An Examination Of The Effect Of Grammar On Meaning And Jurisprudential Ruling: The Example Of Al-Baqarah, 184.

Yıl 2024, Sayı: 39, 157 - 169, 30.11.2024

Abdulhamit Turgut

https://doi.org/10.34082/islamiilimler.1546605

Öz

Due to its strong connection with the knowledge of the Qur'an, the importance of the science of nahiv (Arabic grammar) in understanding the Qur'an has been recognized since the early periods. It has been stated that it is not permissible for those who do not know this science to interpret the Qur'an. Not knowing the Arabic language or having insufficient knowledge in this field has been regarded as not knowing fiqh (Islamic jurisprudence), misunderstanding the Qur'an and Sunnah, and producing incorrect ideas. Since the meanings of the Qur'anic verses and the fiqh rulings change with the alteration of i‘rāb aspects, which is a part of grammar, it has been expressed that i‘rāb is the most necessary branch of linguistics to learn in the Arabic language. In this context, the study explains the command given to believers to fast, how those who cannot fulfill this worship due to various excuses should proceed, the 184th verse of Surah Al-Baqarah, and the verses 183-185 that speak about fasting. In the first section, the root of the verb "yutîkûnehu" in the different reading of the phrase وَعَلَى الَّذينَ يُطيقُونَهُ in Al-Baqarah 184 and its effect on meaning and jurisprudential ruling is discussed, as well as the impact of another reading, يُطَوِّقُونَهُ "yutevvikûnehu" or يُطَوَّقُونَهُ "yutevvikûnehu" on meaning and jurisprudential ruling. Furthermore, the meaning and jurisprudential ruling of the verse according to the reading that suggests the presence of an implicit negation particle "لا" before the word يُطِيقُونَهُ are examined. The debates regarding the pronoun "هُ" at the end of the verb يُطِيقُونَهُ, which is one of the grammatical analyses of the verb in the verse, are also addressed. In the second section, the discussions about the abrogation of the verse and the different views and opinions of the commentators on this issue are presented. At the end of the study, the different readings, i‘rāb aspects, and the effects on meaning and jurisprudential ruling of the part of Al-Baqarah 184 that addresses the situation of those who do not fast in Ramadan and mentions the fidya, فِدْيَةُ طَعَامِ مساكينَ أو مِسْكِينٍ and فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ, are explained.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric,, Grammar,, I'rab,, Meaning,, Jurisprudential Ruling.

Nahvin Manaya Ve Fıkhî Hükme Etkisine Dair Bir İnceleme: Bakara, 184. Örneği

Öz

Kur’ân ilmiyle olan güçlü bağlantısı nedeniyle nahiv ilminin Kur’ân’ın anlaşılmasındaki önemi daha ilk dönemlerden itibaren kabul edilmiş, bu ilmi bilmeyenlerin Kur’ân’ı tefsir etmelerinin caiz olmadığı belirtilmiştir. Arap dilini bilmemek ya da bu konudaki bilginin eksik olması fıkhı bilmemek, Kur’ân ve sünneti yanlış anlayıp yanlış fikirler üretmek olarak değerlendirilmiştir. Kur’ân ayetlerinin manası ve fıkhî hükümler, gramerin bir bölümü olan i‘râb vecihlerinin değişmesiyle değişiklik arz ettiği için Arap dilinde öğrenilmesi en gerekli olan dilbilim dalının i‘râb olduğu ifade edilmiştir. Bu bağlamda çalışmada, müminlere oruç tutma emrinin verildiği, çeşitli mazeretlerle bu ibadeti yerine getiremeyecek kimselerin nasıl bir yol takip etmesi gerektiği, Bakara sûresi 184. ayeti ve onunla bağlantılı oruç’tan bahseden 183-185. ayetleri izah edilmiştir. Birinci bölümde Bakara 184. ayetteki وَعَلَى الَّذينَ يُطيقُونَهُ kısmının farklı bir kıraati olan يُطِيقُونَهُ “yutîkûnehu” şeklindeki fiilin kökü ve bu okuyuşun mana ve fıkhî hükme etkisi, yine farklı bir kıraat olan يُطَوِّقُونَهُ “yutevvikûnehu” veya يُطَوَّقُونَهُ “yutevvekûnehu” şeklindeki okuyuşun mana ve fıkhî hükme etkisi ve يُطِيقُونَهُ lafzından önce takdiri bir لاedatıyla yapılan nefyin varlığını söz konusu edenlerin yaptığı okuyuşa göre ayetin mana ve fıkhî hükmü ele alınmıştır. Ayette geçen يُطِيقُونَهُ fiiliyle ilgili gramer tahlillerinden birisi olan fiilin sonundaki “هُ” zamiriyle ilgili tartışmalara değinilmiştir. İkinci bölümde ise, ayetin mensûhiyeti tartışmaları ve bu konudaki müfessirlerin birbirinden farklı görüş ve kanaatleri dile getirilmiştir. Çalışmanın sonunda Ramazan orucu tutmayanların durumunu ele alan ve fidyeden bahseden Bakara 184. ayetin bir bölümü olan فِدْيَةُ طَعَامِ مساكينَ أو مِسْكِينٍ ve فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ ayetinin farklı kıraatleri, i‘râb yönleri ve bu okuyuşun mana ve fıkhî hükme etkisi açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagatı,, Nahiv,, İ'rab,, Mana,, Fıkhi Hüküm.

