجال تفسير أحكام القرآن فأننا نلقي الضوء على منهجية ابن العربي في
التعامل مع الآيات القرآنية في ضوء الحديث. علاوة على ذلك ، قدمنا في هذا البحث تأثير
اقتباس أنواع مختلفة من الأحاديث النبوية على تفسير القرآن أيضًا. وبالإضافة إلى ذلك
أيضا الاستشهاد بهذه التقاليد النبوية )الحديث والسنة( إذ لا بد من وجود علوم الحديث
وتطبيقها على السياق القرءاني من أجل توجيه المعنى الصحيح. كما تشمل الدراسة أيضا
على تدقيق هذه الروايات من خلال سلسلة الرواة والمتن لضمان المصداقية في هذه
التقاليد النبوية. حتى يتمكن للقارئ من الوصول إلى الفهم الصحيح والمراد الأنسب
لتفسير القرآن الكريم

Anahtar Kelimeler

حديث, تفسير, خبر, ضعيف, متواتر, متن

HADISLER VE KUR’AN’I ANLAMA VE AÇIKLAMADA ETKILERI: IBN ARABI EL-MALIKI’NIN KITÂBU HKÂMI’L-KUR’ÂN’I ÖRNEĞI: ANALITIK VE TÜMEVARIMSAL BIR ÇALIŞMA

Öz

Günümüzde çevremizde ve dünyanın farklı toplumlarında hadis ve
sünnete başvurmaksızın Kur’an’ı anlama hususunda yükselen bir akım
müşahede etmekteyiz. Bu kişi ve gruplar “Kur’an rehber olarak bize
yeter” anlayışını benimsemiş durumdadır. Kur’an’ın gerçek manasını
ve ayetlerin vahiy sebeplerini anlama çabasında sünnet ve hadislere
önemli bir değer atfetmemektedirler. Bu tür düşüncelerden hareketle İbn
Arabi’nin Ahkâmu’l-kur’ân adlı eserini bahsi geçen çerçevede analitik ve
tümevarımsal bir yöntemle ele alacağız. Bu çalışma, sünnet ve hadislerin
Kur’an’a anlama ve yorumlama noktasındaki önemini Ahkâmu’lkur’an’daki
örneklere başvurarak açıklamaktır. Bunu yaparken İbn
Arabi’nin eserinde Kur’an ayetlerini hadislerin ışığında yorumlama metodu
açıklanacaktır. Farklı türde hadislerin tefsirde kullanılmasının meydana
getirdiği etkinin yanı sıra, sünnet ve hadisleri alıntılarken, onlardan
doğru anlamları çıkarabilmek için hadis ilimleri ve hadislerin tefsir ilmi
bağlamında kullanımı da göz önünde bulundurulacaktır. Çalışmada
bahsi geçen hadislerin senet ve metin kısımları, bunların güvenilirliğini
ortaya koymak adına ayrıca ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Tefsir, Haber, Garib, Metin, Mütevatir, Zayıf

