İLM-İ BELÂGAT DAİRESİNDE KASÎDE-İ BÜRDE -ZÜBDETÜ’Ş-ŞURÛĤI’T-TÜRKİYYE ÖRNEĞİ-

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 2, 43 - 69, 01.11.2019

Kenan Mermer

https://doi.org/10.34082/islamiilimler.630671

Öz

Klâsik şerh geleneği
içerisinde bir eser kaleme alındığında, haysiyeti, değeri itibarıyla bir
te’lîften farklı addedilmez. Bir eseri anlamak ve başkalarının daha iyi
anlayabilmesi için şerh etmek, metnin müşkülünü çözmek, başlı başına bir kıymet
taşır. Şârih, bir vechesiyle şu ya da bu eseri, en iyi anlayan kişi olduğu
iddiasında bulunan; başka bir vechesiyle, geleneğe yeni bir halkayla
eklemlenerek, bilmek ile olmak arasında seyahat edendir. Şârih izah faaliyeti
içerisinde bulunurken bazı şeyleri yalnızca ima ve işaret etmekle iktifa eder.
Özellikle lafzî ve manevî sanatları ihtiva eden ilm-i bedî’e dair böyle bir
icra söz konusudur. İmâm Bûsîrî’nin Kasîde-i Bürde’si şöhret-efzâ bir eserdir
ve elsine-i selâsede terceme ve şerhleri mevcuttur. Mustafa b. Ahmed
el-Bosnevî’nin Zübdetü’ş-Şurûĥı’t-Türkiyye
isimli şerhi bahsi geçen geleneğe ait bir şerhtir. Makalemizde mezkûr şerh
merkezinde ilm-i bedî’e dair lafzî ve manevî sanatlar tablolar hâlinde
gösterilmiş; böylece şârihin fehmetme halkasına eklemlenmeye
çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

şerh, İmam Bûsîrî

Kaynakça

• AHMED CEVDET PAŞA. Belâġat-i ‘oŝmâniyye. İstanbul: Şirket-i Mürettibiyye Matbaası, 1323/1905.
• DİLÇİN, Cem. Türk Şiir Bilgisi. Ankara: TDK Yayınları, 2000.
• DİYÂRBEKİRLİ SA’ÎD PAŞA. Mîzânü’l-edeb. İstanbul: Şirket-i Mürettibiyye Matbaası, 1305/1887.
• EL-HÂCC İBRÂHÎM. Şerħ-i belâġat. İstanbul: Matba’a-i Osmâniyye, 1301/1883.
• İSMÂÎL ANKARAVÎ. Miftâĥu’l-belâġa ve miśbâĥu’l-feśâĥa. İstanbul: Tasvîr-i Efkâr Matbaası, 1284/1867.
• İBNÜ’L-MU‘TEZ, Ebu’l-Abbâs Abdi’llâh. Kitâbu’l-bedî’. Thk. İrfân Mutarracî. Beyrût: Müessesetü’l-kütübi’s-sekâfiyye, 1433/2012.
• KAZVÎNÎ, Celâleddîn Muhammed b. Abdurrahmân el-Hatîb. el-Îżâĥ fî ‘ulûmi’l-belâġa –el-me’ânî ve’l-beyân ve’l-bedî’-. Nşr. İbrâhîm Şemsüddîn. Beyrût: Dârul’l-kütübi’l- ‘ilmiyye, 1424/2003.
• KAZVÎNÎ. Telħîśu’l-miftâĥ me’a şerhi’l-cedîd –tenvîru’l-misbâh. Şrh: İbn Dâvûd Abdulvâhid el-Hanefî. Pâkistân: Mektebetü’l-Medîne, trz.
• KUDÂME B. CA’FER. Naķdu’ş-şi‘r. Thk. Muhammed Abdu’l-Mün’im Hafâcî. Beyrût: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, trz.
• KÜLEKÇİ, Numan. Açıklamalar ve örneklerle edebî sanatlar. Ankara: Akçağ Yayınları, 2013.
• MUSTAFA BİN AHMED EL-BOSNEVÎ. Zübdetü’ş-şurûĥı’t-türkiyye. nr. 395: 1b-126b. Balıkesir İl Halk Kütüphanesi.
• MÜTERCİM ÂSIM EFENDİ. “Terşîĥ”. el-Oķyânûsu’l-basîŧ fî tercemeti’l- ķâmûsi’l-muĥîŧ (kâmûsu’l-muhît tercümesi). Haz. Mustafa Koç-Eyüp Tanrıverdi. 2/1127. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2013.
• RECÂÎZÂDE MAHMUT EKREM. Ta‘lîm-i edebiyyât –ķısm-ı evvel-, İstanbul: Mihrân Matbaası, 1299.
• REŞÎDÜDDÎN MUHAMMED VATVÂt, Hadâ’iķu’s-siĥr fî deķâ’iķı’ş-şi’r. Trc. İbrâhîm Emîn eş-Şevâribî. Kâhire: el-Cezîre, 2009.
• SARAÇ, Yekta. Klâsik edebiyat bilgisi -belâgat-. İstanbul: Gökkubbe Yayınları, 2010.
• SAÎDYÂN, Abdulhüseyn. Dânişnâme-i edebiyyât. Tahrân: İntişârât-ı İbn Sînâ, 1353/1974.
• TÂHİRÜ’L-MEVLEVÎ (Mehmed Tâhir Olgun). Edebiyat lügatı. İstanbul: Enderun Kitabevi, 1994.
• TAŞKÖPRİZÂDE AHMED EFENDİ, Mevżû’âtu’l-‘ulûm, Trc. Kemâleddîn Mehmed Efendi. 2 Cilt. İstanbul: İkdâm Matbaası, 1313/1895.
• VANKULU MEHMED EFENDİ. “Terşîĥ”. Vankulu lügati. Haz. Mustafa Koç-Eyüp Tanrıverdi. 1/420. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2014.