Kaynakça

• Hasan, Abbâs. en-Nahvü’l-vâfî (maʿa rabtihi bi-esâlîbi’r-rafi’a ve’l-hayâti’l-luğaviyyeti’l-müteceddide). Kahire: Dârü’l-Maârif, 1970-1976.
• Atan, Ömer Faruk. “Bakara Sûresinin 184. Âyeti Bağlamında Orucun Fıkhî Boyutu ve Tâkat Tartışmaları”. Diyanet İlmî Dergisi 56 (Ağustos 2020) 999-1018.
• Aydın, Mücella. Mekke Döneminde İbadet. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Bâbertî, Ekmelüddîn Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. el-‘İnâye şerhu’l-hidâye. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2007.
• ed-Dânî, Ebû Amr Osmân b. Saîd b. Osmân. et-Teysîr fi’l-ḳırâʾâti’s-sebʿ. thk. Halef b. Hamûd b. Sâlim eş-Şeğdelî. el-Memleketu’l-ʿArabeyeti’s-Suûdiye: Dâru’l-Endelus li’n-Neşri ve’t-Tevzîʿ, 1436/2015.
• Dervîş, Muhyiddin. İʿrâbü’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm. 10 Cilt. Humus: Daru’l-İrşad, 1412/1992.
• Ebû Hayyân, Muhammed Yûsuf b. Ali b. Yûsuf b. Hayyân Esîrüddin el-Endelûsî. el-Bahru’l-muhît. thk. Adil Ahmed Abdulmevcud- eş-Şeyh Ali Muhammed Muavvid. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutub’il-İlmiyye, 1413/1993.
• Gördü, Yunus Emre. “Bakara Sûresi 184. Âyetin Neshi Meselesi ve Şah Veliyyullah ed-Dehlevî’nin Bu Konudaki Sıra Dışı Yorumu”. İlahiyat Tetkikleri Dergisi 51/1 (Haziran 2019) 25-47.
• İbn ‘Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir et-Tûnisî. et-Taḥrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Daru’t-Tunisiyye Li’n-Neşr, 1984.
• İbn Cinnî, Ebü’l-Feth Osmân b. Cinnî el-Mevsılî el-Bağdâdî, el-Muḥteseb fî tebyîni vücûhi şevâẕẕi’l-ḳırâʾât ve’l-îżâḥ ʿanhâ. Ali en-Necdî Nâsıf–Abdülfettâh İsmâil Şelebî–Abdülhalîm en-Neccâr. 2 Cilt. Kahire: 1406/1986.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm müsneden ʿani’r-Resûl ve’ṣ-ṣaḥâbe ve’t-tâbiʿîn. thk. Es‘ad Muhammed et-Tayyib. 10 Cilt. Mekke: 1417/1997.
• İbn Hâleveyh, Ebû Abdillâh el-Hüseyn b. Ahmed b. Hâleveyh b. Hamdân el-Hemedânî en-Nahvî el-Lugavî. Muhtaṣar fî şevâzzi’l-Ḳurʾân (ḳırâʾât) min kitâbi’l-bedîʿ. Kahire: Mektebetü’l-Mutenebbî, ts.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Himyerî el-Meâfirî el-Basrî el-Mısrî. Katru’n-Nedâ ve Bellu’s-Sadâ. thk. M. Muhyiddin Abdulhamîd. Beyrut: el-Mektebetu’l-‘Asriyye, 1414/1994.
• İbn Mihrân en-Nîsâbûrî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Mihrân. el-Mebsûṭ fi’l-ḳırâʾâti’l-ʿaşr. thk. Sübey‘ Hamza Hâkimî. Dımaşk: 1401/1980.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşkî eş-Şâfiî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘azîm. thk. Mustafa es-Seyyid Muhammed vd. Kahire: Müessesetü Kurtuba, 1421/2000.
• İmruülkays, Ebû Vehb (Ebü’l-Hâris/Ebû Zeyd) Hunduc b. Hucr b. el-Hâris Âkilü’l-Mürâr. Divan. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1425/2004.
• İbn el-Vecîh, Ebû Muhammed Necmüddîn (Tâcüddîn) Abdullāh b. Abdilmü’min b. el-Vecîh el-Vâsıtî. el-Kenz fi’l-ḳırâʾâti’l-ʿaşr. thk. Henâ el-Hımsî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419/1998.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turki. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1427/2006.
• Mâturîdî, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud. Te’vîlâtu ehli’ssünne. thk. Fatma Yûsuf el-Himî. 10 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1425/2004.
• Mekkî b. Ebî Tâlib, Ebû Muhammed Hammûş b. Muhammed el-Kaysî. et-Tebṣıra fi’l-ḳırâʾâti’s-sebʿ. thk. Muhammed Gavs Nedvî’nin. Bombay: ed-Dâru’s-Selefiyye, 1402/1982.
• Râzî, Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn er-Razî et-Teberistânî. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1401/1981.
• Salah Zeydân, Abdulhamid. “Luğatu’l-beyân fî mʿarifeti ahkâmi ramadân”. İkhwanonline. Erişim, 10.08.2024. https://www.ikhwanonline.com/article/89004
• es-Sefâkusî, Ebû İshâk Burhânüddîn İbrâhîm b. Muhammed b. İbrâhîm. Gaysü’n-nef‘ fi’lkırââti’s-seb‘. thk. Ahmed Mahmud Abdüssemî’ eş-Şâfiî el-Hüfyân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1425/2004.
• es-Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm en-Nîsâbûrî. el-Keşf ve’l-beyân ʿan tefsîri’l-Ḳurʾân (et-Tefsîrü’l-kebîr, Tefsîrü’s̱-S̱aʿlebî). thk. Ebû Muhammed İbn Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-ʿArabî, 1422/2002.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî. Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Ḳurʾân. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 23 Cilt. Riyad: y.y., 1424/2003.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1430/2009.
• Zuhaylî, Vehbe b. Mustafa. et-Tefsîru’l-münîr fi’l-akîde ve’ş-şerîʻa ve’l-menhec. 16 Cilt. Dımaşk: Daru’l-Fikir, 1404/1995.