Kaynakça

• İbn Arabî (ö. 543 h.(, Ahkâmu’l-kur’ân, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî, 1421/2001. ________, el-Avâsım mine’l-kavâsım, Beyrut, 1987. İbnü’l-Esîr (ö. 606 h.(, en-Nihâye fî garîbi’l-hadîs ve’l-eser, Beyrut, t.y. İbn Enes, Malik (ö. 179 h.(, el-Muvatta‘, thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî, Mısır, t.y. İbn Hacer (ö. 854 h.(, Nüzhetu’n-nazar şerhu nuhbeti’l-fikr fî mustalahi ehli’l-eser, Medine, t.y. İbn Hallikân (ö. 681 h.(, Vefeyâtu’l-a’yân ve enbâu ebnâi’z-zamân, Kahire, 1948. İbn Hanbel, Ahmed (ö. 241 h.(, el-Müsned, Beyrut, 1420/1999. İbn Kesîr (ö. 774 h.(, el-Bâisu’l-hasîs, Riyad, 1417/1996. İbn Said, el-ugrib fî hule’l-mağrib, Mısır, t.y. İbn Salah, Ma’rifetu envâ’i ilmi’l-hadîs, Beyrut, 2002. el-Idlibî, Salahuddin Ahmed, Menhecu nakdi’l-metn inde ulemâi’l-hadîsi’n-nebevî, Beyrut, 1403/1983. Itr, Nureddin, Menhecu’n-nakd fî ulûmi’l-hadîs, Dımaşk, 1403/1983. ________, et-Tefsîr ve’l-müfessirûn, Kahire, 1426/2005. el-Askalânî, İbn Hacer (ö. 852 h.(, el-İsâbe fî ma’rifeti’s-sahâbe, Beyrut: Dâru’lkütübi’l- arabî, t.y. ________, Lîsânu’l-mîzân, Beyrut, 1423/2002. ________, Takrîbu’t-tehzîb, Dâru’l-âsime li’n-neşr ve’t-tevzî‘, t.y. el-A’zamî, Muhammed Mustafa, Menhecü’n-nakd inde’l-muhaddisîn, Mektebetü’lkevser, 1410/1990. el-Bağdâdî, İsmâil Paşa, Hediyyetü’l-ârifîn esmâi’l-müellifîn ve âsâru’l-musannifîn, Beyrut, t.y. el-Beyhakî (ö. 458 h.(, es-Sünenü’l-kübrâ, Beyrut, 1413/1992. el-Büstî, ibn Hibbân (ö. 354 h.(, es-Sıkât, Haydarabad, t.y. el-Cevzî, el-Mevdûât, Riyad, 1418/1997. el-Cürcânî (ö. 816 h.(, et-Ta’rîfât, Beyrut, 1997. ed-Dârekutnî (ö. 385 h.(, es-Sünen, Beyrut, 1386/1966. ed-Dâvûdî, Tabakâtu’l-müfessirîn, Beyrut, 1403/1983. el-Elbânî, Sahîhu süneni’t-tirmizî, Riyad, 2000. el-Hamevî, Yâkût, Mu’cemu’l-buldân, Beyrut, 1979. el-Mezzî, Hafız, Tehzîbu’l-kemâl fî esmâi’r-ricâl, Beyrut, 1414/1994. el-Kurtubî (ö. 671 h.(, el-Câmi li ahkâmi’l-kur’ân, Beyrut, t.y. el-Mâlikî, ibn Ferhûn, ed-Dîbâcu’l-müzehheb, Kahire, 1972. Mevsûatu’l-hadîsi’ş-şerîf, Riyad: Dâru’s-selâm li’n-neşr ve’t-tevzî, 2000. en-Nevevî (ö. 676 h.(, Şerhu’n-nevevî alâ sahihi müslim, Riyad, 1425/2004. en-Nisâbûrî, el-Hâkim (ö. 405 h.(, el-Müstedrek ale’s-sahîhayn, Kahire, 1417/1997. er-Râzî, Abdurrahman b. Ebi Hâtim (ö. 327 h.(, el-Cerh ve’t-ta’dîl, Beyrut, 1422/2002. es-Safdî, Salahuddin, el-Vâf3i bi’l-vefeyât, Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî, 2000. es-Sehâvî (ö. 902 h.(, Fethu’l-mugîs şerhu’l-fiyeti’l-hadîs, Beyrut, 1403 h. es-Suyûtî (ö. 911 h.(, Tedrîbu’r-râvî fî şerhi takrîbi’n-nevevî, Beyrut, 1424/2003. _________, Tabakâtu’l-huffâz, Beyrut, 1983. et-Taberânî (ö. 360 h.(, el-Mu’cemu’l-kebîr, Kahire, t.y. et-Tahân, Mahmûd, Teysîru mustalahi’l-hadîs, y.y., t.y. et-Tilimsânî, Ahmed b. Muhammed el-Makarrî, Nefhu’t-tayyib, Beyrut, 1415/1995.