İSLÂMÎ TÜRK EDEBİYATINDA ESMÂ-İ HÜSNÂ

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 2, 27 - 41, 01.11.2019

Ali Öztürk

https://doi.org/10.34082/islamiilimler.630668

Cited By: 6

Öz

İslâmi Türk edebiyatının en
başta gelen türleri konusu Allah (cc) ile ilgili olanlarıdır. Cenab-ı Hakk’a
dair bir eser kaleme almak şairler için şeref vesilesi kabul edilmiştir. Bu
yüzden klasik edebiyatımızda, hemen hemen bütün şairler Allah (cc) ile ilgili
tevhid münâcât ve esmâ-i hüsnâyı konu alan çok sayda eser meydana
getirmişlerdir. Esma-i hüsnayı konu edinen şiirler, bazen Tevhidler, bazen de
münâcâtlar içinde ait oldukları türün bir bölümü olarak yazılmakla birlikte
müstakil olarak esmâ-i hüsnâ başlıklı şiirler hatta manzum/mensur müstakil
eserler de kaleme alınmıştır. Bu yüzden esmâ-i hüsnâ konulu eserleri dinî
edebiyatımız içerisinde ayrı bir tür olarak ele alınması kabul görmüştür.
Manzum ya da mensur esmâ-i hüsnâ konulu eserleri: Esmâ-i hüsnâyı tâdât eden
(sayan) eserler, esmâ-i hüsnâ şerhleri, esmâ-i hüsnâ muammâları,  esmâ-i hüsnânın havassı ile ilgili eserler olarak
tasnif etmek mümkündür. Gerek manzum gerekse mensur olarak günümüzde de  esmâ-i hüsna ile ilgili eserler yazılmaya devam
etmektedir.    

Anahtar Kelimeler

Allah, Tevhid, münâcât, esmâ-i hüsnâ

Kaynakça

• AKSOY, Hasan. Türk İslam Edebiyatı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2010.
• ALTINTAŞ, Ramazan. Allah’ın Güzel İsimleri Esmâü’l-Hüsnâ. Malatya: Nasihat Yayınları, 2016.
• AYDEMİR, Semra. Dede Ömer Rûşenî, Hayatı, Eserleri ve Dîvânı’nın Tenkidli Metni. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 1990.
• BAŞ, Münire Kevser. Lamiî Çelebi’nin Şerh-i Muammeyât Alâ Esmâ-i Hüsnâ’sı. Ankara Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 1999.
• BAŞ, Nuri. Mânâ ve Mefûmlarıyla Esmâ-i Hüsnâ. Konya: Damla Ofset, 2007.
• BİLKAN, Ali Fuat. Türk Edebiyatında Mu‘ammâ. Ankara: Akçağ Yayınları, 2000.
• Buhârî. “Da‘avât”. 69.
• ÇELEBİOĞLU, Amil. “Türk Edebiyatında Manzûm Dinî Eserler”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Şükrü Elçin Armağanı (1983): 153-166.
• DURMAN, Nurettin. Esmaül hüsna. İstanbul: Çıra Yayınları, 2018.
• Cemâl Halvetî. Cevâhirü’l-Kulûb. 06 Mil Yz A 3264. Milli Kütüphane.
• CEYHAN, Adem. “Şirvanlı Habîbullâh’ın Esmâ-i Hüsnâ Şerhi”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 17 (2016): 13-54.
• GÖKALP, Haluk. Türk Edebiyatında Manzum Tevhidler. İstanbul: Kesit Yayınları, 2016.
• HAŞMET. Dîvân. (Haz. Mehmet Arslan-İ. Hakkı Aksoyak) Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı (e-kitap), 2018.
• HÜSEYİN B. AHMED. Câmi‘u’l-Envâr, Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi. 66.
• İbn Mâce. “Du‘â”. 10.
• KAPLAN, Saadettin. 99 Esmâ-i Hüsnâ’dan Esintiler. İstanbul: Marifet Yayınları, 1998.
• KARAGÖZ, İsmail. Âyet ve Hadisler Işığında Allah'ın İsim ve Sıfatları Esma-i Hüsna. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2007.
• KARATAY, Fehmi Ethem. Topkapı Müzesi Türkçe Yazmalar Kataloğu. 2/342.
• KÜLEKÇİ, Numan. Esmâ-i Hüsnâ Şerhi. Ankara: Akçağ Yayınları, 1999.
• LEVEND, Agâh Sırrı. “Dini Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten (1972) 2. Baskı. Ankara: TTK Basımevi, 1989.
• ÖZTÜRK, Erdem Can. “Şeyhoğlu’nun Havâss-ı Esmâ-i Hüsnâ’sı”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8/36 (Şubat 2015): 188-208.
• ŞÂKİR AHMED PAŞA. Esmâ-i Hüsnâ-i İlâhînin Nazmen Şerhi ve Havassı ve Esâmî-i Âliye-i Ehl-i Bedr ile Müteberrikât-ı Sâire-i Nâfia. İstanbul: 1328 (1911).
• SEYFULLAH, Seyyid. Câmiu’l-meârîf. İstanbul: 1288.
• SEYFULLAH, Seyyid. Divan, İstanbul: 1288.
• ŞEMSEDDİN SAMİ. Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2006.
• ŞEMSEDDİN SİVÂSİ. Menâkıb-ı İmâm-ı Azam. İstanbul: 1291.
• ŞENER, Halil İbrahim. “Âsâr-ı Kemâl’de Yer Alan Manzûm Esmâü’l-hüsnâ”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi IV (Prof. Dr. Ömer Yiğitbaşı’na Armağan) 227-240.
• ŞENER, Halil İbrahim. Türk Edebiyatında Manzûm Esmâü’l-Hüsnâlar. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 1985.
• TATLISU, Ali Osman. Esmâü’l-hüsnâ. İstanbul: Harf Yayın İletişim, ty.
• TOPALOĞLU, Bekir. “Esmâ-i Hüsnâ”. Diyanet İslâm Ansiklopedisi. 11: 404-418. İstanbul: TDV yayınları, 1995.
• TOPKAYA, Mehmet. “Esmâü’l-Hüsnâ” Diyanet Gazetesi. 76/3, 81/10, 83/2, 84/4, 86/9, 87/9 88/7, 89/5, 223/13, 224/13, 225/13, 226/5, 228/14 Ankara: 1973-1980.
• TUNCALP, Enver. Allah’ın Güzel İsimleri. Ankara: İslami Neşriyat Evi, 1960.
• VELİBEYOĞLU, Veli Recâi. Esmâü'l-Hüsnâ En Güzel İsimler. Mucur: Define Matbaası, 1962.
• YILDIZ, Alim. Hû Manzum Esmâü’l-Hüsnâ. Sivas: Be Yayınları, 2012.
• YILMAZ, Ali vd. Türk İslam Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
• YILMAZ, Ali. “Türk Edebiyatında Esmâ-i Hüsnâ Şerhleri ve İbn Îsâ-yı Saruhânî’nin Şerh-i Esmâ-i Hüsnâ’sı”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/1 (1998)
• YILMAZ, Oğuz. Hamdî Efendi’nin “Manzûm Münâcât ve Arz-I Hâcât -Manzûm Esmâ-i Hüsnâ Şerhi” Adlı Eseri (İnceleme Metin). Süleyman Demirel Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• YURDAGÜR, Metin. Âyet Ve Hadislerde Esmâ-i Hüsnâ. İstanbul: Marifet Yayınları, 1996.
• www.antoloji.com (erişim tarihi: 2018)